جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

قرآن کتاب الهی از ادبیات ویژه ای برخوردار است. ادبیاتی که سراسر روشنگر است. ادب، روش خوب زیستن و بازداشتن خویشتن از هر ناسزاست که در قالب رفتار و گفتار متجلی می شود. گفتگوهای انبیاء(ع) و ادب نهفته در آن، در قرآن کریم با هدف به کاراندازی عقل و اندیشة انسان ها و بیدار کردن فطرت پاک الهی و هدایت کردن به صراط مستقیم آمده است. حضرت آدم(ع)، نوح(ع)، هود(ع)، صالح(ع)، ابراهیم(ع)، اسماعیل(ع)، لوط(ع)، یعقوب(ع)، یوسف(ع)، شعیب(ع)، موسی(ع)، هارون(ع)، داود(ع)، اشموئیل(ع)، سلیمان(ع)، ایوب(ع)، یونس(ع)، الیاس(ع)، عزیر(ع)، زکریّا(ع)، عیسی(ع) و خاتم النبیّین محمد(ص)، هر کدام در گفتگوهای خویش، ادب خاصی را به کار برده اند که تأمل در آنها باعث پی بردن به آداب گفتگو و روش سخن پردازی می باشد و می تواند بهترین الگوی رفتار برای انسان ها قرار گیرد.

تأمل در مباحث «باب العقل و الجهل» کتاب شرح الاصول الکافی ملاصدرا ما را به این نکته رهنمون میسازد که صدرالمتألهین در این اثر همواره بر آن برده که عقل را بعنوان اصیلترین شاکلة شخصیتی انسان و یگانه ابزار کشف رموز هستی، با حقایق صادره از بیانات ائمّه معصومین (علیهم السلام) تفسیر و تطبیق نماید. از منظر ملاصدرا با وجود تنوع مفهومی عقل در سی و چهار روایت «باب العقل و الجهل» کتاب شرح الکافی، میتوان به حمل آنها بر معانی مشترک لفظی مبادرت ورزید. هرچند وی در ادامه، بر مبنای نظام حکمی خویش عقلهای چهارگانه در کتاب نفس، مراتب عقل عملی در کتابهای اخلاق، عقل مجرّد در کتاب الهیات، صور عقلیه و همچنین عقل بمعنای غریزة انسانی را از مصادیق تشکیک دانسته که با وجود مراتب کمال و نقص به یک حقیقت اشاره دارند. ملاصدرا چنین اطلاق اشتراکی و تشکیکی را در قالب عقل نظری و عقل عملی قابل جمع دانسته و وحدت آنها را مقدمهیی برای تحصیل عقل مجردّ میشمارد و بر تعامل طولی ـ مدرّج میان آنها پای میفشارد. او در پایان «حقیقت محمّدیه» را مصداق اتمّ عقل مجرّد و بعنوان نخستین مخلوق و واسطة فیض و خلقت دیگر موجودات معرفی میکند و اتحاد عقل اول با روح محمّدی (ص) را دلیلی مهم در تفسیر اقبال و ادبار عقل به حالات روحی رسول اکرم (ص) میخواند.

تأمل در شیوه تفسیری ملاصدرا مؤیّد این معناست که وی «تأویل» را روشی میداند که از سه طریق وحی (قرآن) و تحلیلات عقلی(برهان) و تهذیب نفس(عرفان) میتوان به دریافت آن نایل آمد. نبوغ ملاصدرا در این بود که این سه طریق را که به حقیقت واحدی منتهی میگردند، با یکدیگر ترکیب کرده و ناسازگاریهای ظاهری آنها را بکمک «تأویل» مرتفع نماید. وی بارها بر این امر تأکید دارد که در تأویل شرط اساسی موافقت با کتاب و سنت است، بگونهیی که آن دو بر حق بودنش را شهادت دهند و در صورت عدم شهادت، چنین تأویلی از سنخ فروع عبث و گزاف و از شاخه های فسوق و کفر و خلاف است.

مباحث این پایان نامه در پنج فصل تنظیم و تدوین شده است: در فصل اوّل کلیاتی درباره موضوع آمده و در فصل دوم طمأنینه و آرامش تبیین شده است. فصل سوم به بررسی عوامل و اسباب حصول آرامش اختصاص دارد و فصل چهارم درباره علل و اسباب سلب آرامش است و در فصل پنجم پیشنهاد و استنتاج پژوهش آمده است

در این گفتار، نظرات آقایان سید محمدمهدی موسوی خرسان، محمدباقر انصاری، احمد بهشتی، حسین درگاهی، حسین علیزاده و خانم نهلا غروی نائینی در پاسخ به پنج سؤال در مورد جناب ابوطالب بن عبدالمطلب را می خوانیم. بر این اساس، اینان به پرسش هایی در مورد جناب ابوطالب، از جنبه جایگاه در آیات و روایات، علت مخالفت ها با ایشان، منابع مفید و پیشنهادهایی برای پژوهش و ترویج نام و یاد ایشان پاسخ گفته اند.

قریب به اتفاق پژوهشگران در خصوص پاسخگویی به مساله اطلاق یا نسبیت اخلاق به تفسیر و توجیه آیات موهم نسبیت اخلاق پرداخته اند (بعد سلبی اطلاق اخلاق) و بررسی بعد ایجابی اطلاق اخلاق با نگاه قرآنی جایی در تحقیقات آنها نداشته است. افزون بر این، پژوهشگران از اهمیت نتایج مترتب بر تحلیل برخی مسائل اساسی فلسفه اخلاق از دیدگاه قرآنی در جهت حل مساله نسبیت اخلاق غفلت ورزیده اند. این دو مساله انگیزه نگارش مقاله حاضر قرار گرفته است. مقاله در گام نخست، بررسی بعد ایجابی اطلاق اخلاق از طریق تحلیل مستقیم آیات قرآن کریم در این باره و در گام دوم نتایج نگاه قرآنی به برخی مباحث اساسی فلسفه اخلاق اساس و پایه حل مساله نسبیت اخلاق قرار گرفته است.

فاطمه زهرا (سلام اله علیها) از جهات مختلف و برای تمامی انسانها نعمت است. نعمت فرزند صالح برای رسول اله (صلی اله علیه و آله)؛ نعمت همسر شایسته برای امیر المومنین (علیه السلام)؛ نعمت مادر نمونه برای فرزندانش به خصوص حسن و حسین (علیهما السلام) و نه فرزند او؛ وسیله فیض الهی برای گذشتگان و مردم هم عصر خود و نیز آیندگان؛ نعمت هادی و راهنما برای انسانهای هم عصر خود و آیندگان؛ نعمت الگو و اسوه برای همه انسانها چه مرد و چه زن، چه در شئونات اخلاقی ، چه دینی و چه سیاسی؛ شفیع برای امت پیامبر اکرم (صلی اله علیه و آله) و شیعیان علی (علیه السلام) و اولادش است. پس آن حضرت همانند ائمه (علیهم السلام) نعمتی است که روز قیامت درباره او از ما سوال خواهد شد.