مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

این پایان نامه در پی آن است که به بیان آرا و نظرات دکتر عبدالعزیز محمد نور ولی در کتاب اثر التشیع علی الروایات التاریخیه فی القرن الاول الهجری پرداخته، آنها را مورد نقد و بررسی منطقی قرار دهد.برای رسیدن به این هدف مبحث دوم از فصل اول کتاب مذکور که پیرامون حادثه غدیرخم نگاشته شده است انتخاب و بررسی شد و در سه فصل مجزا با عناوین کلیات، گزارش حدیث غدیر از منظر دکتر محمدنورولی، و نقد و بررسی دیدگاههای دکتر محمدنورولی در حدیث غدیر، تنظیم شد

در این تحقیق به تحلیل و بررسی مواضع سیاسی صحابه در فاصل? دو واقعه تأثیرگذار در صدر اسلام یعنی غدیر و سقیفه پرداخته شده است. مبحثِ اصلی تحقیق چگونگی و عللِ چرخش موضعِ سیاسی صحابه از غدیر که قبول جانشینی حضرت علی(ع) و بیعت با او تا سقیفه که شکستن بیعت و تعیین ابوبکر به عنوان خلیفه بود. در باره این موضوع به وقایعی مهمی چون تحلیل مواضع صحابه در غدیر، نماز ابوبکر، مخالفت با سپاه اسامه، مخالفت با مکتوب کردن وصیت پیامبر در آخرین لحظات عمر و همچنین مواضع صحابه از انصار و مهاجرین در سقیفه و رویکرد آنها در قبالِ جانشین پیامبر که بازگشت به تعصبات قبیله ای دورانِ جاهلیت بود، پرداخته می شود. به همین لحاظ و بخاطر اهمیت موضوع در این تحقیق با تحلیل و بررسی مواضع صحابه موافق و مخالف به چرخشِ سیاسی صحابه مهم در فاصل? غدیر تا سقیفه پرداخته شده است.

لازم به ذکر است که بهترین معّرف برای شناساندن این نکته که اهل بیت (علیهم السلام) جانشینان به حق بعد از پیامبر اکرم( صلی الله علیه و آله) می باشند قرآن است، لذا آیات زیادی بر ولایت و امامت آن بزرگواران دلالت دارد. از جمله آن آیات که از آن ها به عنوان آیات غدیر نام می بریم، آیات 67و 3 از سوره مائده و آیات 2-1 سوره معارج است که در این رساله، تفسیراین آیات در تفاسیر و منابع اهل سنت مورد نقد و بررسی قرار می‌گیرد و ضمن بررسی آراء و نظریات مفسران اهل سنت به واکاوی و تحلیل فی‌الجمله آن نیز پرداخته‌ایم؛ گرچه آیات مذکور همانند سایر آیات قرآنی شایسته تفسیر و بررسی‌های تفسیری است، اما آنچه در بادی امر برجسته می‌نماید این است که مفسران اهل سنت بیش از پرداختن به تفسیر و به دست دهی مفاد تفسیری آیات، تکیه ویژه بر شأن نزول آیات مذکور داشته و شأن نزول های مختلفی را برای هر یک از آیات، جداگانه مطرح نموده‌اند. بسیاری از روایات مذکور به اذعان محققان اهل سنّت، ضعیف بوده و وجهی برای استناد و استدلال به آن وجود ندارد؛ برخی از آن ها در حالی به عنوان شأن نزول و روایت مختار مفسرین معرفی می‌گردد که روایات متناظر با آن در مدلول خود دلالتی آشکارتر داشته و با قرائن درون متنی همچون سیاق و همچنین قرائن برون متنی و شواهد تاریخی تقویت می‌گردد. از دیگر نکات برجسته در تفاسیر اهل سنّت درباره آیات مذکور ترتیب و تقدّم و تأخّر این آیات و واقعه غدیر است. گاهی مفسّران، آراء و نظراتی قریب به آراء و نظرات مفسران شیعی داشته و برخی نیز با شمردن روایات و شواهد مربوط به دلالت آیات بر واقعه غدیر در کنار سایر روایات مفسّران اهل سنّت دیگر، در نقض و ابرام نکته‌ای مطرح ننموده و موضوع را مسکوت گذارده و از آن به سادگی می‌گذرند. در مجموع آن چه در رساله پیش روی عرضه گردیده پس از استقصاء اهمّ تفاسیر و منابع اهل سنت، بررسی تک تک آراء تفسیری آنان و نیز موارد شأن نزول آن، واکاوی و تحلیل غیر جانبدارانه‌ای است در حدّ بضاعت مزجات که در این حد نیز دلالت‌های آشکار و قرائن روشنی به حقیقت و حقّانیّت موضوع و قرائت شیعی به دست داده می‌شود.

با تدبر در قرآن مجید، آیاتی جلب توجه می کند که مفهوم واضح و صریحی از آن به ذهن خطور می کند و در عین حال برای درک کامل آن نیاز به مفسر قرآن است تا تفصیل آن معنی را در اختیار ما بگذارد. آیۀ هفتم سوره انشراح از این دست آیات است، که با تشریح مراحل بعثت پیامبر و عنایات پروردگار دربارۀ برترین آفریده اش می فرماید: "أَلَمْ نَشْرَحْ لَکَ صَدْرَکَ، وَ وَضَعْنَا عَنکَ وِزْرَکَ ، الَّذِى أَنقَضَ ظَهْرَکَ، وَرَفَعْنَا لَکَ ذِكْرَکَ"