مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از مباحث مهم در تاریخ کلام و فلسفه اسلامی نقش عقل در هدایت انسان است. نقش عقل در هدایت انسان از مسائل پیچیده ای است که تا به امروز ذهن بشر را به خود مشغول ساخته است. این جستار کنکاشی است تطبیقی پیرامون رویکرد ملاصدرا به نقش عقل در هدایت و میزان تاثیرپذیری وی از آموزه های قرآنی. در این تحقیق پس از معرفی «عقل» و «هدایت» و بررسی انواع آن، به واکاوی این دو، از منظر قرآن و ملاصدرا پرداخته شده است. سپس با بررسی آثار ملاصدرا، نظر این فیلسوف در مورد مفاهیم مذکور مورد مداقّه قرار گرفته است. علاوه بر این برای تکمیل و تعمیق بحث، از طرفی دو عامل اصلی موثر در «هدایت»، یعنی «ایمان» و «عمل صالح» و از سوی دیگر مفهوم «سعادت» که جزو مفاهیم اصلی و نزدیک به هدایت است در این تحقیق مطمع نظر قرار گرفته و نسبت آن‌ها با عقل در قرآن و آثار ملاصدرا مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه به بررسی آیات قرآن این یافته حاصل شد که عقل صرف نمی تواند هدایت حقیقی بشر را به عهده بگیرد و بعثت انبیا و وجود وحی امری ضروری است. با بررسی آثار ملاصدرا نیز مشخص شد که وی منظری مشابه آیات قرآن به نقش عقل در هدایت انسان دارد. در موضوع سعادت رویکرد قرآن کریم، توجه فراوان به همراهی ایمان و عمل صالح در نیل به سعادت است. اما از دیدگاه صدرالدین شیرازی بزرگ ترین وسیله دستیابی به فوز و سعادت اخروی علم و معرفت است، او محصول عقل نظری را کمال به حساب می آورد. در واقع می توان بیان کرد که ملاصدرا از آموزه های قرآنی در زمینه نقش عقل عملی در سعادت و رستگاری انسان تاثیر کمی پذیرفته است.

مجموعه حاضر مشتمل بر احادیث و روایاتی از امام علی (ع) درباره نشانه‌های دوستان خوب و بد و انواع و اقسام دوستان است .احادیث یاد شده در قالب موضوعاتی از این قبیل گردآمده است" :جوانمرد"، "راهنمای خوب"، "یکسان بودن ظاهر و باطن"، "جاهل و احمق"، "دروغگو"، "فاسق و فاجر "و "دوستی پایدار ."

کتاب حاضر، ابتدا به بررسی مفهوم عقل، مسئله واقع‌نمایی شناخت و منابع معرفت می‌پردازد و سپس مناسبات عقل و دین در آموزه‌های رضوی را بررسی می‌کند. اگر دین و به و طور خاص دین اسلام را شامل سه بخش کلی اعتقادات، اخلاقیات و احکام بدانیم در این کتاب مؤلف به بررسی مناسبات عقل و دین در حوزه اعتقادات و اخلاقیات پرداخته است. در بررسی مناسبات عقل و دین در حوزه اعتقادات ابتدا دیدگاه‌های قائلین به عدم امکان تبیین عقلانی دین در جهان اسلام و مسیحیت بررسی‌شده است و سپس «نظریه عقلانیت نرم گزاره‌های دینی» به‌منظور ارائه چهارچوبی برای فهم رابطه عقل و دین در گزاره‌های اعتقادی معرفی می‌گردد. در بررسی مناسبات عقل و دین در حوزه اخلاق نیز نظریه صفاتی در اخلاق به‌منظور تبیین رابطه گزاره‌های اخلاقی دین با مفاهیم عقل علمی ارائه گردیده است.