مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

هر یک از اضلاع سه گانه مثلث نظریه علمای ابرار، ارکان سه گانه نص، علم و عصمت را در باور به امامت ائمه اهل البیت ع تحت الشعاع قرار می دهد. القاء تطوّر شگرف در گزاره های باور تشیّع به امامت در طول تاریخ، مهمترین هدف این نظریه است. تردید در وجود نصّ بر امامت امامان اثناعشر، اکتسابی دانستن علم امام و انکار عصمت امامان در میان تشیّع اعتدالی و مورد تأیید ائمه اهل بیت ع در عصر حضور و انگاره غالیانه باور به این سه اصل در آن دوران، لبّ لباب این نظریه است و بر این اساس اعتقاد به امامت سیر تکاملی خویش را پیموده و در قرون چهارم و پنجم، شاکله امروزین را یافته و رفته رفته، فربه تر شده و از «علمای ابرار» به «ائمه معصومین» تغییر ماهیت یافته است. این تحقیق، به بررسی آرای و اندیشه های اعتقادی اصحاب اجماع امام باقر و امام صادق ع در مسأله امامت پرداخته و وجود باور به نص بر امامت اهل بیت ع، علم الهی و لدنیّ امامان و اعتقاد به عصمت ایشان در عصر حضور از دریچه نگرش ایشان مورد مداقه قرار گرفته و در سه فصل سامان یافته است. تأکید بر اصحاب اجماع و بررسی آرای ایشان از دو حیث اهمیت دارد. نخست آن که آنان مورد تأیید ائمه اهل بیت ع بوده اند و دست یابی به عقاید ایشان در امامت، تا حد زیادی کاشف تأیید عقیده صحیح در آن باب از سوی امامان:خواهد بود. دوم اینکه اصحاب اجماع به دلیل مقبولیت عمومی در جامعه، به خوبی شایستگی نمایندگی از طیف شیعیان عصر حضور را داشتند و بررسی آرای آن قابلیت تعمیم به عموم جامعه شیعی عصر حضور را خواهد داشت. به رغم تصور اندیشمندان معاصر، شیعیان عصر حضور به ویژه اصحاب اجماع امام باقر و امام صادق ع، بر وجود نصّ بر امامت از سوی خداوند و پیامبر اکرم ص و ائمه پیشین ع باور داشته و آن را بهترین دستاویز تمسّک و اطاعت از امامان می دانستند. اصحاب اجماع، علاوه بر باور به گستردگی علم ائمه ع، در عین باور به بشر بودن ایشان، آنان را محدَّث و دارای ارتباط با منبع علم الهی دانسته، علم ایشان را در حال افزایش می دانستند. اصحاب اجماع نیز مانند بسیاری از اصحاب امامان: در عصر حضور، بر عصمت ائمه ع از گناه، خطا و اشتباه باور داشته و استدلالات عقلی و نقلی اقامه می کردند و برای فهم و القاء عصمت، بر اساس آموخته های خویش از اهل بیت ع، به آیات متعددی از قرآن کریم استناد می کردند. ارکان سه گانه نص، علم و عصمت در باور به امامت ائمه اهل بیت ع در میان اصحاب اجماع امام باقر و امام صادق ع، استوار و پذیرفته شده بوده، عدم باور برخی از شیعیان به این ارکان، از تقصیر آنان در این مسأله حکایت دارد. بدون آن که شائبه غلو در اصحاب اجماع وجود داشته باشد، ایشان نمایندگی اعتقادی جامعه شیعی عصر حضور در اعتقاد به امامت را با رعایت این سه رکن داشته اند.

کتاب اختلاف اصول المذاهب به بررسی اختلاف های مابین مذاهب اسلامی و علل اختلاف آنانمی پردازد. در این کتاب اصحاب التقلید ذکر و رد می شود، فرق بین تقلید و رد موضوعات به صاحب امر چیست؟ ، رد اصحاب اجماع، رد اصحاب قیاس ، رد قائلین به اجتهاد ... از جمله مطالب مطرح شده در کتاب می باشد.

«مسند الإمام الصادق أبي‌عبدالله جعفر بن محمد عليهما السلام» تأليف شيخ عزيزالله عطاردى، هفتمين كتاب از مجموعه بزرگ «مسانيد الأئمة(ع)» است كه به زبان عربى در 22 جلد منتشر شده است. در اين كتاب اخبار و احاديث حضرت امام صادق (ع) در موضوعات مختلف گردآورى و دسته‌بندى شده است. احاديثى كه در اين مسند گرد آمده بر سه بخش است: 1- احاديثى كه مربوط به زندگى و شخصيت و روابط آن معصوم است كه در 12 باب آمده است. 2- احاديثى كه آن معصوم در موضوعات مختلف بيان كرده‌ اند كه هم چون ساير مجموعه‌ هاى حديثى در ضمن كتاب‌ هايى مشتمل بر ابواب متعدد ذكر شده است. 3- راويانى كه از آن معصوم نقل حديث كرده‌ اند، به‌ همراه ياد كرد آنها در كتب رجال. عطاردی، مباحث كتاب را از منابع معتبر شيعه و سنى گردآورى نموده است. نويسنده در مقدمه كتاب توضيحات مختصرى درباره كتاب و مباحث مطرح‌ شده در آن نوشته است. جلد بیست و دوم این كتاب به‌طور كامل به راويان احاديث امام صادق (ع) اختصاص دارد كه 2144 راوى را در بر دارد. نويسنده اگر در كتب رجال درباره راوى مطلبى يافته، ذكر كرده است و اگر به نام او اشاره نشده، تذكر داده است، سپس به مكان ذكر نام اين راوى در كتاب حاضر اشاره نموده است.

رساله حاضر که خدمتتان تقدیم می‌شود "پژوهشی در پیرامون اصحاب اجماع" نام دارد، اصحاب اجماع اصطلاحی است که توسط متاخرین وضع شده است و مراد از آن عده‌ای از فقهاء و اصحاب امام باقر (ع) تا امام رضا (ع) می‌باشند جمله معروفی است که توسط ابو عمر و محمد بن عمر بن عبدالعزیز کشی مطرح شده است که ارتباط اساسی با این عده دارد، در خصوص این عبارات آرای مختلفی توسط علماء مطرح شده است در این رساله سعی ما بر آن است که این احتمالات را مطرح کرده و بهترین راءی را از میان آنها برگزینیم. این رساله متشکل از دو فصل خواهد بود، در فصل اول به مسائلی خواهیم پرداخت که دانستن آن زمینه را برای ایجاد تصویری روشن از موضوع رساله فراهم خواهد کرد این فصل در چهار بخش ارائه خواهد شد که عبارتند از: -1 دوران پرخاطره امام باقر تا امام رضا (ع) -2 جایگاه بحث از اصحاب اجماع در علوم حدیث -3 معرفی اصحاب اجماع -4 معرفی مرحوم کشی و کتاب رجالی او فصل دوم نیز در 3 بخش ارائه خواهد شد در بخش اول به بررسی مفهوم اجماع و حجیت و اعتبار آن خواهیم پرداخت و در بخش دوم معانی مختلفی را که برای موصول "ما" در عبارت تصحیح مایصحح عنهم شده است مطرح خواهیم کرد و در بخش سوم تحلیل شیخ طوسی پیرامون عبارت کشی را به میان خواهیم آورد و نظریه لایروون و لایرسلون العن ثقه را مورد بررسی قرار خواهیم داد و در نهایت نیز به نتیجه‌گیری می‌پردازیم و سعی خواهیم نمود که ثمره عملی تحت نزد فقها را مشخص سازیم.