مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

این کتاب تألیف آقای یوسف ازبک، و تخریج آقای علی رضا بن عبدالله علی رضا است. این کتاب در هفت جلد و شامل 17482 حدیث است که در سال 1417قمری، به همت دارالمأمون للتراث، در بیروت و دمشق منتشر شد. هرچند، از امضای مؤلّف و محقّق در پایان مقدّمه نسبتا کوتاه کتاب، می توان دانست که در مدینه، تدوین یافته است. شماره صفحات این هفت جلد، پیاپی است؛ از این رو، این مزیّت را دارد که حتی با تعدّد و تنوّع چاپ، ذکر شماره مجلّد ضروری نخواهدبود. همچنین علاوه بر شماره مسلسل احادیث، شماره گذاری دیگری جهت طرق متعدد هر حدیث، در کتاب منظور شده است؛ زیرا معمولا هر روایت از چندین طریق نقل شده است. مجموع این طرق، به رقم 17482 بالغ می شود. از آنجا که بر جلد و صفحه عنوان این اثر آمده است: الموسوعة الحدیثیة الکبری، و در مقدمه اش، بهره وری از 900 مأخذ را متذکر شده است، به نظر می رسد این کتاب، اولین گام از یک سلسله مسند هاست و این، یکی از آن مجموعه است و ظاهرا باید چشم به راه موسوعه های حدیثی بزرگ دیگری در این سلسله انتشارات بود.

«مسند امام علی علیه السلام» اثر آیت اللّه سید حسن قپانچی، کتابی است که احادیث حضرت علی علیه السلام را جمع آوری نموده است. این کتاب شامل خطبه‌ها و نامه‌ها و کلمات قصار آن حضرت، که در نهج البلاغه و مستدرکات آن و نیز در غررالحکم و دررالکلم نقل شده و در دسترس همگان قرار دارند، نمی باشد.

سنن سعيد بن منصور، اثر سعید بن منصور بن شعبه خراسانی جوزجانی (متوفی 227ق) از راویان بزرگ اهل سنت است. تحقیق کتاب به قلم سعد بن عبدالله بن عبدالعزیز آل حُمَیِّد انجام شده است.

كتاب الترتيب في الصحيح من حديث الرسول صلی‌الله‌علیه‌و‌سلم، مشتمل بر مسند ربیع بن حبیب ازدی عمانی بصری (متوفی بین سال‌های 175-180ق)، و آثار و روایات دیگر است که توسط ابویعقوب یوسف بن ابراهیم ورجلانی (متوفی 570ق) تنظیم و تبویب شده است. تصحیح و تعلیق آن توسط نورالدین عبدالله بن حمید سالمی (متوفی 1322ق) صورت گرفته است. این کتاب، تکیه‌گاه اباضیه در حدیث بشمار می‌آید؛ به دلیل سه سندی بودن، از صحیح مسلم و بخاری ارزشمندتر است. فرقه اباضیه که ربیع بن حبیب از علمای آن می‌باشد، یکی از فرقه‌های انشعابی از خوارج است که در قرن اول هجری پدید آمد. این فرقه از سابقه دیرینه در تاریخ اسلام برخوردار است و از نخستین فرقه‌های اسلامی شمرده می‌شود. مسند امام ربیع که مورد اعتماد اباضیه، در حدیث رسول خدا(ص) می‌باشد، در قرن دوم هجری به دست ابوعمرو ربیع بن حبیب ازدی عمانی بصری تصنیف شده است. بیشتر اسناد آن ثلاثی می‌باشد؛ یعنی با سه واسطه به رسول خدا(ص) می‌رسد که برحسب ظاهر بر اساس نام راویان مرتب شده است. بیشتر این روایات را ربیع بن حبیب از شیخش ابوعبیده مسلم بن ابی‌کریمه تمیمی و او از ابوالشعثاء جابر بن زید ازدی روایت کرده است. سپس گروهی از حاملان علم به مشرق و مغرب، آن را از ربیع دریافت کردند و علما آن را بین خود، دست‌به‌دست کردند و نزد عام و خاص مشهور گشت. در قرن ششم، ابویعقوب یوسف بن ابراهیم ورجانی، این کتاب را بر اساس ابواب فقه مرتب نموده و آن را به «الجامع الصحيح مسند الإمام الربيع بن حبيب»، نام‌گذاری کرد و احادیث آن را در دو جزء قرار داد، سپس آثاری را که ربیع با آنها بر مخالفان خویش احتجاج نموده بود، به‌عنوان جزء سوم به آن افزود و روایات ابوسفیان محبوب بن رحیل از ربیع و روایات امام افلح از ابی‌غانم و غیر او و مراسیل امام جابر بن زید را به آن ضمیمه کرد و همه این سه قسم از روایات را در جزء چهارم جای داد. در نسخه حاضر و چاپی که پیش رو دارید، نام کتاب، «كتاب الترتيب» ثبت شده؛ درحالی‌که به جامع و مرتِّب آن، ابویعقوب ورجانی نسبت داده شده است (چنان‌که در نسخه‌های خطی چنین است)، ولی چاپ‌های پیشین همگی آن را «الجامع الصحيح» نامیده و آن را به امام ربیع نسبت داده‌اند و این کار این گمان را در بیشتر مردم باعث شده که جزء سوم و چهارم کتاب، جزء متن مسند است؛ درحالی‌که واقعا چنین نیست. بنا بر آنچه گفته شد باید توجه داشت که مسند امام ربیع تنها بخشی از «كتاب الترتيب» است، نه همه آن. در مقدمه مزبور، اطلاعات جامع و کاملی پیرامون این کتاب و اجزای آن و نسخه‌ها و چاپ‌ها و حواشی و شروح آن وجود دارد.