مهدویت از مهمترین آموزه‌های شیعیان دوازده امامی است. تفسیر و باور خاص شیعیان دوازده امامی به مسئله مهدویت و پیامدهای آن سبب شده برخی مستشرقان با رویکردهای متفا
... اوت به بازخوانی مهدویت از نگاه شیعه دوازده امامی بپردازند. اتان کلبرگ از جمله مستشرقان سرشناسی است که در پژوهش‌هایش نسبت به مسئله مهدویت از نگاه شیعیان دوازه امامی توجه خاص نموده است. با توجه به اینکه در جهان غرب چهره شناخته شده به شمار می‌رود و از آنجایی که به سرزمین و رژیمی تعلق دارد که امروزه مهمترین دشمن ایدئولوژیکی و سیاسی شیعیان به حساب می‌آید، برداشت‌هایش از مسئله مهدویت به گونه مستقیم و غیر مستقیم برخی پیش ذهنیت‌ها را فراهم ساخته است. از آنجا که در زمینه بررسی دیدگاه‌های کلبرگ درباره مهدویت تا کنون به زبان انگلیسی اثر مستقل نگاشته نشده است، بررسی آثار و دیدگاه‌های او و نیز نقد آراء وی در این زمینه دارای اهمیت است. کلبرگ مهدویت را با فرایند شکل-گیری تشیع اثنی‌عشری پیوند داده که این فرایند در آغاز امامیه یاد می‌شده و بنابر عواملی به اثنی‌عشریه انتقال یافته و باور به غیبت امام دوازدهم و اندیشه مهدویت در تکمیل این فرایند نقش داشته و با این رویکرد مسائل مانند رجعت و سفارت را نیز مورد بررسی قرار داده است. بررسی‌های کلبرگ در این زمینه بنابر شواهد تاریخی، کلامی و روایی دارای ضعف و کاستی است. گزینش نمودن ادله، نگاه سطحی و گذرا به آثار عالمان شیعه اثنی‌عشری، تفکیک نکردن میان تاریخ و آموزه‌های شیعه اثنی‌عشریه و سایر فرقه‌های شیعی، استناد به منابع کمتر قابل دسترس، بی توجهی به عناصر چون تقیه و تحولات سیاسی و اجتماعی سده‌های نخستین سبب چنین برداشت و قرائت شده است. این نوشتار با روش توصیفی تحلیلی به دنبال بازخوانی آثار و آراء کلبرگ در زمینه مهدویت از نگاه شیعه دوازده امامی شکل‌گرفته است و با نگاه انتقادی نظرات کلبرگ را مورد بررسی قرار داده است.
بیشتر