جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

امام رضا (ع) در مقابله با حکومت عباسی، از مبدأ زیست سیاست مردم عصر خویش وارد کارزار شدند. هدف نهایی ایشان ترمیم فکری امت اسلامی جهت ارتقاء معرفتی نسبت به جایگاه امام(ع) بود. این برنامه با استفاده از ابزارهای مختلف تبیینی و اقناعی که امروزه در مباحث جامعه شناسی قابل بررسی است در جهت توسعه اعتقادی با محوریت ولایت‌پذیری امت اسلامی شکل گرفت. در این پژوهش با روش تحلیلی-توصیفی در دو بخش سازمان بخشی حیات فردی و اجتماعی مشخص خواهد شد تلاش برای آگاهی امت اسلامی نسبت به جایگاه رفیع امامت و تعمیق فکری آنان و در نهایت ولایت‌پذیری از امام عادل؛ هدف امام رضا(ع) از به کارگیری ابزارهای مختلف این مفهوم بوده که ایشان موفق شدند تصویری واقعی از امام(ع) یا همان انسان کامل را ترسیم کنند.

دوران امامت امام رضا (ع) (183-203 ه‍.ق.) هم‌زمان با دوران حکومت سه خلیفة عباسی به نام­های هارون، امین و مأمون بود که با توجه به شرایط و خصوصیاتی که در دوران حکومت هر کدام از این خلفا وجود داشت، فرصت مناسبی در اختیار جامعة شیعی برای ترقی و تکامل و استفاده از حضور معصوم قرار گرفته بود که اگر شیعیان از این فرصت و دوران طلایی به نحو احسن استفاده می­کردند، نقطة عطفی بزرگ در تاریخ تشیع می­شد، ولی عملاً نیروی امام بیشتر صرف ارشاد و هدایت شیعیان گمراه و منحرف از راه تشیع اصیل شد. در این نوشتار با بررسی شرایط و خصوصیات دوران حکومت هر یک از خلفای مذکور، در صدد بررسی و تحلیل اوضاع سیاسی و فرهنگی شیعیان در زمان امامت امام رضا (ع) هستیم.

شناخت ابعاد و زوایای شخصیت حضرت رضا(ع) با عنایت به نگرش رفتارگرایانه به گونه ای است که هرانسان آزاده واندیشمندی را تحت تأثیر قرارخواهد داد. امام (ع) در جهت ارتقاء علمی و ثبات روابط فردی و اجتماعی، جایگاه رفیعی برای اخلاق و علم قائل شده اند و در این دو مقوله ، تصویر روشنی از بکارگیری روشهای اصلاحی مبتنی برمؤلفه های اخلاقی و نشر و ترویج علم ارائه کرده اند. پاسخ به شبهات و شرکت درمناظرات ، جدال احسن ، با وصف جامعیت علم و سعه صدر ، آموزش باورها و جهان بینی و نیز موعظه های اخلاقی ، بیانگرهمت والای آن حضرت(ع) درنشرعلوم و معارف و شاخص های اخلاقی است. این نوشتار درصدد است به روش توصیفی تحلیلی اولا به روشنگری گوشه ای از ابعاد شخصیت آن حضرت و ارائه الگویی تمام عیار در سلوک رفتاری و عملی ، به تشنگان حقیقت و فرهیختگان معرفت بپردازد. و همچنین با توجه به ظرفیت فرازمانی سخنان امام رضا (ع) تلاش می کند در پژوهشی نوین به واکاوی و معرفی رفتاراخلاقی و علمی ایشان ذیل مناظرات پرداخته ، و نهایتا در پرتو معرفت افزایی در این زمینه و با توجه به آنچه از حقیقت رفتار و عمل و تفکیک لایه های آن بدست می آید ، رفتاردرست و عملکرد صحیح در جامعه بطورکلی و بالاخص در جوامع اسلامی گسترش یابد .

چکیده:آنچه از واقعه عظیم «غدیر خم» بعنوان محور سخنان رسول خدا۶، در آن خطابه منحصر به فرد ایشان در سال دهم هجری مطرح گردیده، عبارت «أَلَا مَنْ کُنْتُ مَوْلَاهُ‏ فَهَذَا عَلِیٌّ مَوْلَاهُ- اللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالاهُ وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُ‏وَ انْصُرْ مَنْ نَصَرَهُ وَ اخْذُلْ مَنْ خَذَلَهُ- وَ أَحِبَّ مَنْ أَحَبَّهُ» می‌باشد. این عبارت را در حقیقت می‌توان ما حصل آن سخنرانی یک ساعته دانست؛ که به موجب آن می‌بایست تمام آن صد و بیست هزار نفر بر معنای اَولی بتصرف واژه «مولا» که در این عبارت بود، پیمانی محکم منعقد می‌کردند. واژه‌ای که با بررسی‌هایی که صورت گرفته، از همان لحظه تاکنون در نزد مفسّران، دانشمندان و ادیبان عرب و عجم معنایی جز این را نداشته است؛ معنا و مفهومی که رسول خدا۶ به مدّت بیست و سه سال آن را فقط برای یک فرد از قریش به فرمان خداوند متعال منظور داشتند. البته تشکیل سقیفه و غصب حقّ خلافت حضرت امیر۷، زحمات رسول خدا۶ را دچار دگرگونی کرد. امّا بعد از بیست و پنج سال حضرت امیر المومنین علیّ بن ابی‌طالب۷ خطابه‌ای مفصّل را در مورد غدیر ایراد فرمود؛ و با بررسی و واکاوی که در سخنان حضرت صورت گرفت، آن خطابه را می‌توان به منزله تبیین و شرح خطابه غدیریه رسول خدا۶ دانست. و همچنین سایر ائمّه هدی: هر کدام در زمان امامت خود به واقعه غدیر، معرّفی و بیان فضیلت‌های آن می‌پرداختند؛ و مسئله غدیر در رأس تمام سخنرانی‌ها و مناسبت‌های آن بزرگواران قرار داشت؛ و به شیوه‌هایی چون: ایراد خطبه، احتجاج، مُناشده، بیان فضیلت و پاسخگویی به سوالاتی که در مورد غدیر می‌شد و همچنین دستور به انجام اعمال عبادی خاص روز و شب غدیر، به دفاع و تبلیغ واقعه عظیم «غدیر خم» مبادرت می‌فرمودند.و با ملاحظاتی که در سخنان ائمّه هدی: به عمل آمد، امام علیّ بن موسی الرّضا۷ نیز علاوه بر توجّهاتی که به غدیر داشتند، خطابه‌ای نیز در مورد آن روز ایراد فرمودند که در آن همانند خطابه غدیریه حضرت امیر المومنین۷ به معرّفی روز غدیر، بیان اسامی و بیان فضیلت آن روز نسبت به سایر اعیاد، و اعمال عبادی آن روز پرداخته‌اند. و برای تبیین صحیح و شرحی که در مسیر هدایت باشد، بیانات ائمّه هدی: را در مورد غدیر و همچنین آیات قرآن را تا آنجایی که در وسع این پایان نامه بود در کنار یکدیگر قرار داده تا منجر به استنباط‌های صحیح شود.کلید واژگان:غدیر خم _ مولا _ جایگاه و فضیلت غدیر _ خطابه غدیریه امام علیّ بن ابی‌طالب۷ _ خطابه غدیریه امام علیّ بن موسی الرّضا۷.