جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در هشتمین نشست از مجموعه نشست های قرآن پژوهی دوازدهمین نمایشگاه بین المللی قرآن کریم «تفسیر راهنما» توسط دست اندکاران این مجموعه معرفی شد و درباره روش های تحقیقاتی، گروه ها و واحدهای مختلفی که در تهیه تفسیر نقش داشته اند، توضیحاتی ارائه گردید.

پرونده ویژه‌ی این شماره با عنوان «زعیم خراسان» مربوط به آیت‌الله‌العظمی سید محمدهادی میلانی(ره) است. لازم به ذکر است که کنگره‌ی بزرگداشت این مرجع فقید شیعه چندی پیش با حضور برخی مراجع عظام تقلید و جمعی از اساتید و فضلای حوزه برگزار گردید. مباحثات متن کامل سخنرانی آیت‌‌الله‌العظمی سبحانی و آیت‌الله استادی را در کنگره‌ی مذکور منتشر کرده است. پرونده‌ی ویژه‌ی این شماره همچنین شامل مصاحبه‌ای است با آیت‌الله سیدفاضل میلانی (نواده آیت‌الله‌العظمی سیدمحمدهادی میلانی) که مروری است بر فعالیت‌های ۳۰‌ساله‌ی این عالم برجسته‌ی شیعه در انگلستان. مصاحبه با حجت‌الاسلام والمسلمین سید ابوالفضل موسویان عضو هیئت علمی دانشگاه مفید درباره‌ی اندیشه و رفتار سیاسی آیت‌الله میلانی نیز از دیگر مطالب پرونده‌ی ویژه‌ی این شماره است. گزارش نشست نقد و بررسی کتاب «استقلال حوزه علمیه و دولت جمهوری اسلامی ایران» مطلب دیگری است که در این شماره نسخه مکتوب مباحثات آمده است. این جلسه با حضور مؤلف محترم آقای دکتر عیسی‌نیا و بعضی اعضای تحریریه مباحثات در دفتر سایت برگزار گردیده است. برخی دیگر از مطالب‌ منتشر‌شده در این شماره عبارتند از: تأملات فقهی شیخ سیاست‌ورز؛ درباره‌ی مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی؛ پاپ مسیحی و فقهای شیعه؛ به‌مناسبت کریسمس؛ طلبگی؛ سبک زندگی متفاوت؛ مواجهه تمدنی حوزه علمیه با جریان‌های اهل سنت (گزارش نشست علمی «حوزه و بایسته‌های دیپلماسی مذهبی»)؛ پرانرژی و خستگی‌ناپذیر (گفت‌وگو با حجت‌الاسلام والمسلمین جمشیدی درباره‌ مرحوم‌ آیت‌الله شرعی)؛ در پایان خاطرنشان می‌شود که هرچند در این شماره مطلبی با عنوان «تأملات فقهی شیخ سیاست‌ورز» درباره‌ی مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی منتشر شده است؛ اما مباحثات به‌دلیل پرهیز از فضای پرحاشیه‌ی ایجادشده و نیز ادای دین شایسته به این فرزند انقلابی حوزه، در شماره آینده نسخه مکتوب خود به‌طور مبسوط به تحلیل شخصیت علمی و حوزوی رئیس فقید مجمع تشخیص مصلحت خواهد پرداخت.

مقاله حاضر با هدف بررسی میزان توجه به مؤلفه های ارزش های انقلاب اسلامی برآمده از اندیشه امام خمینی قدس سره در سخنان سه رئیس جمهور (هاشمی، خاتمی و احمدی نژاد) انجام شده است. بدین منظور، با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای، تعداد 48 سند از مجموع سخنرانیها، پیام ها و گفتارهایشان، با استفاده از روش تحلیل محتوا و با توجه به مؤلفه های ارزش های انقلاب اسلامی برآمده از گفتمان امام خمینی قدس سره مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در این تحقیق، مؤلفه های ارزش های انقلاب اسلامی شامل ارزش های سیاسی، ارزش های سیاست خارجی، ارزش های اجتماعی، ارزش های فرهنگی و ارزش های اقتصادی در نظر گرفته شد که هر کدام از این ارزش ها شامل زیرمؤلفه ها و ابعاد خاص خود بودند. یافته های تحقیق حاکی از عدم توجه یکسان به ارزش های انقلاب می باشد، به گونه ای که جهت گیریهای رؤسای دولت های بعد از سال 1368 در جمهوری اسلامی ایران، سیر تحول را در رویکرد ارزشی آنها نشان می دهد؛ رویکردی که به نوعی در نفی و نقد همدیگر شکل گرفته اند.

