جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نور ملكوت قرآن اثرى است به فارسى تأليف علامه سيد محمدحسین حسينى طهرانى.اين مجموعه، قسمت اول از دورۀ «انوار الملكوت» (شامل نور ملكوت قرآن، نور ملكوت مسجد، نور ملكوت نماز، نور ملكوت روزه و نور ملكوت دعا) مى‌باشد. مجموعه نور ملكوت قرآن در چهار مجلّد تدوين شده و در آن پيرامون هدايت قرآن به بهترين آئين‌ها و سبل سلام، جاودانگى احكام قرآن، عدم نسخ قرآن، ده اشكال بر مقاله قبض و بسط تئوريك شريعت، پياده و عملى شدن يكايك آيات قرآن در هر عصر، ردّ نظريه كنترل جمعيت و تحديد نسل، نقش و موقعيت قرآن به عنوان يك كتاب آسمانى، نقد و بررسى برخى از كج‌فهمى‌ها از آيات كريمۀ قرآن مجيد، توحيدى بودن منطق قرآن، بيان قرآن در خطاهاى تورات و انجيل، احكام قرآن در مورد جهاد، قتل، بردگى و فديه، تأثير قرآن در تربيت انسان كامل، عظمت اخلاق قرآن، بيان كيفيت خلقت انسان و سيارات در قرآن، بحث و اشكال در مورد فرضيه داروين.طريق تشخيص اسرائيليات از روايات معتبره، سير قرآن در آيات أنفسى و آفاقى، بيان محكمات و متشابهات در قرآن، كيفيت قرائت قرآن در نماز و غير آن، دعوت آيات آفاقيه به توحيد و مكارم اخلاق، عربیت و اعجاز قرآن، عظمت و اصالت قرآن كريم، تأثير قرآن در تمدن عظيم اسلامى، بيان كيفيت كتابت و طبع قرآن، قاطعيت و واسعيّت قرآن عظيم، لغات و اصطلاحات بديعۀ قرآنيه، غيرقابل تغيير بودن و عمومیت قرآن مجيدثبوت تواتر لفظى عبارات قرآنى، عدم جواز قرائت قرآن به قرائت غيرمتواتره، مراد از احرف سبعه و كيفيت جمع‌آورى و تدوين قرآن مجيد بحث شده است. جلد 3 شامل بحث پنجم: «منطق قرآن، توحيد خالص در جميع شؤون است» عناوينى چون:صراحت آيات قرآن در توحيد، ايجاب جهاد، نظريۀ اسلام دربارۀ بردگى، فلسفه جهاد در اسلام، حرّيت انسان و...را دربرمى‌گيرد. بحث ششم: «سير قرآن در آيات أنفسى» شامل مطالبى چون:معنای «متشابه» و «مثانى» از ديدگاه علامه طباطبايى، تفسير معناى محكمات و متشابهات در قرآن، كيفيت قرائت قرآن كريم توسط حضرت رسول صلی الله علیه و آله و سلم و...مى‌باشد. بحث هفتم: «ثمرۀ قرآن، تربيت انسان كامل است» مطالبى چون:قرآن مجيد داراى دو مرحلۀ حقيقت و نزول، آيات قرآن كه تأويلش دربارۀ امامان است، حقيقت معناى تأويل در آيات قرآن و...را دربرمى‌گيرد.در پايان هم فهرست تأليفات مؤلف آمده است.

