جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

می دانیم که شراب ظاهری، از انواع مختلف در شرع مقدس اسلام نجس و نوشیدنش حرام است. اما در ادب اقوام و ملل مختلف جهان، موضوعات و مضامین بسیاری یافت می شود که ناشی از طبیعت آدمی، ارتباط اقوام و ملل با یکدیگر و حضور و وجود ملموس آن مضامین در خصوص شراب و ویژگی آن در زندگی انسان نشان دهنده عکس مطلب مذکورست و آنها شراب و شراب نوشی را مایه ی فرح بخشی و روح افزایی جان و روان انسان می دانند. از دیر باز بشر در پی تسکین آلام خویش بوده است و سهل الوصول ترین دارو برای پرداختن دل از غم های روزگار، صرف نظر از درستی یا نادرستی آن، شراب نوشی را می دانسته. به همین جهت اشعار ملل مختلف، از توصیف و نکو داشت شراب و مضامین همراه آن چون ساقی و ساغر و می و می فروش و تاک و رز و در نهایت شراب روحانی در عرفان اسلامی، مملو است. تا جایی که در بین بعضی ملل نیز جشن هایی در گرامی داشت الهه شراب بر پا می گشته است. در این جستار به روش توصیفی -تحلیلی، به دنبال مقایسه و تطبیق نظریات شراب نوشی دو شاعر در حوزه عرفان یعنی ابن فارض و حافظ در مقایسه با شاعر معاصری که اندیشه های آزادیخواهانه و وطن پرستانه داشته هستیم تا به این سوال جواب دهیم که آیا شراب نوشی آنان از نوع مجازی است یا حقیقی و تسکین دردشان با محبت و جذبه الهی همراه بوده یا به نوعی از شراب انگوری حقیقی بهره برده اند. و با شرح و بسط موضوع و نتیجه گیری، وجوه اشتراک یا اختلاف فکری آنان را در این زمینه روشن نماییم.

در ادبیات عرفانی، عموماً قدم گذاشتن در راه طریقت با خروج از عادات روزمره محقق می­شود. مهمترین اصلی که جهان­بینی عارفان بر آن استوار است عادت­ستیزی و ترک عادت­های موروثی و نگاه کهن به هستی و خالق آن است، این خصیصه بارز به عارفان نوعی ویژگی منحصربه­فرد در نگرش عرفانی آنان بخشیده و حجم عظیمی از شعرهای شاخص و خصیصه عارفان را نیز به­وجودآورده­است. هدف از این تحقیق نیز، تبیین مراحل حصول عادت­ستیزی از نگاه ابن­فارض در اشعار عرفانی وی است که با روش توصیفی – تحلیلی انجام­شده­است. یافته­های تحقیق حاکی از آن است که از دیدگاه ابن­فارض عادت­ستیزی با مراقبه حاصل می­شود که مراقبه نیز یکی از مهمترین تمرین­های سلوک در بسیاری از نحله­های عرفانی است. ابن­فارض در پی غبارروبی از مفاهیم و پدیده هاست، به گونه­ای که با شناخت صفات جمال الهی، دیده مخاطبان را به روی واقعیات پشت غبار نشسته، بازنماید و از خواب غفلت و تقلید بیدارشان کند.

هرچند نمی‌توان بررسی تاریخی دقیقی درباره خاستگاه تصوف خراسانی و تشخص آن در قرون اولیه دربرابر طریقت‌ها و مکاتب عرفانی عراق و شام صورت داد ولی می‌توان استقلال این مکتب را چه قبل و چه بعد از ابن‌عربی به رسمیت شناخت، تأثیر و تأثرات آن را در مواجهه با مکتب ابن‌عربی و شارحانش بررسی نمود، عرفان نظری آن را بیشتر شناخت و با عرفان نظری محیی‌ الدینی مقایسه کرد. اوج مخالفت‌های صوفیه را با وحدت وجود، می‌توان در عرفای خراسانی یافت؛ تا آنجا که دربرابر آن، نظریه «وحدت شهود» را مطرح کردند. به‌رغم این مخالفت‌ها، گرایش تدریجی عرفای خراسانی به ابن‌عربی نیز موضوع بسیار مهمی است. با در کنار هم گذاشتن حقایقی از این دست، می‌توان نظام فکری کاملاً متفاوتی برای صوفیانِ رسمیِ دارای سلسله در نظام‌های سنتیِ خانقاهی ترسیم کرد، دربرابر عرفان نظری ابن‌عربی و شارحانش. پیدایش نظریه «وحدت شهود» دربرابر وحدت وجود، تنها با بررسی این‌گونه از تفاوت‌ها قابل توجیه خواهد بود. انگیزه‌های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و مواردی از این دست، در برابر تفاوت‌های چشمگیر نظری رنگ می‌بازند و درنتیجه، بر عمق مخالفت‌های ابتدایی عرفای مکتب خراسان در این باب افزوده می‌شود.

