مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

پدیدارشناسی اجتماعی نظریه ای نوپدید به شمار میآید و در صدد است تا بدون آسیب رساندن به سرچشمه های فلسفی خود، اصول پدیدار شناسی فلسفی را در مسائل جامعه شناختی به کار بندد. خروجی گزاره های این نظریه شامل واقعیت اجتماعی، عناصر سازندة جهان حیاتی، روابط مایی، روابط آنهایی، معانی و انگیزه ها، کنش اجتماعی و موقعیت های بحث انگیز است. تحلیل و تجزیة این گزاره ها ما را به سوی چهارده گزاره رهنمون میسازد که از بین این گزاره ها برخی در تطبیق با گزاره های قرآنی قرار گرفته اند. روش پژوهش تطبیق گزاره ای است و سعی شده بدون تحمیل معانی بر آیات، نظر قرآن را دربارة این نظریه به دست آوریم. یافته های کلی تحقیق نشان میدهد آیات قرآنی، ناظر به اثبات برخی از این گزاره ها و رد یا تفصیل برخی دیگر است.

چکیده (فارسی): موریس مرلوپونتی( maurice merleau-ponty) ( 1908-1961) یکی از مهمترین فیلسوفان قرن 20 فرانسه است. در شکل گیری فلسفه او عناصر مختلفی از جمله اندیشه های هگل, برگسون, سارتر, هیدگر, روانشناسی گشتالت و مخصوصا" پدیدارشناسی هوسرل موثر بوده اند. روش فلسفی مرلوپونتی پدیدارشناسی اگزیستانسیالیستی است. بدین معنا که به اعتقاد او پدیدارشناسی روشی است که می توان از طریق آن و بدون التزام به مفروضات روانشناختی و علمی به توصیف روشنی از تجربه حقیقی دست یافت. یکی از نتایج توصیف پدیدارشناختی تجربه بی اعتنایی به وجود خارجی اشیاء و نیز بین الهلالین قرار دادن باور به وجود روابط علی میان اشیاء و سوژه است که در دیدگاه های علمی مفروض گرفته شده است. اما مرلوپونتی کاملا" موافق نتایج روش پدیدارشناختی هوسرل نیست. به اعتقاد هوسرل تقلیل پدیدارشناختی تجارب حسی تا مرز رسیدن به یک اگو یا سوژه محض باید ادامه یابد, بدین معنا که نه تنها موضوعات تجربه حسی باید در معرض تقلیل پدیدارشناختی قرار گیرد بلکه دامنه این تقلیل باید به خود سوژه تجربه نیز تعمیم یابد و وجود عینی سوژه تجربه نیز باید در معرض اپوخه یا تقلیل پدیدارشناختی قرار گیرد. ولیکن مرلوپونتی اپوخه سوژه تجزبه و بین الهلالین نهادن آن را امری ناممکن می داند. مرلوپونتی با تایید نظریه در عالم بودن هیدگر معتقد است سوژه تجربه در عالم وجود دارد و حیث در عالم بودگی سوژه نه تنها در معرض هیچگونه تقلیل پدیدارشناختی قرار نمی گیرد بلکه شرط اساسی تحقیق هر گونه تجربه و توصیف آن است. مرلوپونتی تن یافتگی سوژه را شرط در عالم بودن آن می داند و از این رو نه تنها ثنویت دکارتی تن- سوژه را نمی پذیرد بلکه اصالت دادن به هر یک از آنها را که منجر به مذهب اصالت معنا (ایدآلیسم) و تجربه باوری می شود را برای تبیین شناخت ناکافی می داند. به اعتقاد او تن همان سوژه و فاعل ادراک بوده و اساسا" بواسطه سوژه تن یافته است که تجربه امکان پذیر می شود. به همین دلیل است که محاذات جسمانی ما سبب می شود تا تجربه عالم به گونه ای خاص رخ دهد و مثلا" ما فقط می توانیم اشیاء روبروی خود را ادراک کنیم نه اشیاء پشت سر خود را.