مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه نامه از بهاءالدین خرمشاهی، که جدیدترین چاپ آن توسط انتشارات نیلوفر و جامی در سال 1396 به زیور طبع آراسته شده، رواج گسترده ای در بین قرآن دوستان یافته است. نویسنده در نوشتار پیش رو، با ارائه شاهدمثال هایی از متن کتاب، آن را در بوته نقد و بررسی قرار داده است. وی در راستای این هدف، نوشتار را در سه بخش تنظیم و ارائه کرده است: 1. نقدهای مربوط به ترجمه و توضیحات کتاب؛ 2. نقدهای مرتبط با پیوست های کتاب، و 3. بیان پیشنهادها.

صنعت مبالغه به عنوان یک آرایۀ ادبی به شیوه‌های مختلف در کلام خدای متعال ‏و امامان معصوم: به کار رفته‏ و شیوع فراوانی دارد. این اسلوب بیانی گاهی همراه با ارادۀ معنای ظاهری است‏ و گاهی بدون ارادۀ معنای ظاهری؛ اما حتی در صورت عدم ارادۀ معنای ظاهری به معنای دروغ‏ و گزاف‏ و به هدف فریب نیست. برای اثبات این مدعا دو راه موازی طی شده‌است. از یک سو ثابت کرده‌ایم که استفاده از صنعت مبالغه با مقام عصمت‏ و مرتبۀ معصوم منافات ندارد؛ بنا بر این‏ مانعی از آن وجود ندارد. از سوی دیگر به روش استقرایی‏ و با ارائۀ نمونه‌های متعدد وقوع این پدیده در سخن خدای متعال‏ و ائمه معصوم: را نمایانده‌ایم. با شناخت این موضوع در فهم آیات و احادیث، به معنای پشت پرده‏ و حقیقی کلام توجه می‌کنیم‏ و از اصرار بر معنای ظاهری چشم می‌پوشیم. این آگاهی ما را از تکلف مدلول مطابقی کلام نجات می‌بخشد‏ و تفسیر روان، طبیعی، متین‏ و معقولی را از سخن معصوم ارائه می‌دهد.

این مقاله نظر روشنفکران معاصرِ دینیِ مسلمان مبنی بر تأثیرپذیری قرآن از فرهنگ اعراب عصر نزول در توصف نعمت‌های بهشتی را مورد تحلیل و نقد قرار داده و نهایتاً به این نتیجه رسیده که خداوند در معرفی بخش کوچکی از نعمت‌های نامحدود بهشت ـ که مورد خواسته و آرزوی تمامی انسان‌ها در همه عصرها می‌باشد ـ براساس اصول عقلایی محاوره و متناسب با مخاطبان اولیه قرآن، از الفاظ، تعابیر و معهودات مردم عصر نزول، به صورت بهینه استفاده کرده است، بدون اینکه از مرز واقع‌گویی خارج شود یا از فرهنگ آن زمان تأثیر بپذیرد. با این وجود در معرفی همین بخش محدود از نعمت‌های بهشتی نیز به تفاوت ماهوی آن‌ها با مشابه‌های دنیایی اشاره کرده و در مقابل از وجود نعمت‌های معنوی و نعمت‌های بی‌شمار دیگری که خارج از تصور عقول بشری می‌باشد، خبر داده است.