ترجمه ماشینی : هدف این پایان نامه بررسی اهمیت عشق الهی در سنت اسلامی با اشاره به صوفیانی است که از رسانه عربی برای بیان عقاید خود استفاده می کردند. عشق الهی یعنی عشق متقابل بین خدا و انسان. عموماً پذیرفته شده است که صوفیان در نگارش عشق الهی پیشگام بودند. با این حال، کمبود نسبی ادبیات در مورد جزئیات برداشت آنها از عشق وجود دارد. بنابراین می توان این تلاش را یکی از اولین ها در این زمینه دانست. در فصل اول سعی شده است ماهیت عشق از منظرهای مختلف از جمله روانشناسی، فلسفه اسلامی و کلام تعریف شود. ریشه‌های عشق الهی در رابطه با عشق انسانی در چارچوب اندیشه‌هایی که در میان نویسندگان صوفی به عنوان مقامات رایج بوده است، بررسی خواهد شد. مثلاً القشیری، الحجویری و الکلابادی. فصل دوم به بررسی ریشه های تصوف می پردازد تا نقشی را که عشق الهی در این امر ایفا کرده است، مشخص کند. به مشتقات ریشه‌شناختی اصطلاح صوفی و همچنین برخی نوشته‌های اولیه صوفیانه اشاره خواهد شد. این حقیقتی انکارناپذیر است که قرآن و حدیث، سنگ بنای دین اسلام است و همه مسلمانان به دنبال توجیه عقاید خود با استناد به آن هستند. این امر به ویژه در مورد صوفیان صادق بود. بنابراین، فصول سوم و چهارم به مفهوم عشق الهی در منابع متنی اسلام می پردازد تا نقشی را که اینها در بسط برداشت های صوفیانه از عشق به طور کلی ایفا کرده اند، مشخص کند. پس از برجسته کردن خاستگاه و زمینه کلی عشق الهی، پنج فصل بعدی بر صوفیان برگزیده ای متمرکز خواهد شد که مشارکت آنها را می توان مهم، اصیل و نماینده سنت صوفیانه دانست. ویژگی‌های انحصاری مفهوم عشق صوفیانه مورد تحلیل قرار می‌گیرد و سعی می‌شود به عنوان الگوی عشق صوفیانه ارائه شود. پارادایم های عشق صوفیان زیر ارائه می شود: ربیعة، الجلاج، غزالی، ابن عربی و ابن الف5ریکل. فصل پایانی با ارائه چارچوبی که مراحل کلیدی در توسعه پارادایم صوفیانه عشق را مشخص می کند، ترکیبی از این پارادایم های عشق را ارائه می دهد. با توجه به گستردگی و محدودیت های این پژوهش، نباید آن را یک تحقیق تاریخی یا زندگی نامه ای دانست. تحليل و اطلاعات تاريخي صرفاً براي دستيابي به بينشي در زمينه اجتماعي و تاريخي زمان صوفيه ارائه شده است. هدف اصلی این پژوهش، با تحلیل انگیزه های انحصاری خاص هر پارادایم، تثبیت پارادایم های مختلف عشق صوفیان است که در بالا به آنها اشاره شد. در نهایت، این تحقیق به هیچ وجه گزارش جامعی از پارادایم های صوفیانه عشق نیست. توسعه پایان نامه نشان داد که این تحقیق از زوایای مختلف قابل بررسی است. به عنوان مثال، مفهوم عشق ارتباط تنگاتنگی با مفهوم ماریفیا و مفهوم خدا دارد. رابطه این دو با مفهوم عشق یک حوزه احتمالی برای تحقیق بیشتر است. علاوه بر این…

