جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جایگاه مخاطب در پیامرسانی، از جمله مسائل محل بحث و اساسی در عرصه مطالعات مربوط به ارتباطات و رسانه بوده که منجر به شکل گیری رویکردهای مختلفی در این رابطه شده است. رویکرد خواسته محور و رویکرد مصلحت محور از جمله عمده ر ویکردهای مطرح در این زمینه می باشند. این پژوهش با هدف هموار سازی مسیر تحقق الگوی ارتباطات اسلامی و همچنین کمک به رسانههای اسلامی برای اتخاذ رویکردی مناسب در عرصه پیام رسانی، کوشیده است تا این دو رویکرد مطرح را به قرآن کریم عرضه نماید و با استنطاق این کتا ب آسمانی، دیدگاه آن را در مورد این دو رویکرد جویا شود. این پژوهش با استفاده از روش اسنادی به مطالعه حول این موضوع پرداخته و سعی کرده تا به بررسی و مطالعه آیاتی از قرآن کریم که مشتمل بر درخواست مخاطبین در حوزه پیام رسانی هستند و به نوعی، طلب و درخواست مخاطبین برای دریافت نوع خاصی از پیام را مطرح کرده اند، بپردازد و این آیات را از نظر توجه یا عدم توجه به خواسته مطرح شده از سوی مخاطبین، بررسی نماید و با معیار قرار دادن نتیجه این بررسی، صحت و سقم هر یک از رویکردها را به دست آورد. نتیجه ای که در جریان این فرایند پژوهشی به دست آمد حاکی از این بود که در فرهنگ قرآنی، مصلحت مخاطب در عرصه پیام رسانی پایه و محور بوده و خواسته مخاطب نیز در صورت همخوانی و همسو بودن با مصلحت، مورد توجه است؛ همچنان که مخاطب و اقتضائات مرتبط به وی نیز در عرصه پیام رسانی و تولید پیام مور د توجه قرار می گیرند. بنابراین میتوان چنین گفت که در این رویکرد شاهد نوعی دو سویگی در مورد جهت ارتباط بین فرستنده و مخاطب هستیم. بر این اساس می توان گفت هیچ کدام از دو رویکرد خواسته محور و مصلحت محور مورد تأیید کامل قرآن کریم نبوده و هیچ یک از آنها با فرهنگ قرآنی سازگاری کامل ندارند. کلید واژه ها: مخاطب، پیام، پیامرسانی، رویکرد مصلحت محور، رویکرد خواسته محور.

سرمایه اجتماعی که در هنگام پیروزی انقلاب اسلامی در ایران به شدت بالا رفته بود، تا سال‌های پایانی جنگ نیز در حد قابل قبولی بوده است، اما پس از آن به‌طور تدریجی کاهش پیدا کرده است. با کاهش سرمایه اجتماعی انتظار می‌رود ناهنجاری‌ها، بزهکاری‌ها و منازعات اجتماعی افزایش پیدا کند. فقدان سرمایه اجتماعی یا کمبود آن، آثار مخربی بر نظم و توسعه سیاسی می‌گذارد. و عموماً راهکارهایی که برای آن ارائه شده، زاده متن‌های اجتماعی غرب است. در حالی‌که اهمیت نظری و کاربردی سرمایه اجتماعی اقتضای تلاش برای درک بومی آن را دارد. لذا هدف این رساله، پرداختن به سرمایه اجتماعی در ایران با توجه به مبانی دینی این سرزمین است. بدین‌منظور این رساله به دنبال بررسی ظرفیت‌های اندیشه سیاسی اسلام برای تولید سرمایه اجتماعی در ایران است. روش تحقیق تحلیل محتوای کیفی جهت‌دار است. که بر اساس الگوی تحلیل علل اربعه محورهای مورد نیاز از اندیشه سیاسی اسلام استخراج شده است و مصادیق آن بر ایران معاصر نیز تطبیق داده شده است. مهمترین یافته پژوهش این است که سرمایه اجتماعی که اندیشه سیاسی اسلام تولید می‌کند متعالیه است؛ یعنی جهت‌گیری الهی دارد. کارگزاران و نهادهای سرمایه اجتماعی متعالی همه رویکردی توحیدی دارند. بین قدرت و هدایت، هدایت محور می‌باشند. قرب الهی غایت سرمایه اجتماعی متعالیه است.

