جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

با توجه به اهمیت نقش بنیادین قانون علیت در تمام نظامهای فلسفی و پایه ای بودن آن برای سایر علوم در این نوشتاز تلاش بر آن شده تا نخست به شناسایی علیت و اهمیت آن و سپس به تحلیل و بررسی نظریه ها و پیامدهای فلسفی آن پرداخته شود لیکن در این میان به جهت غنای آثار علمی و بلندای اندیشه دو فیلسوف بزرگ ابن سینا و ملاصدرا در این پایان نامه سعی شد تا نظریه این دو فیلسوف بزرگ در باب علیت و ملاک نیازمندی مطرح شود. در ابتدا بحثی کلی پیرامون علت و معلول و ملزومات آن انجام و پس از آن به تبیین اصل علیت اهمیت و جایگاه آن در میان موافقان و مخالفان پرداخته شده است سپس به بیان نظریات پیرامون علیت و ملاک نیازمندی معلول به علت از دیدگاه این دو حکیم فرزانه پرداخته و در پایان نظریه برتر که نظریه فقر وجودی ملاصدرا می باشد انتخاب گردید.

چکیده (فارسی): از آنجا که شناخت فلسفه ابن رشد، به شناخت فلسفه های: ارسطو، ابن رشدیان لاتینی، فلاسفه قرون وسطی و نیز نظریه «جوهر» در نزد فلاسفه جدید کمک می کند، در این رساله نظریات اختلافی ابن رشد و ابن سینا مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. به دلیل وسعت این مسائل، تنها بر اختلافات آنها در حیطه «هستی شناسی» توجه شده است. فرضیه تحقیق که در نهایت مورد تاîیید قرارگرفت آن است که ریشه ای ترین اختلاف این دو فیلسوف، مسئله «تفکیک وجود از ماهیت» است. در بخش اول پایان نامه، سعی شده است تا دیدگاه و نحوه تفکر ابن سینا و ابن رشد نسبت به ارسطو و همچنین دیدگاه ابن رشد نسبت به ابن سینا، مورد بررسی قرارگیرد. سپس در بخش دوم، به بررسی معانی برخی از اصطلاحات فلسفی، مانند: «وجود»، «ماهیت» و «جوهر» در نظر این دو فیلسوف پرداخته و نشان داده شده است که «موجود» از نظر ابن سینا قابل تفکیک ذهنی به وجود و ماهیت است. در فصل دوم این بخش، به مسئله «تمایز و عروض ذهنی وجود بر ماهیت» توجه شده و مشخص شده است که بر مبنای این تمایز، ماهیت در نسبت با وجود و عدم «لابشرط» است، این مطلب منجر به طرح معنای «امکان ذاتی» گردیده است. فصل سوم تکمله ای بر دو فصل گذشته است. در این فصل، مسئله «واحد» و اشکالات مطرح در مورد آن، نقد و بررسی شده است؛ چرا که مشابهت کاملی میان این مسئله و مسئله «موجود» وجود دارد. در فصل چهارم ادامه فصل دوم و بحث «امکان ذاتی» دنبال شده است و «تقسیم موجودات به واجب و ممکن» و اقسام هر یک از آنها، ارائه شده است. در فصل پنجم براساس نیازمندی ممکن به واجب، «براهین اثبات واجب» بررسی شده اند. در فصل ششم به صفات واجب و در فصل هفتم به افعال او (خلقت عالم) توجه شده است و نظریه «فیض» و به تبع آن «قاعده الواحد» مورد بررسی قرار گرفته است. در نهایت و در بخش سوم، اختلافات این دو فیلسوف، جمع بندی و دسته بندی شده است و مشخص شده است که رشته ای که تمامی اختلافات ابن رشد و ابن سینا را به یکدیگر مرتبط می سازد، مسئله «تفکیک وجود از ماهیت» است و اختلافات آنها، از آنجا ناشی شده است که ابن رشد نتوانسته است درک صحیحی از «معقول ثانی فلسفی» به دست آورد. در هر فصل اشکالات ابن رشد بر ابن سینا طرح و مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. همچنین در هر فصل، برای تفکیک و مقایسه بهتر مطالب، از جدول استفاده شده است و تاîثیر نتایج به دست آمده در هر فصل، بر سایر مباحث فلسفی مشخص گردیده است. همچنین اصل عبارات و نقل قول های به کار رفته در متن، در انتهای هر فصل ذکر شده است و نیز خلاصه ای از هر فصل، ارائه شده است. در انتهای پایان نامه، سایر نقل قول هایی که ذکر آنها در داخل متن، باعث طولانی شدن بیش از اندازه مطالب می گردید و یا آنکه مشابه آنها ذکر گردیده است، به صورت ضمیمه ارائه شده است و از طریق ارجاعات داخل متن، از آنها استفاده شده است.

این رساله در سه بخش تنظیم شده است . در بخش اول به زندگی کانت، ابن سینا و آثار آنها پرداخته شده است . در بخش دوم ماهیت ادراک از دیدگاه کانت و ابن سینا و در بخش سوم نظرات آنها در رابطه با حقیقت و واقعیت مورد بررسی قرار گرفته است و سپس به مقایسه ادراک حسی، خیالی و عقلی نیز بیان جایگاه و نقش ادراکات عقلی در ساختار معرفت انسان پرداخته شده است . در انتها دیدگاه کانت و ابن سینا درباره ما بعد الطبیعه بیان شده است./