جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در روزهای پایانی ذی الحجه سال 23 غلامی ایرانی، معروف به فیروز ابولؤلؤ عمربن خطاب را به قتل رساند. منابع تاریخی معتبر مکتب خلفا و مکتب اهل بیت علیهم السلام و اکثر علمای فریقین، زمان قتل را روزهای پایانی ذی الحجه دانسته اند، ولی برخی از منابع متأخر شیعی، با استناد به یک روایت، روز واقعه را نهم ربیع الاول می پندارند. این روایت به «روایت رفع القلم» معروف و به احمدبن اسحاق قمی مستند است. روایت مذکور ادعاهای دیگری از قبیل تحریف قرآن و رفع القلم و جواز ارتکاب معاصی را نیز طرح می کند.در این بررسی، در استناد روایت مذکور به احمدبن اسحاق قمی خدشه وارد شده و به نقد متنی و سندی آن پرداخته می شود و قتل خلیفه در 26 ذی الحجه مدلل می گردد. به مستند این مقاله نهم ربیع الاول و برگزاری جشن های کذایی در آن و انتساب آن به روز قتل خلیفه از هیچ پشتوانه روایی و تاریخی برخوردار نیست. این مقاله با رویکرد تحلیلی و توصیفی به نقد افسانه رفع القلم می پردازد.

عصری که امام کاظم ع میزیست از چند جهت مهم بود. 1. مواجهه با فرقههای درون گروهی همچون اسماعیلیه، فطحیه، زیدیه2. مواجهه با خلافت عباسی که خود وابستگی به پیامبر اکرم ص داشته و از بنی هاشم به حساب میآمدند و در میان مردم از مقبولیت بیشتری نسبت به خاندان بنی امیه بر خوردار بودند. امام کاظم ع و شیعیان امامی توانستند در متن جامعه ، چه نفوذ به لایه های حکومتی و چه مواجه منفی و مخالفت آشکارا با حکومت به حیات سیاسی خود ادامه دهند و تا حدودی مذهب شیعه امامی را در دیگر مناطق اسلامی با تشکیل سازمان وکالت و فرستادن نقبا و ابواب به این مناطق گسترش دهند.در زمینه سیاسی دیگر شیعیان همچون زیدیه با قیامهای متعددتا حد بسیاری خلافت عباسی را دچار مشکل کردند که تشیع امامی در هیچ یک از این قیامها شرکت نکردند. شیعیان اسماعیلی وفطحیه که در ابتدای تشکیل فرقه خود بودند تا حدودی مشکلاتی را برای امام کاظم و امامیه پدید آوردند که با هدایت امام کاظم و دوری وی از آنان امامیه راه میانه را پیموده و توانستندخود را از گزند خلافت عباسی برهانند.در قسمت وکالت ، امام کاظم با تشکیل و تقویت سازمان وکالت توانستند به صورت یک سازمان منظم این تشکیلات را در آورده و برای رفع احتیاجات شیعیان از آن استفاده نمایند.شاگردان امام کاظم در این دوره بسیار فعال بودند عده ای از آنان به مبارزه آشکار پرداخته و عده ای دیگر نیز به مخالفت پنهانی و عده ای با نفوذ در دستگاه خلافت، به شیعیان و امام یاری و کمک رساندند.گستره جغرافیایی شیعیان را میتوان از وکلای امام و فرستادگان امام فهمید کهبیشتر در ناحیه شرقی جهان اسلام گسترده شده بودند.این نوشتار در چهار فصل و به روش کتابخانهای و با بررسی و استفاده از منابع موجود به صورت توصیفی وتحلیلی تدوین یافته است.

در میان نظریه های مربوط به هدف امام حسین(ع) از حرکت عظیم خود، نظریه سید بن طاووس در کتاب لهوف، شهرت زیادی یافته و امروزه گروه زیادی از اهل علم و عموم مردم بر این باورند که آن حضرت، به منظور شهادت و با هدف ریختن خونش در راه خدا و برای احیای اسلام، به سوی کربلا رفت. در این مقاله به بررسی دلایل و مستنداتی می پردازیم که در کتاب اللهوف ابن طاووس به عنوان یکی از پیشتازان این نظریه وجود دارد. برخی از این مستندات قابل توجه و برخی از نظر علمی قابل تأمل است.