جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه ماشینی: دامنه این فصل به طرز وحشتناکی گسترده است، زیرا ابن سینا شخصیت محوری در تاریخ فلسفه عربی-اسلامی بود. قبل از ابن سینا، فلسفه (فلسفه ارسطویی و نوافلاطونی عربی) و کلام (الهیات عقیدتی اسلامی) رشته های فکری متمایز بودند، هرچند که لقاح متقابل خوبی بین آنها اتفاق افتاده بود. در مقابل، پس از ابن سینا، این دو رشته با هم آمیختند و کلام پس از ابن سینا به عنوان یک فلسفه واقعاً اسلامی، ترکیبی از متافیزیک ابن سینا و آموزه مسلمانان پدیدار شد. صحبت در مورد منابع، تکامل و تأثیر اندیشه های ابن سینا در واقع صحبت از بیش از دو هزار سال فعالیت فلسفی است. منابع ابن سینا با ارسطو در قرن چهارم قبل از میلاد آغاز می شود. و شامل مفسران ارسطو یونانی متاخر، اعم از مشائی و نوافلاطونی است. ابن سینا خود بسیار پربار بود: کتاب شناسان از شاگردش جوزجانی تا محقق مصری فقید ژرژ عنواتی بین 40 تا 275 عنوان به او نسبت داده اند که یحیی مهدوی محقق ایرانی حدود 130 عنوان آن را معتبر دانسته است. علاوه بر این، ایده‌های او در طول زندگی حرفه‌ای‌اش تکامل یافت و نتیجه آن این بود که فلسفه ابن سینا، مانند افکار افلاطون و ارسطو، اغلب در برابر تلاش‌های ما برای نظام‌بندی آن مقاومت می‌کند، و موضع او در مورد تعدادی از مسائل مهم فلسفی به طرز ناامیدکننده‌ای ظاهر می‌شود. تعیین نشده در مورد تأثیر ابن سینا هم در جهان اسلام و هم در اروپای مسیحی به شدت احساس شد.

مصطفی ملکیان در این گفتار می‌کوشد با مقایسة کلام اسلامی با کلام مسیحی به این آسیب‌شناسی بپردازد و برخی از مهم‌ترین معضلاتی را که به رکود کلام اسلامی انجامیده، ارائه کند. انگیزة بحث البته انتشار کتاب فلسفة اندیشة دینی در اسلام و مسیحیت نوشتة لوئی گارده و ژرژ قنواتی است. کتابی که به داوری ملکیان به‌رغم حجم بالا و دشواری مطالب، به‌خوبی ترجمه شده‌است. نقد و بررسی این کتاب که عصر چهارشنبه ۲۰ دی‌ماه ۱۳۹۶ در خانة کتاب برگزار شد.ء مصطفی ملکیان، پژوهشگر نام‌آشنای فلسفه، گفتاری در مقایسة میان کلام اسلامی و کلام مسیحی صورت داد. محسن آزموده زحمت پیاده‌سازی و گزارش این گفتار را بر عهده گرفته‌است.

نقش ابن‌سینا در تحول و توسعه‌ منطق ارسطویی انکارناپذیر است. بررسی دقیق این نقش و ترسیم جایگاه شیخ‌الرئیس در تاریخ علم منطق محتاج دستیابی به تمامی میراث منطقی وی است. بخش قابل توجهی از آثار شیخ در این زمینه به صورت دست‌نویس باقی مانده است. برخی گزارش‌ها از این نسخ غیرقابل اعتماد و مبهم‌اند. بازشناسی آثار و ارائه‌ی گزارش صحیح از آن‌ها در برخی از موارد در گرو تصحیح آن‌هاست. اطلاعاتی که درباره‌ آثاری چون عیون‌الحکمه، الموجزالصغیر فی المنطق و الاشاره الی علم المنطق در فهارس موجود است، ناقص، خطا و مبهم است. عیون‌الحکمه با اثر دیگری به همین نام و از مولف دیگری، خلط شده و آن را با الموجز الصغیر فی المنطق در اضافاتی متفاوت دانسته‌اند. این اضافات در واقع متعلق به رساله دیگری از ابن‌سینا با نام تعالیق فی المنطق یا الاشاره الی علم المنطق است. منطق عیون‌الحکمه همان الموجز الصغیر فی المنطق است که به علت اهمیت به صورت مستقل بازنویسی شده و نام الموجز به خود گرفته است.