در دنیای امروز، رویکرد مادی به زندگی، موجب حاکمیت تفکر دنیاگرایی بر تربیت و غفلت از جنبه‌های غیرمادی انسان و کم توجهی به تربیت معنوی شده است، وجود این رویکرد و نبود الگویی مدون برای این نوع از تربیت، ما را بر آن داشت که در این پژوهش، به دنبال یافتن الگویی برای تربیت معنوی از دیدگاه امام علی باشیم. براین اساس پژوهش حاضر را می‌توان، پژوهشی توسعه‌ای به‌شمارآورد. اجرای این پژوهش، با استفاده از روش نظریه‌پردازی داده بنیاد صورت پذیرفت، این روش یکی از روش‌های پژوهش کیفی است که در سال‌های اخیر گرایش به استفاده ازآن‌رو به فزونی گذاشته است. مواد و محتوای این پژوهش شامل کتاب‌های گران‌سنگ نهج‌البلاغه و غررالحکم و دررالکلم همچنین برخی منابع دیگر حدیثی بود. برای گردآوری داده‌های این پژوهش از روش کتابخانه‌ای و از ابزار فیش استفاده شد. نتایج و یافته‏های پژوهش نشان داد که الگوی تربیت معنوی از دیدگاه امام علی  دارای شرایط علی تربیت معنوی (لطف و اراده خدا) شرایط میانجی تربیت معنوی (آمادگی و قابلیت شخص) بستر و زمینه تربیت معنوی (وقت شناسی در تربیت، توجه به آمادگی روحی و روانی، محیط و شرایط مناسب برای تربیت، انتخاب زمان مناسب برای تربیت) ساحت‎های تربیت معنوی (تربیت عرفانی، تربیت عاطفی، تربیت اخلاقی، تربیت دینی(فقهی)) مبانی تربیت معنوی (مبانی معرفت شناختی، مبانی هستی شناختی و مبانی انسان شناختی) اصول تربیت معنوی (توحید محوری، ابتدا به تربیت با قرآن، سودمندی، برانگیزانندگی، هماهنگی گفتار با عمل، مشارکت، تسهیل‌گری، تدرج، اعتدال، استمرار، آزادی (حریت)، توجه به تفاوت‎های فردی، هماهنگی با فطرت، تقدم خودسازی به دگرسازی، تعقل و تفکر، اقدام به تربیت قبل از بروز هوا و هوس و عقاید باطل (منظور هفت سال دوم)، مراعات نفس در انجام مستحبات) اهداف تربیت معنوی (هدف غایی: قرب الهی، اهداف کلی: رابطه انسان با خدا، رابطه انسان با خود، رابطه انسان با دیگران، رابطه انسان با طبیعت) روش‌های تربیت معنوی (عبرت، برهان، جدال احسن، دعا و مناجات، تشویق و تنبیه، توبه، عمل به ضد، مَثَل، عادت دادن، همنشینی با علمای ربانی، همنشینی با انسان‌های خردمند و نیکوکار، ابتلا و آزمایش، موعظه، طرح سوال و تشویق به تفکر، الگوسازی، الگوپذیری مشارطه، مراقبه، محاسبه و معاقبه، زهد، جهاد، ذکر و یاد مرگ، قصه، جهاد با نفس، ذکر نعمت‏های الهی، ذکر و یاد خدا، امر به ‌معروف و نهی از منکر، انذار و تبشیر، محبت، نوشتن وصیت، تجربه تربیتی، تزکیه، قراردادن واعظ درونی برای خود، تصویر سازی (تشبیه معقول به محسوس)، بیان خصلت‎های نیکوی متربی) راهبردهای تربیت معنوی (راهبرد کلان: عبودیت و بندگی خدا، راهبردهای میانی: اصلاح رابطه انسان با خدا، اصلاح رابطه انسان با خود، اصلاح رابطه انسان با دیگران، اصلاح رابطه انسان با طبیعت) موانع تربیت معنوی (همنشینی با اشرار و بدکاران، غرور، محبت غیر خدا، کبر، غفلت، شهوت‌پرستی، شرک به خداوند، عجب و خودپسندی، همنشینی با دنیا پرستان، همنشینی با مخالفان پیامبر، دنیا پرستی، آرزوهای دور و دراز) پیامدهای تربیت معنوی (قلب سلیم، حیات طیبه)

بی تردید یکی از مهمترین عوامل پایداری هر حکومتی پایین بودن آمار جرم و جنایت و اتخاذ و اجرای برنامه های پیشگیرانه در این زمینه می باشد است با توجه به اینکه حکومت اسلامی در جهان به عنوان الگو مطرح می باشد ضرورت دارد به این موضوع پرداخته شود و اهمیت این موضوع نیز به این دلیل است که همواره اولویت در جامعه بر این اساس استوار است جرم کمتر شود و بستر برای تعالی فراهم شود. با توجه به ضرورت و اهمیت فوق پژوهش حاضر با هدف شناسایی راهکارهای پیشگیری از وقوع جرم با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی پیشگیری از جرم در سیره قضایی پیامبر و حضرت علی (علیهم السلام) می پردازد و پرسش اصلی در این تحقیق این است که پیشگیری از جرم در سیره قضایی پیامبر و حضرت علی (علیهم السلام) چگونه بوده است ؟ فرضیه تحقیق این است که در سیره قضایی پیامبر (ص) و حضرت علی (ع) پیشگیری از جرم یکی از روش های اساسی دادرسی بوده که همواره در اولویت و مورد توجه جدی قرار داشته است.و نتایج به دست آمده در این تحقیق بیان می کند پیشگیری از جرم همان طور که قرآن نیز به آن توجه داشته است مورد توجه پیامبر (ص) و امام علی (ع) نیز بوده است و راهکارهایی مانند اعتقاد به توحید ،اعتقاد به معاد ،اقامه نماز ،امر به معروف و نهی از منکر ،انفاق و احسان و حجاب و عفاف را مورد تاکید قرار داده اند.یکی از مواردی که در خصوص پیشگیری از جرائم بسیار مورد توجه پیامبر (ص) و امام علی (ع) بوده است انتصاب افراد شایسته و اخلاق آنها می باشد .علاوه بر راهکارهایی که ذکر شد یکی از مهمترین ، اساسی ترین و حساسترین شغلی که در اسلام برای پیشگیری از جرائم همواره مورد توجه بوده است قضاوت و استقلال قاضی می باشد استقلال قاضی در قلم و تصمیم او متبلور می شود.

