مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

این پژوهش به سیر تفسر فلسفی قرآن کریم از ابن سینا تا ملاصدرا می پردازد. در واقع سوال اصلی این است: " سیر تفسیر فلسفی قرآن کریم از ابن سینا تا ملاصدرا را به چه شکلی بوده است؟" در پاسخ به این سوال و با مطالعه آثار قرآنی فلاسفه، سه رویکرد متمایز پدیدار می شود: ‎۱- استحسان فلسفی ‎۲- تحلیل فلسفی ‎۳- تأویل فلسفی. استحسان فلسفی استفاده تیمنی و تبرکی از آیات قرآن کریم است. تحلیل فلسفی، شرح آیات قرآن کریم بر اساس زبان فلسفی و بدون انتباق مبانی و داده های فلسفی بر آنها است. تأویل فلسفی انطباق مصداقی آیات قرآن کریم بر مبانی و داده های فلسفی می باشد. این پژوهش بر آن است تا سیر این سه رویکرد تفسیر فلسفی را با توجه به فلسفه هر فیلسوف و تأثیر آن در تفسیر فلسفی او و همچنین فلاسفه پس از خود بررسی نماید. این بررسی با مقایسه رویکردهای هر فیلسوف با همدیگر و همچنین رویکردهای مشابه در فلاسفه گوناگون صورت خواهد پذیرفت. واژگان کلیدی: قرآن کریم، تفسیر، تأویل، محکم، متشابه، تفسیر فلسفی، استحسان فلسفی، تحلیل فلسفی، تأویل فلسفی، کندی، فارابی، اخوان الصفاء، ابن سینا، شیخ اشراق، ابن رشد، خواجه نصیر الدین طوسی، میرداماد و ملاصدرا.

کتابنامه: ص. ۱۹۱-‎۱۸۶؛ همچنین بصورت زیرنویس // سعادت همواره مطلوب انسان و شقاوت مغضوب وی بوده است. بشر مشتاق نیک بختی و گریزان از بدبختی است ولی مشکل بنیادی شناخت سعادت می باشد. و سوال اساسی این است که حقیقت سعادت و ماهیت خوشبختی چیست؟ زیرا تا انسان حقیقت سعادت را نداند، سبیل تحصیل آن را نیابد . در پاسخ به این و مقیم مقامات نگردد و به بهجت و السرور نرسد. در پاسخ به این سوال نظرات مختلفی مطرح شده است. دو فیلسوف بزرگ جهان اسلام فارابی و ابن سینا که در اوج قله حکمت و نردبان طریقت قرار دارند با دو تقریر مختلف سعادت را بررسی نموده اند. در این رساله در بخش اول کلیاتی را درباره فارابی و ابن سینا و تاریخچه اجمالی نظریه سعادت مطرح شده و در دو بخش جداگانه به بررسی سعادت از نظر فارابی و ابن سینا پرداخته شده است. فارابی سعادت را به خیر مطلوب لذاته، غایت مطلوب و مفارقت از ماده و رسیدن به عقل فعال می داند و سعادت را مفهومی می داند که به فضیلت های مختلف عقلی و اخلاقی منحلمی شود که امروزه به غایت جامع معروف است و فضایل چهارگانه نظری، فکری، عملی و اخلاقی مولفه های سعادتند و خیر بودن، برترین خیر و بسندگی به خود از ویژگی های صوری سعادت می باشد. شیخ الئیس بحث سعادت را از بهجت و لذت شروع می نماید و لذت را در حقیقت در یافتن و رسیدن به چیزی از آن جهت که پیش دریافت کند کمال و خیر است می داند و با تقسیم لذت به عقلی و حسی، برتری لذات باطنی و عقلی را بر لذات حسی ثابت می نماید و با اثبات خلود نفس معتقد است انسان به بهجت و سعادتی می رسد که برای نفس کامل انسان بعد از فنای بدن ثابت می شود و دیگر این سوال مطرح نمی شود که اگر نفس بعد از بدن در جهان دیگر زیست کند، در آن حال لذت و رنجی ندارد؛ زیرا لذت و رنجو سعادت و شقاوت منحصر به ابزار محسوس بدنی نمی باشد. در بخش نهایی به بیان نظریه مختار پرداخته که سعادت و لذت حقیقی انسان عبارت است از وصول نفس انسان به کمال که با حرکت ارادی و افعال اختیاری به همان کمالی که خداوند متعال در فطرت و نهاد انسان نهاده، برسد و باید همه قوای انسانی را ملاحظه کرد و سعادت در انسان که مرکب از روح و بدن است خیری می باشد که مقتضای قوای روحی و بدنی اوست و انسانی کامل است که دلش به نور الهی منور شده و تعیین حدود سعادت انسان بر محور خلیفه الهی دور می زند.

در پایان نامه حاضر عقل و وحی و رابطه آن دو در سه فصل با این عناوین بررسی شده است: فصل اول، پیشینه موضوع معرفت عقل و وحی از نظر فارابی؛ فصل دوم، معرفت عقل و وحی از دیدگاه بوعلی سینا؛ فصل سوم، معرفت عقل و وحی از دیدگاه ملاصدرا