مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

در این پایان نامه تلاش بر آن است که تجربه دینی (تجربه عرفانی) به عنوان یکی از مسائل نسبتا جدید فلسفه دین تبیینی فلسفی در میان گفته های مولانا جلال الدین محمد بلخی پیدا کند. انسان از نگاه مولانا ، در یایی است که معدن اسرار حق است ، او بزرگترین رنج زندگی این دنیایی خود را دور ماندن از وصال حضرت حق می یابد و با تلاشی ناکام سعی در فراموش کردن این فراق با دست یازیدن به ابزارهایی غفلت آوردارد. از نگاه مولانا عظمت وجودی انسان تا به حدی است که می تواند پلّه پلّه تا ملاقات خدا پیش برود و تجربه رویت او را در درون خود بیازماید.بار گران نفسانیات و صورت پرستی های دنیوی انسان را از پی بردن به حقیقت عاجز می کند و دین به عنوان ابزاری برای تمییز صواب از ناصواب روزنی را از میان حجابهای دنیوی در دل انسان ایجاد کرده و این آمادگی را در او بوجود می آورد که پیام های خداوند را بی واسطه دریافت کند و حقیقت را مستقیما تجربه کند،این مواجهه بی واسطه با حقیقت وجود انسان را متصف به صفات خداوند می کند و او را ازاقامه هرگونه حجتی دیگر بر این دعوی بی نیاز می سازد،دین که غایت اصلی آن ایجاد این روزنه وآماده کردن انسان برای رویارویی با حقیقت است، لطفی است که خداوند به واسطه پیامبران بر انسان ارزانی داشته است،مولانا در آثار گران سنگی همچون مثنوی معنوی و فیه ما فیه که منابع اصلی این تحقیق بوده اند به کارکردهای انحصاری دین،گوهر دین وگوهر دینداری وتجربه دینی و عرفانی به مثابه گوهر دین پرداخته است،در این تحقیق با سیری منطقی این موضوع از نگاه ایشان و با ارجاع مستقیم به صدها بیت از مثنوی و پاره ای عبارات از کتاب فیه ما فیه مورد بررسی قرار گرفته و دیدگاهها و تامّلات عمیق عرفانی او در این ارتباط جمع آوری ، تدوین و تحلیل وتبیین فلسفی شده است

تردیدی نیست که پیامبری پیامبر به وحی است؛ یعنی پیامبر کسی است که ارتباط ویژه‏ای با خدا دارد و از طریق این ارتباط حقایقی را درک و به دیگران القا می‏کند. بر همین مبنا وحی در بینش اسلامی از جایگاه خاصی برخوردار است و محور اصلی آموزه‏های دینی و معارف آسمانی تلقی می‏گردد. به تعبیر دیگر، اسلام دین وحی و قرآن محصول آن می‏باشد؛ لذا هر نوع تحلیل و تفسیر وحی در حقیقت تحلیل و تفسیر بنیاد اسلام است و هر خطایی در آن، سبب انحراف افکار و تحریف اسلام و برداشت نادرست از آن خواهد شد. اخیراً یکی از نظریه پردازان کشور ما در کتابی به نام »بسط تجربه نبوی« به تفسیر و تحلیل وحی پرداخته، آن را تجربه نبوی دانسته و از این نظر دفاع کرده است. از آن جا که دستاورد این نظریّه انکار وحی و رسالت به معنای واقعی آن، و تفسیر وحی به معنایی است که مورد انکار دانشمندان اسلامی، بلکه خلاف صریح آیات قرآنی است؛ در این نوشتار کوتاه در صدد بررسی و نقد این نظریه هستیم و ایرادهایی را بر آن وارد دانسته‏ایم.

بررسی ادله معتقدان به حجیت تجربه دینی در اثبات متعلقش، محور مباحث مقاله حاضر را تشکیل می دهد. این ادله را در پنج دسته جداگانه بررسی کرده ایم: 1. استدلال از طریق همانندسازی تجربه دینی با تجربه های حسی؛ 2. استدلال از طریق اصل آسان باوری و گواهی؛ 3. استدلال از طریق استنتاج بهترین تبیین؛ 4. استدلال اصلاح شده گاتینگ؛ 5. استدلال از طریق علم حضوری دانستن تجربه دینی. همه این استدلال ها، از اشکالات خاصی رنج می برند که در ذیل هریک از آنها، تبیین و بررسی شده اند. با توجه به اشکالاتی که مطرح خواهد شد، حجیت عام تجربه دینی، را رد و حجیت خاص و محدودی برای آن نتیجه گرفته ایم.