سینما به همان اندازه که هنر است، رسانه هم هست و رسانه بودن آن به اندازه هنر بودن آن و یا حتی بیشتر مهم است. رسانه‌های مدرن از جمله سینما عاملی موثر در دگرگونی نگرش‌ها و رفتارهای افراد جامعه به شمار می‌روند. یکی از سنت‌های بسیار مهم در جامعه ما، اخلاق جنسی خاصی است که از آن در دین اسلام با عنوان عفاف یاد میشود و شامل آموزه‌هایی برای سلامت هرچه بیشتر روابط میان زن و مرد است. این که ما به عنوان زن یا مرد کیستیم و چگونه باید در فضاهای مختلف رفتار کنیم، بخشی از فرهنگ جنسیتی است که توسط سینما بازتولید می‌شود. با وقوع انقلاب، انتظار بر آن است که سینمای ایران به عنوان یکی از مهم‌ترین نهاد‌های فرهنگی کشور، به سمت اسلامی شدن گام بردارد، بنابراین لازم است بر اساس خاستگاه و مبانی برگرفته از فرهنگ اسلامی، بازنمایی صحیحی از روابط زن و مرد ارائه نماید. بر این اساس تلاش شده‌است بازنمایی روابط میان نامحرمان در سینما، با مولفه‌های روابط عفیفانه در فرهنگ اسلامی تطبیق داده شود. برای این کار، منابع اسلامی از جمله آیات و روایات مربوطه، شناسایی، استخراج و دسته‌بندی شده و مولفه‌های عفاف در روابط زن و مرد نامحرم تدوین شده است. جهت تحلیل انتقادی بازنمایی روابط عفیفانه در سینما با روش نشانه‌شناسی به بررسی چهار فیلم پس از انقلاب پرداخته شده است. در این پژوهش تلاش شده‌است از روش «تحلیل روایت» جهت مشخص شدن سیر روایی و پیرنگ فیلمنامه و از روش «تحلیل رمزگانِ» جان فیسک جهت معلوم کردن لایه‌های مختلف معانی رمزگذاری شده در فیلم‌ها استفاده شود. در تحلیل رمزگان، سه رمزگان مهم شامل «رمزگان اجتماعی»، «رمزگان فنی»، «رمزگان ایدئولوژیک» توضیح داده شده‌است و عناصر مختلف این رمزگان جهت واکاوی معانی پنهان فیلم به کار رفته است. در پایان نتیجه گرفته شده‌است که اکثر فیلم‌های سینمایی بررسی شده با معیار‌های فرهنگ اسلامی مطابقت ندارد و الگو‌های غربی مانند لیبرالیسم و فمنیسم در آنها بسیار تاثیرگذار بوده است. از چهار فیلم منتخب، تنها فیلم متعلق به دهه شصت، در مفاهیم ایدئولوژیک خود، موافق با ملاک‌های اسلامی ارتباط عفیفانه است و رمزهای اجتماعی و فنی مناسبی را برای القاء این مفهوم به کار گرفته است. فیلم منتخب از دهه هفتاد، نه تنها سعی در عادی‌سازی بسیاری از ناهنجاری‌های مربوط به ارتباط زن و مرد دارد، بلکه با زبانی صریح به قوانین محدودکننده ارتباطات آزاد زن و مرد اعتراض می‌کند. این‌گونه فیلم‌ها که در آن دهه به لحاظ کمی تعدادشان نیز کم نیست، پلی محسوب می‌شوند برای ورود به سینمای آزاد دهه‌های بعد. فیلم‌های منتخب دهه هشتاد و نود، زبان صریح سینمای دهه هفتاد را کنار گذاشته و از راه القاء غیرمستقیم به عادی‌سازی ارتباط زن و مرد نامحرم و بازنمایی غلط از این ارتباطات همت گماشته‌اند.

پژوهش حاضر به بررسی انتقادی ارزش های خبری بر اساس مبانی معرفتی اسلام می‌پردازد. این پژوهش به روش اسنادی انجام شده و توصیفی- تحلیلی و داده های آن کیفی است. این تحقیقبه فرایند گزینش رویدادها برای تبدیل شدن به خبر و دروازه بانی اخبار در مراحل پیش از انتشار می‌پردازد. و بیان می‌دارد که در مراحل یاد شده، گزینش اخبار بر اساس ملاک‌هایی صورت می‌گیرد.این ملاک ها «ارزش های خبری» نامیده می‌شوند که اگر در رویدادی باشند آن رویداد خبر و آن خبر منتشر می‌شود. در این پژوهش فهرست هفت گانه ارزش های خبری شامل دربرگیری، شهرت، استثناء و شگفتی، بزرگی و فراوانی تعداد و مقدار، مجاورت، تازگی و برخورد به عنوان فهرست استاندارد مورد استفاده رسانه های دنیا از جمله ایران مبنا قرار گرفته است. بررسی نظریه استفاده و خشنودی و کالبد شکافی مستقیم ارزش های یاد شده این نتیجه را در پژوهش بیان می‌کند که ارزش های مذکور تحت تأثیر تفکرات غربی نظیر کاپیتالیسم، دموکراسی، قشر بندی، الیناسیون، تجربه گرایی، ناسیونالیسم و مدرنیسم هستند و این ها همه محصول سه نگرش بنیادین غربی یعنی سکولاریسم، اومانیسم و راسیونالیسم هستند. پس انتشار اخبار دارای این ارزش ها یعنی اشاعه این مبانی و اسلام با مبانی فوق مخالف است. در نوشتار حاضر پس از نقد این مبانی و طرح مبانی سه گانه اسلام، اصول خبر رسانی اسلام که برگرفته از این مبانی است مطرح شده و سپس شش ارزش خودباوری، خداباوری، احساس آفرینی، خود سازی، جامعه سازی و اندیشه سازی به عنوان ارزش‌های خبری اسلامی مطرح می‌گردد که باید در رسانه های اسلامی ملاک انتخاب اخبار باشند و در مطالعات ارتباطی ـ اسلامی به عنوان موضوعی جدید مطرح شوند.