دوره زندگانی حضرت علی پس از پیامبر اکرم شامل دو دوره مختلف بود: دوره اول دوران غصب خلافت ایشان که 25 سال به طول انجامید و دوره دوم که حکومت را بر عهده گرفتند که تقریباً 5 سال بود. این پژوهش بر آن است که به بررسی مبانی قرآنی صبری بپردازد که حضرت در توصیفش فرمودند:« فَصَبَرْتُ وَ فِی الْعَیْنِ قَذًى وَ فِی الْحَلْقِ شَجًا» که بسیار حکیمانه است و حکومتی که در سایه عصمت حضرت مبتنی بر وحی شکل گرفت؛ و سراسر تدبیر و کاردانی بود. شناخت شخصیت حقیقی حضرت اگر نگوییم غیر ممکن است، معترفیم که بسیار دشوار است و زوایای گوناگون سیره ایشان بکر مانده است. پیامبر در خصوص حضرت علی می‌فرمایند: « مَا عَرَفَکَ حَقَّ مَعْرِفَتِکَ غَیْرُ اللَّهِ وَ غَیْرِی»، تو را جز خدا و من، آنگونه که حق معرفت توست نشناخت. این نوشتار با عنایت به آیات وحی و کلام حضرت در نهج البلاغه به روش تحلیل گفتمان سامان یافته و سعی نموده با مراجعه به آیات قرآن، مبانی قرآنی صبر و حکومت حضرت علی را بدست آورد. نتیجه آنکه برای صبر و حکومت مبانی متعددی قابل احصاء می‌باشد، که اهم آن مبانی فرهنگی با مؤلفه‌هایی نظیر: وفای به عهد، محبت به مردم، جهاد و شهادت و قانون مداری، سیاسی نظیر: نفی سبیل، امنیت و اجتماعی مانند: وحدت گرایی، ساده زیستی، و عدالت گرایی و... است. با این وصف سراسر زندگانی حضرت علی منطبق بر آیات قرآن و کلام خداوند است. همانطور که پیامبر در وصف ایشان فرمودند: « عَلِیٌّ مَعَ القُرآنِ وَ القُرآنُ مَعَ عَلِیٍّ، لَن یَفتَرِقا حَتّى یَرِدا عَلَیَّ الحَوضَ».