اکبر هاشمی (مشهور به علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی)، زاده سوم شهریور ۱۳۱۳ در رفسنجان کرمان است. وی در ابتدای دهه چهل شمسی برای ادامه تحصیل به حوزه علمیه قم رفت و با مبارزان ضد حکومت پهلوی همراه و در این راه چندین بار دستگیر و زندانی شد. با پیروزی انقلاب اسلامی ایران آیت‌الله هاشمی رفسنجانی ابتدا سرپرست وزارت کشور و سپس برای چند دوره رییس مجلس شورای اسلامی شد. وی در دوران دفاع مقدس در دوره‌ای طولانی جانشینی فرماندهی کل قوا را به‌عهده داشت. هاشمی رفسنجانی در سال 1368 با رأی مردم به عنوان چهارمین رئیس جمهوری ایران انتخاب شد؛ همچنین در سال 1372 نیز برای دور دوم انتخاب شد و تا سال 1376 رئیس قوه مجریه بود. آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در سال 1376 رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام شد که این مسئولیت را تا پایان عمر به‌عهده داشت. وی همچنین در تمام ادوار مجلس خبرگان رهبری، نماینده بود. هاشمی رفسنجانی به عنوان یکی از پرنفوذترین شخصیت‌های سیاسی جمهوری اسلامی، از اول فروردین سال ۶۰، هر روز در یک صفحه از سررسید همان سال یادداشت‌هایی درباره کارهای شخصی و حوادث مهم داخلی و خارجی نوشته است. مجموع این یادداشت‌ها، همچنین اطلاعات و تحصیلات وی و مصاحبه‌ها و خطبه‌های او منجر به تدوین و تالیف چندین کتاب از جانب ایشان شده است. منبع الفبا: goo.gl/whZEF6

این نوشتار به نقش و جایگاه «فرهنگ قرآن» در تدوین پایان نامه ها می پردازد. نویسنده نخست از ضرورت تدوین «فرهنگ قرآن» و ضوابط رعایت شده در آن سخن می گوید،سپس چالش های فراروی تدوین پایان نامه ها را مطرح می کند که عبارتند از: یافتن موضوع مناسب، دستیابی به مرجع مطمئن، طراحی دقیق، راهیابی به مفاهیم مربوط به موضوع، فقدان تولید علم، دسترسی دشوار و ناقص به اطلاعات، بی خبری از واژه های مشابه، فقدان منابع جامع. آنگاه از کارکرد «فرهنگ قرآن» در از بین بردن چالش های یاد شده و آسان کردن تحقیق و تدوین پایان نامه ها سخن می گوید و در این زمینه از مثالها و نمونه هایی یاد می کند.

پروژه «پژوهشى جامعه ‏شناسانه در قرآن» در سه مرحله اجرایى، استخراج گزاره‏ هاى جامعه‏ شناسى و طبقه‏ بندى موضوعى و تبیین تفسیر نظرى موضوعات سامان یافته است که مرحله نخست آن در مدت هفت سال در دفتر تبلیغات اسلامى خراسان اجرا گردیده است. روش تحقیق این پژوهش در مراحل زیر ساماندهى گردیده است: 1- تشخیص آیات شریفه‏ اى که به مباحث اجتماعى مى‏ پردازد. 2- تجزیه و تفکیک مباحث تفسرى ذیل هر آیه شریفه (در چهار تفسیر راهنما، المیزان، نمونه و مجمع البیان) به عناصر و مفاهیم اصلى و فرعى و نیز عرصه‏ ها، موقعیت‏ ها، شرایط و نوع و چگونگى روابط بین مفاهیم. 3- تطبیق و معادل سازى عناصر و مفاهیم و روابط مشخص شده به زبان جامعه‏ شناسى. 4- تنظیم و ارائه مطالب به دست آمده (در نتیجه تطبیق و ترجمه) در قالب گزاره ‏هاى منطقى (آگزیوماتیزه کرده مطالب به دست آمده). 5- مباحثه گروهى و نظارت و تأیید نهایى. پس از طى مراحل یاد شده گزاره‏ هاى به دست آمده در قالب طرحى دیگر، طبقه بندى موضوعى و سپس هر طبقه به صورت نظرى تبیین و تفسیر خواهد شد.

تفسیر و تعلیم کتاب حکیم، بنابر مفاد آیه های قرآن، از شئون رسالت و در مرتبه مسئولیت های اصولی پیامبر(ص) قرار دارد «كَما اَرْسَلْنا فيكُمْ رَسُولَاً مِنْكُمْ يَتْلُوا عَلَيْكُمْ آياتِنا وَ يُزَكّيكُمْ وَ يُعَلِّمُكُمُ الْكِتابَ وَالْحِكْمَةَ وَ يُعَلِّمُكُمْ مالَمْ تَكُونُواتَعْلَمُونَ» بقره/ 151 «وَ أَنْزَلْنا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ ما نُزِّلَ إِلَيْهِمْ» نحل/ 45

نوشتار حاضر ادامه معرفى و ارزیابى معجم هاى موضوعى قرآن است. در قسمت نخست نویسنده به بررسى تعدادى از فرهنگ هاى موضوعى پرداخت و از مزایا و کاستى هاى آنها سخن گفت. در این نوشتار ارزیابى و بررسى یاد شده ادامه مى یابد و برخى دیگر از فرهنگ هاى موضوعى معرفى مى شود.

این مقاله به معرفى و ارزیابى معجم هاى موضوعى قرآن مى پردازد. نویسنده نخست از ضرورت معجم موضوعى سخن گفته سپس اهداف معجم نویسى موضوعى را مطرح مى کند. آنگاه پیشینه معجم هاى موضوعى را به صورت فشرده بررسى مى کند و سپس معجم ها و فرهنگ هاى موضوعى قرآن را که به زبان عربى و فارسى منتشر شده است به صورت جداگانه بررسى و ارزیابى کرده نقاط قوت و ضعف آنها را بیان مى کند و در پایان به ارزیابى «فرهنگ قرآن» فراهم آمده توسط آیت الله هاشمى رفسنجانى و پژوهشگران مرکز فرهنگ و معارف قرآن پرداخته و ویژگى هاى ممتاز آن را توضیح مى دهد.