طرح‌وارة نیرو، یکی از مؤلفه‌های مهم در زبان‌شناسی شناختی است که اساس استعارة مفهومی را تشکیل می‌دهد. مارک جانسون، طرح‌وارة نیرو را به هفت بخش تقسیم می‌کند که با استفاده از آن، می‌توان مراحل گذار عارف را در متون عرفانی بررسی کرد. جستار حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی درصدد است مسئلة انواع طرح‌واره‌های نیرو و چگونگی تأثیرشان را بر سیر و سلوک عارف، در مثنوی معنوی مولانا و قصیدة تائیة کبرای ابن‌فارض بررسی کند. نتایج تحقیق بیانگر آن است که طرح‌وارة اجبار، در دو مقولة واژگانی و دستوری قابل بررسی است. سراسر مثنوی معنوی و قصیدة تائیة کبرا، دربرگیرندة طرح‌وارة حرکتی است که در آن عارف، با مانع‌هایی مواجه می‌شود که این مانع‌ها، بسان سدّی قدرتمند عمل می‌کنند و عارف را از درنوردیدن مراحل سلوک باز می‌دارند. در طرح‌وارة نیروی مقابل، دو نیرو به شدّت به یکدیگر برخورد می‌کنند که برآیند این دو نیرو، منجر به ایجاد وحدت می‌شود. در طرح‌وارة رفع مانع، مولانا و ابن‌فارض عناصری چون ریاضت، تجرید و دوری از تناسخ را در زدودن مانع‌ها موثّر می‌دانند. در طرح‌وارة انحراف از جهت، هر دو شاعر علوم ظاهری را، عامل مهمی در توقف و ایستایی عارف به ‌شمار آورده‌اند.

این مقاله بر اساس چهارچوب نظری نظریه لیکاف و جانسون به بررسی و مقایسه تطبیقی استعاره مفهومی شراب عرفانی مشترک در غزلیات مولانا و قصیده خمریه(میمیه) ابنفارض مصری و ساقی­نامه ظهوری ترشیزی پرداخته­است.و هدف آن معرفی نگاشت­نام­های شراب عرفانی و حوزه­های مبدا آن از جنبه الهی و و عرفانی آن در اشعار مذکور است. چراکه با مقایسه تطبیقی و تحلیل معنایی این واژه می­توان نگرش یک ملت و جامعه را در یک حوزه مفهومی درک­کرد و میزان تاثیر و تاثر آن­ها را سنجید و به نقاط اشتراک و افتراق این شعرا در به­کارگیری این واژه پی­برد. پس به این منظور پس از جست­وجو در پیکره­های مورد بحث، عبارات استعاری فراوانی که دربرگیرنده استعاره مفهومی شراب عرفانی هستند به­دست­آمد و برمبنای آن­ها نگاشت­نام­ها و حوزه­های مبدا استخراج­گردید و با طبقه­بندی آن­ها و اراِئه شواهد لازم به تحلیل و مقایسه آن­ها پرداخته­شد و مفهوم اصلی و کانونی شراب عرفانی در اشعار مذکور مشخص­گردید.

در اندیشه‌های عرفانی، اصل جهان‌بینی عارف بر محور وحدت وجود است. اینکه ذات حق به جلوه‌های گوناگون در کثرات و تعینات تجلّی­کرده­است و آن‌ها را آیینۀ تمام­نمای حق نموده­است. باتوجه­به تأثر حافظ از اندیشه‌های ابن­فارض این مفهوم در اندیشۀ عرفانی وی نیز واردشده­است. در ادبیّات تطبیقی نقاط اشتراک و افتراق، تأثیر و تأثر دو ادیب وکار آن‌ها بررسی­می‌شود. ادبیّات ملی یک کشور را غنی­می‌کند، باعث تبادل افکار و توسعۀ فرهنگی می‌شود و این‌گونه ادبیّات یک ملت را بر جهان عرضه­می­دارد؛ لذا در این جستار، سعی­شده­است جلوه‌های عرفانی دو شاعر معروف عربی و پارسی ابن­فارض مصری و خواجه­حافظ شیرازی در چارچوب ادبیّات تطبیقی و روش مقایسه‌ای بررسی­شود؛ اما آنچه قابل­اثبات می‌باشد این است که هر دو شاعر معروف، قدر اشتراک‌های در آبشخورها و زبان عرفانی دارند و در مفاهیم اساسی عرفانی مانند بحث تجلّی، قابل‌مقایسه‌اند و باتوجه­به تحلیل‌های انجام‌شده از زندگی اجتماعی و ادبی این دو ادیب معروف، خواجه حافظ شیرازی از ابن­فارض مصری به‌طور غیرمستقیم؛ یعنی از طریق تعلّم در مکتب‌های زمانه­اش تأثیر پذیرفته­است.