دوران امام باقر (علیه‌السلام) یکی از دوره‌های پرفرازونشیب اسلام است. در این روزگار جریان‌ها و فرقه‌های مختلفی در میان شیعه و اهل سنت شکل گرفت. این فرقه‌ها تلاش
... ش می‌کردند حقانیت خود را اثبات و جایگاه رقیب را تضعیف نمایند. مطالعه و تحلیل رویارویی امامان معصوم علیهم‌السلام – به‌ویژه در دوران صادقین علیهم‌السلام- با این فرقه‌ها از جایگاه مهمی برخوردار است. تحلیل رویکردشناسی امام باقر علیه‌السلام با فرقه‌های منحرف از ضروریات تاریخ اسلام به شمار می‌رود، زیرا گفتمان امام با مسئله امامت و حاکمیت مرتبط است. هدف این پژوهش، تحلیل مواجهه امام باقر علیه‌السلام، با یکی از مهم‌ترین فرقه‌های انحرافی شیعه یعنی، فرقه غلات، بر اساس رویکردی نوین است. در مقاله پیش رو به روش توصیفی – تحلیلی با استفاده از روش تحلیل گفتمان پدام و با بهره‌گیری از توانایی‌های این گفتمان در قالب متغیرها و مقوله‌های عملیاتی، نحوه برخورد امام باقر (علیه‌السلام) با غلات، بررسی و تحلیل شده است. در این تحلیل رویکردهای: جذبی، دفعی، تدافعی، استحفاظی و تهاجمی، بیشتر مشاهده می‌شود. دال‌های اصلی و فرعی در این گفتمان، نهی از غلو و تقصیر در مورد اهل‌بیت (علیه‌السلام)، نهی از زیاده‌روی در ولایت اهل‌بیت (علیهم‌السلام)، نفی علم غیب از خود، رد سخنان سران غالی، لعن و نفرین ابوالخطاب و برائت از او، بدتر دانستن غالیان از مجوس، کافر دانستن غالیان و بیرون کردن غالیان از نزد خود است؛ بنابراین نتایج پژوهش نشان می‌دهد، در رویکردهای امام علیه‌السلام، روش تحلیل گفتمان پدام، به‌وضوح قابل‌کشف است.
بیشتر