شناخت نگرش‌ها و تصورات هر فرد درباره خود که با اصطلاح «خودپنداره» مطرح می‌شود، به عنوان یک نیاز بنیادی در سبک زندگی، تاثیر زیادی در رشد و سازندگی فکری و اجتماعی انسان و تعلیم و تربیت او دارد؛ به نحوی که ریشه همه افعال و رفتار انسان به خودپنداره وی برمی‌گردد و هرقدر ارزش و اعتبار درونی انسان بیشتر باشد، کمتر تحت نفوذ عوامل خارجی قرار می‌گیرد. امروزه این موضوع با توجه به اهمیتی که در چگونگی شکل‌گیری زندگی انسان دارد، به شدت مورد توجه علم روانشناسی است. یک روش هوشمندانه برای شناخت شخصیت افراد، ارزیابی براساس خودپنداره است. پژوهش پیش رو با رویکردی توصیفی- تحلیلی و با اتکا به استراتژی «تئوری داده بنیاد»، خطبه‌ها، نامه‌ها و حکمت‌های نهج البلاغه را واکاوی نموده تا به خودپنداره امام علی (ع) دست یابد و از این طریق تعریفی کامل‌تر از آنچه پیش از این مطرح بود، در ارتباط با شخصیت ایشان ارائه کند. در این مسیر طی چهار مرحله نمونه برداری نظری، کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی ارزیابی شخصیت امام علی(ع) تکمیل می‌شود. سوال اصلی پژوهش این است که خودپنداره امام علی (ع) در چه ابعادی قابل بازیابی و شناسایی است؟ پس از تامل در متن نهج البلاغه و استخراج داده‌های مرتبط با خودپنداره امام (ع)، این داده‌ها در سه حوزه ارتباط با خداوند، دیگران و جهان هستی بررسی شد و پربسامدترین خودپنداره امام (ع) در این سه حوزه استخراج شد. از مطالعه خودپنداره‌های امیرالمومنین(ع) می‌توان دریافت که اصل و اساس شخصیت ایشان اعتقاد صحیح به خداوند و درنتیجه وابستگی و عبد بودن به خداست که این، خود نتیجه تربیت مستقیم و توجه خاص پیامبر بوده است و این شخصیت توحیدی، خود علت «برترین عترت بودن» و «مسئولیت پذیر بودن» جهت به عهده گرفتن مدیریت و سرپرستی جامعه می‌شود. کاوش در خودپنداره‌های حضرت در ارتباط با جهان هستی علاوه بر آنکه باعث آگاهی به نحوه نگرش ایشان به دنیا می‌شود، به درک درست آن حضرت از دنیا نیز می‌توان واقف شد. این پژوهش با بهره‌گیری از ابعاد شخصیت امام (ع) می‌تواند باعث اصلاح در اعتقادات و رفتار انسان شود.

هدف پژوهش حاضر توصیف و کشف مضامین ویژه نامه‌های امام علی به کارگزاران در حوزه‌های اخلاق فردی، اجتماعی و الهی و تعیین جایگاه اخلاق در مبانی نظری حضرت با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی می‌باشد. بدین منظور با کاربست نرم‌افزار تحلیل مضمون MAXQDA ، نامه‌ها براساس واحد تحلیل مضمون، کدگذاری شده و بر اساس اشتراکات در بین آن‌ها تحت عنوان مقوله‌های مختلف تقسیم‌بندی شده‌اند. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که باتوجه به اینکه در تمام مقوله‌های پرمضمون، زیرمقوله‌های اخلاقی بیشترین فراوانی مضمون را به خود اختصاص داده‌اند در مبانی نظری حضرت اخلاق جایگاه عظیمی دارد. مضمون ویژه در حوزه اخلاق اجتماعی حفظ کرامت انسان‌ها و در حوزه اخلاق فردی ساده‌زیستی و در حوزه اخلاق الهی مضمون تقوا می‌باشد که دایره معنایی آن‌ها با توجه به مضامین وارد شده ترسیم گشته است و در پایان روش‌های تربیتی حضرت در راستای تقویت کارگزاران در این حوزه‌ها مشخص گردیده است.

بر اساس آنچه در کتاب‌های حدیثی، تاریخی، کلامی و تفسیری نقل شده، پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) در موارد گوناگون و در زمان‌های متعدد، در حضور اصحاب خود، از فضائل امیرالمؤمنین(علیه السلام) سخن گفته‌اند که یکی از آنها حدیث تشبیه است. طبق این حدیث، شماری از صفات کمال که در پیامبران الهی به صورت پراکنده آمده، در مورد حضرت علی(علیه السلام) به صورت یکجا ذکر شده است. از جمله این صفات، علم و وقار آدم، حکمت و تقوای نوح، صبر و بردباری ایوب، حکمت شیث، حلم ابراهیم، هیبت موسی، زهد و عبادت عیسی(علیه السلام) و کمال و جمال محمد(صلی الله علیه و آله) است. این حدیث با تعابیر گوناگون توسط اصحاب پیامبر(صلی الله علیه و آله) در منابع متعدد شیعه، بخصوص اهل سنت به طرق مختلف نقل شده و به لحاظ سندی تردیدی در صدور آن وجود ندارد. با توجه به محتوای حدیث و بکارگیری روش نقلی و تحلیل‌های عقلی پیرامون آن، ویژگی‌هایی از قبیل: برابری با مجموع انبیاء، برتری بر هر یک از انبیاء، برتری بر سایر اصحاب پیامبر(صلی الله علیه و آله)، عصمت، و بخصوص امامت و خلافت بلافصل برای حضرت علی(علیه السلام) به طور واضح قابل اثبات است.

