جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این نوشتار، ادامه مقالات گذشته و تاملی بر چگونگی ارائه معارف مهدوی از سوی امام کاظم و امام رضا علیهما السلام است؛ بیاناتی که با توجه به اهداف کلی دعوت دینی، مخاطرات و نیازهای عصر ثبات و اقتدار عباسیان، نزدیک شدن عصر غیبت و ظهور گروه منحرف واقفیه شکل گرفته است.بررسی محورهای مورد تاکید در این بیانات و تامل در نسبت آن ها با اهداف کلی و نیازهای هر عصر می تواند از یک سو طرحی کلان نشان دهد که در این شکل از تعلیم و تربیت تعقیب شده است و از سوی دیگر، تاثیر تربیتی و اخلاقی هر یک از آموزه های مهدوی را نمایان تر کند.این پژوهش بر تحلیل محتوایی روایات صادره از امامان یادشده علیهما السلام تکیه دارد و تلاش می کند با توجه به شرایط عصر صدور، آثار آموزه های مهدوی بر شیعیان را معلوم کند؛ از این رو با تعیین محورهای مورد توجه در سخنان آن دو امام، همراه با ارائه نمونه ای از آن و تامل در نسبت این سخنان با شرایط مخاطبان به حکمت و جهت طرح هر یک از آموزه ها دست یابد.این نوشتار، روشن گر این سخن است که تعلیم آموزه های مهدوی در این برهه از تاریخ ائمه علیهم السلام افزون بر ارائه معارف مهدوی و آخرالزمانی، به نکاتی مهم در تربیت مخاطبان توجه دارد و نوعی زمینه سازی برای رهایی از آفات بحث مهدویت و مصون سازی از انحرافات در عصر امام کاظم و امام رضا علیهما السلام را دنبال می کند.

آنچه در این رساله بدان پرداخته شده به طور خلاصه شامل مباحث ذیل می باشد: 1 بررسی دوران زندگی امام هشتم، شناسایی فرقه های کلامی عصر امام، معرفی جو سیاسی، فکری و عقیدتی مردم آن زمان از جمله معرفی فرقه های واقفیه که به امامت امام رضا(ع) معتقد نبودند و شبه هایی مطرح کردند که امام جواب می فرمایند و متعزله که از حمایت خلیفه برخوردار بود. 2 معرفی روش تفسیر قرآن در سیره امام اینکه ایشان از روش قرآن به قرآن استفاده می فرمودند و همچنین معرفی اجمالی موضوعات مطرح شده در روایات تفسیری. 3 بررسی روایات علوم قرآنی(شامل روایات، فضایل و سوره ها و آیات، سیره عملی امام هنگام تلاوت«محکم و متشابه، نسخ، شأن نزول، حدوث و قدوم ...». 4 بررسی روایات کلامی درباره توحید و صفات خداوند(علم، قدرت، اراده) بداء، جبر، تفویض و... فرقه ها و افراد شبهات و اشکالاتی عقیدتی داشتند که امام با آیات قرآنی جواب آنان را می دهند. 5 روایات معرفی کننده اهل بیت(ع) از زبان قرآن. 6 توضیح و تبیین آیاتی که شبه عدم عصمت انبیاء الهی آدم(ع)، یونس(ع)، پیامبر اسلام(ص)، ابراهیم(ع)، یوسف(ع) پیامبر اسلام(ص)، را در ذهن به وجود می آورد که روایات امام در این باره به بحث گذاشته شده و عصمت انبیاءاثبات می شود.