مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

‫اهل بيت پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم بر اساس منابع معتبر شيعه و سني، عِدل قرآن هستند و امام باقر عليه السلام به عنوان يکي از اهل بيت، آثار ارزشمندي از تفسير آيات وحي، از خود به جاي گذاشته است. اين پژوهش در چهار فصل به نقش آن حضرت در تفسير و علوم قرآن پرداخته است. شاگردان تفسيري آن حضرت بسيار بودند که بعضي از برجستهترين آنها عبارتاند از: ابان بن تغلب، حمران بن اعين، زرارة بن اعين و محمد بن مسلم. دوران امام باقر عليه السلام مصادف با درگيري بني اميه و بني عباس بود. همچنين فرقه هاي مختلفي از جمله مرجئه، معتزله و غلات براي تضعيف مباني شيعه تلاش ميکردند و آيات را طبق خواستههاي خود تفسير ميکردند. امام باقر عليه السلام دراين شرايط، آيات وحي را با استناد به روايات پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم و اميرالمؤمنين عليه السلام و در مواردي با بيان مصداق تفسير ميکردند. آن حضرت در مباحث علوم قرآني، چون جمع قرآن، قرائت صحيح، سورههاي مکي و مدني، عدم تحريف قرآن و تأويل بيانات روشني دارند. در ميان شاگردان آن حضرت، بعضي از بزرگان اهل سنت، مانند ابوحنيفه و ابوزهره هم ديده مي شوند. آن حضرت با روشهاي مختلفي به تفسير و تبيين آيات وحي پرداختند که برخي از آنها عبارتاند از: تفسير قرآن به قرآن، تفسير قرآن به سنت، تفسير ادبي، تفسير لغوي، تفسير با بيان مصداق و تفسير با تاريخ و قصص. در تفسير آيات الاحکام هم رواياتي از آن حضرت به ما رسيده است. از آن حضرت آثار ارزشمندي در علوم و معارف مختلف، از جمله دانش تفسير و علوم قرآن بر جاي مانده است. در مورد ميراث تفسيري، علما به دو کتاب عمده «تفسير علي بن ابراهيم قمي» و «کتاب الامام الباقر عليه السلام» يا «تفسير امام باقر عليه السلام» به روايت ابي الجارودکه در آنها روايات منسوب به حضرت فراوان ديده ميشود، اشاره کردهاند. جمعي از محققان، تمام روايات کتاب نخست را صحيح دانسته و برخي به اين تفسير با ديده ترديد مينگرند و تمام روايات را معتبر نميدانند. در مورد کتاب دوم نيز دو ديدگاه وجود دارد. البته قول حق آن است که تفسير ابي الجارود در زمان استقامت او به مکتب اهل بيت? مورد قبول است؛ ولي پس از تمايل وي به مذهب زيديه محل اشکال است.?