مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

‫اهل‌بيت(ع) در قرآن کريم و روايات، از جايگاه والايي برخوردار بوده، و نقش آنان در هدايت انسان‌ها، بي‌نظير است، آن‌گونه که تاريخ گواهي مي‌دهد، بعد از رحلت رسول خدا( اگرچه خلافت ظاهري، توسط ديگران غصب شد، اما هدايت انسان‌ها و نجات آنان از گمراهي، توسط ائمه معصومين(ع) که جانشينان بر حق پيامبر هستند صورت مي‌گرفت. در اين زمينه مي‌توان به تعداد قابل توجهي از يهوديان اشاره کرد که در برخورد با امام علي(ع) هدايت شده‌اند؛ برخي از اين افراد، از دانشمندان و پيشوايان قوم خود بودند که پرسش‌هاي مهم و علمي آنان را کسي به‌جز انبيا و اوصيا پاسخ‌گو نبود. همچنين در ميان نصاري نيز، که بسياري از آن‌ها جزء راهبان و دانشمندان بودند، يا در اثر مشاهده اسم و صفات امام علي(ع) در کتب مقدس خود، و يا در اثر مشاهده اعجاز و رفتار حکيمانه از سوي آن حضرت، مسلمان مي‌شدند. افراد زيادي از پيروان معاويه، خوارج و مردم يمن نيز جزء هدايت‌شدگان آن حضرت معرفي شده‌اند. در احوالات امام حسن مجتبي(ع) نيز به هدايت افراد زيادي از جمله 71 يهودي و جمعي از پيروان معاويه اشاره شده است. در عصر امام حسين(ع) هم اين صحنه‌ها تکرار شد و مهم‌ترين مورد آن مربوط به هدايت عده‌اي از افراد سپاه ابن‌سعد است که اکثر آنان نيز در روز عاشورا به شهادت رسيدند. و اما امام سجاد( با شيوه‌هاي خاص خود به اين امر مهم اقدام مي‌کرد؛ آن حضرت بردگان زيادي را خريده و بعد از تعليم و تربيت شايسته، آنان را آزاد مي‌ساخت و چون اين بردگان اکثراً از غيرعرب بودند بعد از مراجعت به وطن خود، در تبليغ معارف اسلامي بسيار مؤثر بودند. همچنين افراد زيادي از مسيحيان، دشمنان اهل بيت و فرقه کيسانيه، توسط امام باقر( هدايت شده‌اند. اخلاق حکيمانه، اعجاز و کرامات، عظمت و مقام علمي ائمه، از دلايل هدايت تعداد زيادي از مشرکان، بت پرستان، اهل کتاب، و پيروان فرقه‌هاي غيراسلامي به‌سوي حقيقت بوده است.

---

‫مهمترين دليل نقلي بر امامت، حديث متواتر «غدير خم» است که در مجامع روايي فريقين به صورت متواتر نقل شده است و بر ولايت و امامت علي عليه السلام دلالت دارد. عده اي از مخالفان ولايت آن حضرت، از راههاي مختلف تلاش کردهاند که حادثه غدير به فراموشي سپرده شود؛ ولي امام علي عليه السلام و فرزندان معصوم آن حضرت و برخي از اصحاب پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم با استشهاد به اين حديث و احتجاج با آن، در شرايط مختلف سعي کردهاند تا حادثه غدير زنده بماند و از اين طريق، ولايت و امامت علي عليه السلام را ثابت نمايند. اين پژهش در چهار بخش تلاش کرده است اين استشهادات را تا پايان دوره امام باقر عليه السلام بررسي نمايد. در کليات و مفاهيم، طرح تحقيق، چند مفهوم و حديث غدير به لحاظ سند و دلالت بحث شده است. امام علي عليه السلام در شرايط مختلف در دوران خلافت خلفا، براي اثبات امامت خود و حق خويش، مسئله غدير و روايت غدير را پيش ميکشيدند و گاه با مُناشده (قسم دادن و اقرارگرفتن)، گاه در پاسخ به انصار، و گاه در مجلس خصوصي با خليفه، اين واقعه مهم و حديث غير قابل انکار را به مخاطبان يادآوري مي نمودند که از جمله آنها مُناشده علي عليه السلام با ابوبکر، استشهاد به حديث غدير در روز هفتم بعد از سقيفه، مُناشده با عمر، مُناشده در روز شورا و مُناشده در زمان خلافت عثمان است. استشهادات حضرت عليه السلام در دوران خلافت خويش، مبحث بعدي است که نويسنده بدان پرداخته و آن را در سه فصل استشهادات در روز جمل و صفين، استشهادات در روز رُحبه و استشهادات در روز رُکبان بررسي کرده است. نويسنده در پايان، به استشهادات ائمه? و صحابه پرداخته است. با توجه به آنچه در اين پژوهش ارائه شده، ميتوان به اين نتيجه رسيد که حديث غدير صحيح بوده و امام علي عليه السلام و امامان پس از ايشان تا امام باقر عليه السلام و همچنين صحابه پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم در شرايط گوناگون، براي اثبات ماجراي غدير و حق اهل بيت?، به اين حديث شريف استشهاد نموده و به آن احتجاج کردهاند. نويسنده در پايان، چند موضوع را براي پژوهش پيرامون حديث غدير پيشنهاد داده است.