مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

برهان شر یکی از قدیمی‌ترین و جدی‌ترین براهینی است که برای اثبات عدم وجود خدا اقامه شده‌است. برهان شر ، که خدای ادیان ابراهیمی (خدای قادر مطلق، دانای مطلق، و خیرخواه اعلی) را هدف گرفته‌است؛ عموماً به عنوان یکی از براهین مبتنی بر شواهد اثبات عدم وجود خدا لحاظ می‌شود. این برهان تلاش می‌کند نشان دهد که میان دو قضیه وجود خدا و وجود شر، تناقض وجود دارد، و بنابر اصل تناقض تنها یکی از این دو قضیه می‌توانند درست باشند؛ از آنجا که در وجود شر شکی نیست، صدق قضیه دوم، مستلزم نادرست بودن قضیه نخست است؛ بنابراین خدا نمی‌تواند وجود داشته باشد. در درسگفتار مسئله شر ، دکتر آرش نراقی در چندین جلسه به توضیح و تبیین مسئله شر می پردازد.

مترجم: به هر کجای جهان که بنگریم مردمی را می‌بینیم که در رنج به سر می‌برند؛ رنجی که به درازنای تاریخ بشر وجود داشته است. وجود شر در جهان ما انکارناپذیر است. مسئله شر از دغدغه‌های بشر و از مناقشه‌انگیزترین مسائل در الهیات است. متفکران خداناباور، وجود شر و شرور را دست‌مایه‌ای بسیار قوی علیه خداباوران و اعتقادات دینی آنها قرار داده‌اند و معتقدند وجود شر با مدعیات دینی درباره خداوند ناسازگار است و باید کنار گذاشته شوند. پروفسور ناگاساوا، در این مقاله خواندنی و مهم، مسئله شر را وارونه می‌کند و آن را نه چالشی علیه خداباوری بلکه برعکس، چالشی برای خداناباوران می‌داند.

جان لسلی مکی (۱۹۱۷. ۱۹۸۱) فیلسوف استرالیایی بود که به اخلاق و فلسفه دین می‌اندیشید. وی را یک شک‌گرای اخلاقی نامیده‌اند. او معتقد بود که هیچ ارزش عینی در عالم وجود ندارد. به اعتقاد او، اخلاقیات و اموری ازاین‌دست، همگی باید اختراع شوند به‌جای آنکه کشف گردند. وی با رویکرد شک‌گرایانه‌ای که داشت، به مسئله شر نیز توجه کرده بود. به باور او، وجود شر در عالم نمی‌تواند با وجود آفریننده‌ای حکیم و توانا، منطبق باشد. وی به همین جهت بود که بر دین‌داران خُرده وارد می‌کرد.

درباره کتاب خدا و شر: مجله تایم(۱۳) در ژوئن ۱۹۹۱ این پرسش را مطرح کرد: «چرا؟ چرا شر رخ می‌دهد؟» لانس مورو روزنامه‌نگار در مطلب اصلی مجله، تعداد زیادی از شرور فراموش‌نشدنی را مرور می‌کند، از واقعه آشویتسِ هیتلر تا تجاوز صدام حسین به کویت، از به دار آویختن مردان سیاه‌پوست به دست کوکلس‌کلان‌ها در ایالت می‌سی‌سی‌پی پیش از [اجرای] حقوق مدنی تا شیوع ایدز. مورو دقیقاً در مجله‌ای عمومی همان پرسش‌های قدیمی را در مقاله‌ای با عنوان ناخوشایندِ «شر» مطرح می‌کند. آیا شر امری وجودی است؟ یا عمل غیراخلاقی و غیرانسانی افراد است؟ درباره امور بد و مضر خارج از کنترل ما مثل بیماری، سیل و ناراحتی روانی چه می‌توان گفت؟ آیا طبیعت مسئول است؟ چرا «شر» این همه جذاب شده و ذهن انسان را این‌چنین به خود مشغول داشته و «خیر» کسالت‌بار و ملال‌آور شده است؟ آیا شُرور در جهت تحقق اهدافی رخ می‌دهند یا صرفاً به نحو اتفاقی ایجاد می‌شوند؟ چرا به نظر می‌رسد بشر از درک شرور و غلبه بر آنها عاجز مانده و نمی‌تواند از وقوع آنها ممانعت کند؟ افراد صاحب‌فکر پرسش‌های نافذی درباره شر دارند و می‌خواهند بفهمند که این مسئله چه چیزی را درباره وضعیت آدمی آشکار می‌سازد. ران رزنباوم در یکی از مقاله‌های اصلی مجله نیویورک تایمز معنای شر را بررسی می‌کند. روی جلد مجله می‌خوانیم «بازگشت شر» و عنوان مقاله رزنباوم این است: «خیره شدن به قلبِ قلب تاریکی». مقاله رزنباوم صحنه به قتل رساندن دو پسر کوچک به دست مادرشان سوزان اسمیت را در شهر بوفالو در ایالت کارولینای جنوبی توصیف می‌کند. او واقعیت‌هایی را مرور می‌کند که اکنون همگان به‌خوبی از آن آگاهی دارند: سوزان اسمیت بچه‌ها را در صندلی مخصوص کودکان در اتومبیل مزدای خود می‌گذارد و اتومبیل را در دریاچه جان دی لانگ غرق می‌کند. سپس برای پنهان کردن جرم، راه سختی را انتخاب می‌کند. با سوء استفاده از احساسات نژادپرستانه مدعی می‌شود که یک آمریکایی آفریقایی‌تبار اتومبیل و کودکان وی را دزدیده است. او با حالت یأس و ناامیدی در تلویزیون ظاهر می‌شود و برای یافتن دزد اتومبیل و کودکانش درخواست کمک می‌کند. اما نُه روز بعد اعتراف می‌کند که مایکل سه‌ساله و آلکس چهارده‌ماهه را خودش کشته است. رزنباوم این نکته را اظهار می‌کند که روزنامه‌ای محلی کار اسمیت را «عملی شرورانه» نامیده است. نکته حساس این اظهار‌نظر بیان آن از سوی یک رسانه خبری سکولار [غیردینی] است. در عصری که رسانه‌های الکترونیکی و چاپی نوعاً «نسبیت ارزش‌ها» را مسلم می‌گیرند و از پرداختن به مسائل دشوار درباره اخلاق، الاهیات، معنای زندگی و جایگاه ما در کیهان پرهیز می‌کنند، ناخواسته چنین اظهار‌نظری ابراز شد.