جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این کتاب تألیف آقای یوسف ازبک، و تخریج آقای علی رضا بن عبدالله علی رضا است. این کتاب در هفت جلد و شامل 17482 حدیث است که در سال 1417قمری، به همت دارالمأمون للتراث، در بیروت و دمشق منتشر شد. هرچند، از امضای مؤلّف و محقّق در پایان مقدّمه نسبتا کوتاه کتاب، می توان دانست که در مدینه، تدوین یافته است. شماره صفحات این هفت جلد، پیاپی است؛ از این رو، این مزیّت را دارد که حتی با تعدّد و تنوّع چاپ، ذکر شماره مجلّد ضروری نخواهدبود. همچنین علاوه بر شماره مسلسل احادیث، شماره گذاری دیگری جهت طرق متعدد هر حدیث، در کتاب منظور شده است؛ زیرا معمولا هر روایت از چندین طریق نقل شده است. مجموع این طرق، به رقم 17482 بالغ می شود. از آنجا که بر جلد و صفحه عنوان این اثر آمده است: الموسوعة الحدیثیة الکبری، و در مقدمه اش، بهره وری از 900 مأخذ را متذکر شده است، به نظر می رسد این کتاب، اولین گام از یک سلسله مسند هاست و این، یکی از آن مجموعه است و ظاهرا باید چشم به راه موسوعه های حدیثی بزرگ دیگری در این سلسله انتشارات بود.

این کتاب حاوی ۱۰۷۶۰ حدیث کوتاه از امام علی(ع) است که آمِدی از کتاب‌‏هایی مانند نهج البلاغه، مائة کلمة جاحظ، تحف العقول و دستور معالم الحکم گرد آورده است. وی این احادیث را با نظر به نخستین کلمۀ حدیث و به ترتیب حروف الفبا در ۹۱ باب سامان داده است. برای آسان‌شدن یافتن یک روایت در موضوعی خاص، این اثر در چاپ‌های جدید به صورت ترتیب موضوعی تدوین شده است. روایات غرر الحکم از نظر موضوعی عام است و شامل روایات اعتقادی، اخلاقی، عبادی، اجتماعی و سیاسی می‌شود. این روایات بدون سند آورده شده‌اند. نویسنده در مقدمه کتاب می‌گوید خودش سندها را حذف کرده است. به گفته ناصر مکارم شیرازی، روایات این کتاب به دلیل سند نداشتن قابل استناد نیست. مؤلف آن‌گونه که در آغاز کتاب می‌گوید، پس از آنکه کتاب مائه کلمه (صد کلمه) جاحظ را می‌بیند، تصمیم می‌گیرد کتابی مشتمل بر سخنان امیرالمؤمنین(ع) تدوین کند. مؤلف همچنین جاحظ را به سبب اینکه فقط همین تعداد اندک (صد کلمه) را گرد آورده، نکوهش می‌کند و سپس می‌گوید: من با همه گرفتاری خاطر، و کوتاهی از رتبه اهل کمال، در حالی که به عجز و ناتوانی از دریافت آنچه که فضلای صدر اول خواسته و در آن راه قدم نهاده‌اند، و کوتاه‏ دستی خویش را از گردیدن در میدانشان و کم‏ وزنی خود را در میزانشان می‌دانم و اعتراف دارم، با این حال همت گماشتم تا آن‏جا که تیررس فکر من است، از سخنان آن حضرت گرد آورم. در واقع «تصنيف غرر الحكم»، فهرست موضوعی از کتاب «غرر الحكم» است. محقق کتاب جناب آقای مصطفی درایتی، روایات موجود در کتاب را که به ترتیب الفبایی بوده، برحسب موضوعی مرتب کرده و آن را منتشر نموده است. وی انگیزه خود را از این روش چنین بیان می‌کند: تعداد روایاتی که در «غرر الحکم و درر الکلم» وجود دارد حدود دوازده هزار روایت می‌باشد و این تعداد روایات طبق اولین کلمه روایات به ترتیب حروف الفبا مرتب شده است و برای کسی که بخواهد روایتی از حیث معنا و مفهوم در این کتاب پیدا کند بسیار سخت و زمان‌بر است؛ بنابراین با مرتب کردن کتاب برحسب موضوع گامی برای رفع این مشکل برداشته شده است.