مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب "الحرية عند الشهيد المطهري" شامل ابعاد گوناگون آزادی از دیدگاه استاد شهید مرتضی مطهری است که به بررسی معنای واقعی کلمه آزادی آغاز می شود و در ادامه به بحث ارزش آزادی، آزادی معنوی، آزادی اجتماعی و جمهوری اسلامی و آزادی می پردازد. هدف مجموعه ای که پیش روی شماست، تبیین ابعاد گوناگون آزادی با عنایت به نکات پیش گفته از دیدگاه فیلسوف و متفکر گرانقدر، استاد شهید مطهری است.

اين‌ كتاب‌ شامل‌ يازده‌ گفتار و نوشتار از آيت‌ الله‌ شهيد دكتر بهشتي‌ دربارة‌ مسايل‌ گوناگون‌ تربيتي‌ است. سابقة‌ ورود به‌ اين‌ قلمرو به‌ اولين‌ سالهاي‌ تحصيل‌ دكتر بهشتي‌ در قم‌ باز مي‌گردد. ايشان، كه‌ هم‌ به‌ سبب‌ توجهي‌ كه‌ به‌ اهميت‌ تربيت‌ نسل‌ جديد نشان‌ مي‌داد و هم‌ به‌ دليل‌ اكراه‌ در استفاده‌ از شهرية‌ طلاب، با تكيه‌ بر دانش‌ خود در زمينة‌ انگليسي‌ تصميم‌ به‌ تدريس‌ در دبيرستانهاي‌ قم‌ به‌ عنوان‌ دبير زبان‌ انگليسي‌ گرفت، پس‌ از مدت‌ كوتاهي‌ براي‌ مديريت‌ دبيرستان‌ تازه‌ تأسيس‌ شده‌ “دين‌ و دانش” به‌ همكاري‌ فراخوانده‌ شد. وي‌ طي‌ اين‌ سالها، نخستين‌ برنامه‌هاي‌ آموزشي‌ و تربيتي‌ مبتني‌ بر اصول‌ علمي‌ آموزش‌ و پرورش‌ نوجوانان‌ مطابق‌ با مباني‌ تربيتي‌ اسلام‌ طراحي‌ كرد و با دل‌ و جان‌ به‌ فعاليت‌ در اين‌ زمينه‌ پرداخت. حاصل‌ آن‌ تلاش‌ برنامه‌ريزي‌ شده، تربيت‌ نسلي‌ خلاق، عالم، و پاي‌بند به‌ اصول‌ اخلاقي‌ بود. بعدها از ميان‌ آن‌ نسل‌ نيروهاي‌ زبده‌اي‌ برخاستند كه‌ پيش‌ و پس‌ از انقلاب‌ اسلامي، كمر به‌ خدمت‌ خلق‌ بستند و در عرصه‌هاي‌ گوناگون‌ خوش‌ درخشيدند. دكتر بهشتي‌ در پي‌ ايجاد اين‌ حركت‌ نوين، و فعاليتهاي‌ ديگر اجتماعي‌ و سياسي، به‌ دستور سازمان‌ امنيت‌ رژيم‌ ستمشاهي‌ از خدمت‌ در آموزش‌ و پرورش‌ منفصل‌ و به‌ تهران‌ تبعيد گرديد. اما با بازگشت‌ ايشان‌ از آلمان‌ در سال‌1349 ، بار ديگر به‌ دعوت‌ همفكران‌ خود، و به‌ ويژه‌ شهيد حجت‌ الاسلام‌ دكتر باهنر، حجت‌ الاسلام‌ دكتر گلزاده‌ غفوري‌ و حجت‌ الاسلام‌ دكتر سيد رضا برقعي‌ جهت‌ تنظيم‌ و تأليف‌ كتب‌ تعليمات‌ ديني‌ به‌ همكاري‌ با سازمان‌ تأليف‌ كتابهاي‌ درسي‌ آموزش‌ و پرورش‌ پرداخت‌ كه‌ دستاورد آن‌ همكاري، ساماندهي‌ بنيادين‌ آن‌ كتابها، خصوصاً‌ در دورة‌ راهنمايي‌ و دبيرستان‌ بود كه‌ نوجوانان‌ تشنة‌ معرفت‌ را با سرچشمه‌هاي‌ ناب‌ و زلال‌ معارف‌ ديني‌ آشنا مي‌ساخت. در همين‌ دوران، با گروهي‌ از مبارزان، در سازماندهي‌ و توسعة‌ فعاليتهاي‌ “بنياد تعاون‌ و رفاه” و “مدرسة‌ رفاه” و همفكري‌ با مدارس‌ ديگري‌ كه‌ با هدف‌ تربيت‌ نيروهاي‌ متخصص‌ و متعهد شكل‌ گرفته‌ بودند پرداخت. از ديگر فعاليتهاي‌ ايشان‌ در اين‌ زمينه‌ مي‌توان‌ از تشكيل‌ گروهي‌ از متخصصان‌ متعهد به‌ منظور تهية‌ فهرستي‌ از كتابهاي‌ متناسب‌ براي‌ كودكان‌ و نوجوانان‌ ياد كرد كه‌ به‌ گسترش‌ كتابخواني، چه‌ در مدارس‌ و چه‌ در ميان‌ خانواده‌ها، كمك‌ شايان‌ توجهي‌ نمود. گفتارها و نوشتارهاي‌ اين‌ كتاب‌ را مي‌توان‌ در چند گروه‌ قرار داد. نخست‌ گفتارهايي‌ است‌ كه‌ بيش‌ از انقلاب‌ اسلامي‌ براي‌ اوليأ و مربيان‌ برخي‌ مدارس‌ ايراد گرديده. نوشتار “عادت” ترجمة‌ مقاله‌اي‌ با همين‌ عنوان‌ از ويليام‌ جيمز، فيلسوف‌ و روانشناس‌ معروف‌ امريكايي‌ است‌ كه‌ در نشرية‌ مكتب‌ تشيع‌ به‌ چاپ‌ رسيده‌ است. برخي‌ ديگر از گفتارها، از سلسلة‌ مباحث‌ تفسير قرآن‌ ايشان، كه‌ به‌ موضوع‌ اين‌ كتاب‌ مربوط‌ بوده، انتخاب‌ گرديده‌ است. و سرانجام‌ چند گفتار كه‌ در همين‌ زمينه‌ و در سالهاي‌ پس‌ از پيروزي‌ انقلاب‌ اسلامي‌ ايراد شده‌ است. افزون‌ بر نكات‌ جالب‌ و سودمند دربارة‌ تعليم‌ و تربيت، آنچه‌ در لابلاي‌ سطور اين‌ گفتارها و نوشتارها به‌ چشم‌ مي‌خورد، تأثير انسان‌شناسي‌ دكتر بهشتي‌ است‌ كه‌ مُلهم‌ از انس‌ و الفت‌ ديرينه‌ و كاوشهاي‌ ژرف‌ ايشان‌ در كتاب‌ و سنت‌ است‌ كه‌ در آن‌ آزادي‌ و انتخابگري‌ به‌ عنوان‌ ويژگي‌هاي‌ برجسته انسان، نقشي‌ بس‌ مهم‌ ايفا مي‌كند. سعي‌ دكتر بهشتي‌ بر اين‌ بوده‌ كه‌ نشان‌ دهد بهره‌مندي‌ از موهبت‌ خداوندي‌ آزادي‌ نه‌ تنها با دينداري‌ و تربيت‌ ديني‌ در تضاد نمي‌افتد، كه‌ سرشت‌ بنيادين‌ روش‌هاي‌ تربيتي‌ متصف‌ به‌ اسلام‌ و قرآن‌ را تشكيل‌ مي‌دهد.

آزادى از دیدگاه امام خمینى(ره) «آزادى از دیدگاه امام خمینى(ره)»، مجموعه سخنان امام خمینى(ره) در باب آزادى است که توسط مرکز تحقیقات اسلامى تهیه و منتشر شده است. سخنان حضرت امام خمینى(ره)، به‌عنوان یک اسلام‌شناس بزرگ و شخصیّت برجسته‌اى که سالیان دراز براى آزادى ملت مسلمان ایران، سختى‌هاى فراوانى را به جان خرید، منبع بسیار غنى و سودمندى براى بازشناسى آزادى تعالى‌بخش اسلام از آزادى منحط غربى است (مقدمه کتاب، ص١۶). کتاب، گزیده‌اى از اندیشه‌هاى حضرت امام درباره آزادى است که در یک مقدمه و هشت فصل و یک ضمیمه سامان یافته است. فصل اول با عنوان کلیات، قصد دارد خوانندگان را براى ورود به بحث اصلى آزادى آماده و آشنا کند؛ لذا در این بحث مسائلى همچون مفهوم آزادى مطرح شده است. در این بخش، علاوه بر این، مطالبى همچون ارزش حیات در گرو آزادى، آزادى نعمت الهى است، با این نعمت چه کار باید کرد؟، از ویژگى‌هاى انقلاب اسلامى نوید آزادى به هم‌وطنان است، از مصادیق آزادى آزادى در اندیشه است و هر آنچه که این انقلاب به ما داد - که یکى از آنها آزادى است - توسط ملت صورت گرفته است، مطرح شده است. فصل دوم کتاب، به آزادى در اسلام و حکومت اسلامى، حدود آزادى و آزادى زن اشاره مى‌کند. گردآورنده به نقل از حضرت امام در این بخش، مسائلى را که باعث انحراف جامعه و انسان‌ها مى‌شود از مصادیق آزادى نمى‌داند؛ چنان‌که امام فرموده: «در اسلام تمام آثار تجدد و تمدن مجاز است، مگر آن‌هایى که فساد اخلاق بیاورند، فساد عفت بیاورند. اسلام آن چیزهایى را که مخالف با مصالح ملّت بوده است، آن‌ها را نفى کرده، آن‌هایى که موافق با مصالح ملت است، آن‌ها را اثبات کرده است» (متن کتاب، ص٣٩). درباره آزادى زنان که از دیگر مباحث این بخش مى‌باشد، چنین فرموده‌اند: «زنان همان‌طورکه قبلا گفتم، مى‌توانند در ارتش باشند. آنچه اسلام با آن مخالف است و آن را حرام مى‌داند، فساد است؛ چه از طرف زن باشد و چه از طرف مرد فرقى نمى‌کند» (همان، ص۴٢). فصل سوم کتاب، درباره آزادى مطبوعات است. در این فصل مطرح شده است که: مطبوعات نباید از آزادى سوء استفاده کنند. آزادى باید در چارچوب اسلام و قانون باشد. در این‌باره حضرت امام فرموده‌اند: «اینکه داده مى‌شود به ملّت، آزادى است، نه خیانت؛ آزادى قلم است، نه خیانت قلم؛ آزادى بیان است، نه بیان خائنانه» (همان، ص۵٢). از دیگر فصول کتاب، روشنفکران و آزادى، آزادى غربى، مدعیان دروغین آزادى، توطئه‌گران، رژیم پهلوى و آزادى، است. در پایان کتاب، ضمیمه‌اى آمده است که حاوى برخى از کلمات قصار حضرت امام درباره آزادى است.