بحث دین و معنویت از دیرباز مورد توجه نحلههای مختلف بوده است. امروزه با توجه به مسائلی که برای بشر در زمینه علم، سیاست، فرهنگ و... به وجود آمده، گرایش به دین و مذهب در برخی از جوامع کم‌رنگ شده است. اما با توجه به احساس نیاز به معنویت، انسان بریده از دین در پی راه ‌حل جایگزینی برای خلأ کارکرد دین است، و این راه ‌کار را در معنویتهای جدای از دین جستجو می‌کند. آنچه در این پژوهش روشن می‌شود، تبیین معنویت دین محور است و در آن با روش توصیفی و تحلیلی و استفاده از آموزه‌های امام علی )علیهالسلام( به نقش دین در پیدایش، تقویت و استمرار معنویت پرداخته می‌شود. آنچه از تحقیقات گذشته به دست می‌آید تحقیق پیرامون ماهیت خود دین و معنویت است و گاه رابطه دین با معنویت، اما در‌باره‌ی نقش دین در معنویت از منظر امام علی (علیه السلام) تحقیقی مشاهده نشد. نتیجه پژوهش آن است که دین به صورت عام و دین اسلام به شکل ویژه در پیدایش معنویت نقش داشته است. هم‌چنین دین از نظر اعتقادی با توجه دادن به اصول اعتقادی خود مانند اصل توحید، معاد، عدل، نبوت وامامت پایه‌های ضرورت معنویت و تمایل به معنویت را در انسان قوی می‌کند و از سوی دیگر با گزاره‌های وحیانی خود در حوزه اخلاق و رفتار فرد را به سمت و سوی معنویت هدایت می‌کند. از آنجا که معنویت امری ثابت نیست و می‌تواند تحت تأثیر عوامل درونی و بیرونی کم و زیاد شود، دین راهکارهایی را برای ایجاد، تقویت و استمرار معنویت در بعد معرفتی و شناختی مانند کمک به شناخت خداوند و ایمان به او، تشویق به تفکر و اندیشه در آفرینش و... و راهکارهایی در بعد رفتاری و اخلاقی مانند اقامه نماز و استمرار بر آن، انفاق در راه خدا به شکل پیوسته در دو قالب واجب و مستحب در شکل رفتاری و ایثار در شکل اخلاقی آن، امر به دعا و مناجات، امر به معروف ونهی از منکر و... ارائه می‌دهد.

در میان نامه‌های متعدد امام علی (ع)، نامه 45 نهج‌البلاغه به «عثمان‌بن‌ حنیف انصاری» از جمله اسناد و مدارکی است که نمایان‌گر ابعادی از سیمای امام علی (ع) در عرصه سیاست و مدیریت جامعه می‌باشد. بی‌شک تحلیل و بررسی کلام حضرت و دست‌یابی به نکات اصلی امام از این نامه، نیازمند بهره‌گیری از روشی است که به فهم عمیق و دقیق متن بیانجامد. کا‌رآمد‌ترین روش با این ویژگی‌ها، روش تحلیل محتوا است؛ که در این پایان‌نامه تلاش شده است با استفاده از روش تحلیل‌محتوای کمّی و کیفی و بر مبنای استخراج مضامین اصلی و فرعی از جملات مضمونی، به سنجش فراوانی موضوعات اصلی و موضوعات فرعی نامه پرداخته شود. با نگاه همه‌جانبه به نامه، این نتیجه حاصل شد که محور اصلی نامه پیرامون دعوت به پارسایی و ساده‌زیستی بوده و هدف اصلی امام، آسیب‌شناسی اشرافی‌گری و آموزش راهکار‌های مقابله با معضل اشرافی‌گری به همگان، به ویژه مسئولان حکومتی است. حضرت در ابتدا به ارائه معیار برای دوری از تجمل‌گرایی مسئولان پرداخته است و گام به گام به شرح دلایل ایجاد خوی اشرافی‌گری در انسان به خصوص زمامداران و توصیه به آن‌ها پرداخته است. امام در این نامه به موضوعات مختلفی هم‌چون نادیده گرفتن نیازمندان و عدم مواسات با آن‌ها، به عنوان اصلی ترین آسیب اشرافیت؛ و زیست متعهدانه و انسانی مسئولان حکومتی، پرهیز از دنیا طلبی، معاد باوری و مرگ اندیشی، خودسازی و بر‌حذر بودن از لقمه شبهه‌ناک و... در قالب ارائه راهکار اشاره کرده‌اند.