جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این کتاب مشتمل بر آثار ناشناخته و چاپ نشده صدرالدین شیرازی (ملاصدرا) به زبان عربی است که شامل: اتحاد عاقل و معقول، اجوبه المسائل نصیریه، حشریه، خلق الاعمال، لمیه در اختصاص فلک به موضع معین، اجوبه المسائل ملامظفر حسین کاشانی، اصالت جعل وجود، خلسه، شواهدالربوبیه، فوائد، اجوبه المسائل ملاشمسای گیلانی، تنقیح در منطق، دیباچه عرش التقدیس، معراج، تفسیر سوره توحید. موضوع این کتاب فلسفه اسلامی - عرفان است.

مجموعه رسائل فلسفى صدر المتألهين مجموعه 18 رساله است كه چهارده رساله از اين مجموعه به‌طور قطع از آثار حكيم بزرگ صدرالمتألهين شيرازى (979- 1050ق) مى‌باشد كه در مورد موضوعات كلامى و فلسفى است، ولى دو تفسير -از سوره توحيد- منسوب به اوست اما ثابت نشده است و در مورد دو رساله آخرى نيز به يقين مى‌توان گفت كه از آثار ملاصدرا نيست. پس از مقدمه مصحح، به ترتيب رساله‌هاى چهارده‌گانه قطعى و بعد دو رساله منسوب به ملاصدرا و در آخر نيز دو رساله‌اى كه قطعاً از ملاصدرا نيست، آمده است.

محیی الدین بن عربی، بزرگ چهره برجسته عرفان اسلامی، در طی آثار خود همواره با نگاهی ژرف به آموزه های دینی توجه کرده است. وی بر بنیاد آموزه های عرفان نظری خود، با نگرشی باطنی به تأویل و تحلیل آیات قرآن و احادیث نبوی همت گمارده و در این راستا سعی نموده است که با قرائتی نو از آموزه های دینی بنیان دستگاه فکری خود را مستحکم تر سازد. وی در اثر جاودان خود، فصوص الحکم، با تحلیل احوال بیست و هفت نبی، به تأویل آموزه های دینی موجود درباره هر نبی پرداخته و به کشف اسرار نبوت هر نبی نائل آمده است؛ وی در طی این اثر ماندگار تأویلات بسیار بدیعی درباره آیات وارده درباره حضرت نوح (ع) ارائه کرده ولی پیچیدگی و آشفتگی عبارت او در این بخش، بیشتر شارحان وی را دچار سردرگمی کرده، تا بدان جا که در پی بازسازی آرای قرآنی وی در آثار متأخر، عملاً توجهی به یافته های وی در این بخش نشده است و در پژوهش هایی که ذیل فص نوحی عرضه شده ، فقط به آموزه تشبیه و تنزیه بسنده شده است. گفتار حاضر بر آن است که از سویی به بازسازی بی پرده و صریح تأویلات وی در آیات نوحی همت گمارد و از سوی دیگر به وجوه ضعف کلامی و تأویلی آن اشاره کند.

نظام فلسفي فلوطين جزو تأثيرگذارترين فلسفه‌هاست که نه‌تنها بر فلسفه مسيحي بلکه بر فلسفه اسلامي نيز تأثيرات فراواني دارد. هستي‌شناسي‌ و جهان‌شناسي‌ فلوطين بر پايه‌ سه بنياد استوار است: احد، عقل و نفس. از رهگذر اين جستار مشخص مي‌شود که به باور فلوطين، «احد»، فراهستي، شناخت‌ناپذير و واحد حقيقي است؛ چنان‌که «عقل» به عنوان هستي حقيقي، وحدت در عين کثرت است و از جامعيت وجودي برخوردار است و با معقولاتش اتحاد دارد و ترسيم‌کننده جهاني نوراني است که هيچ حد و مرزي ندارد. سومين بنياد در نظام فلسفي فلوطين، نفس است که سه مصداق دارد: نفس کلي، نفس فردي و نفس عالم. در فلسفه فلوطين، طبيعت با عالم ماده متفاوت است.

در منابع دینی ما از قرآن تا مأثورات ائمه (ع)، درباره مقام خلیفةاللهی مطالبی وجود دارد. در عرفان اسلامی نخستین بار ابن‌عربی، عارف قرن ششم هجری، اصطلاح «انسان کامل» را به کار برد و خلیفةاللهی را به انسان کامل نسبت داد. حال پرسش این است که: آیا انسان کامل ابن‌عربی، همان خلیفةالله است که در قرآن و منابع روایی به آن اشاره شده است یا نه؟ پاسخ این پرسش به تتبعی گسترده در تمام متون روایی نیاز دارد. پژوهش حاضر در صدد است ابتدا آموزه انسان کامل از منظر ابن‌عربی را بکاود و سپس با تکیه بر مأثورات امام سجاد (ع)، مقام خلیفةاللهی را از منظر ایشان بررسی کند. در فرجام به این نتیجه رسیدیم که انسان کامل مد نظر ابن‌عربی در برخی از ویژگی‌ها با خلیفةاللهی که امام سجاد (ع) بیان کرده است، شباهت دارد ولی در برخی دیگر با آن متفاوت است.

رحمت واسعه الهی همیشه در فیضان و جوشش است و سرچشمه این فیض دائمی ذات اقدس اله است، ولی از آنجایی که میان موجودات زمانمند و مکانمند عالم امکان با جناب حق مجانست و مناسبتی برای دریافت بی واسطه این فیض دائم وجود ندارد، بنا به ضرورت حکم عقل نیاز به واسطه ای است که با دارا بودن صفاتی بتواند این مسئولیت را بر عهده بگیرد. این واسطه که پس از مقام وجود احدی صرف، از بالاترین و برترین مقام در عالم وجود برخوردار است مقام خلافت کلیه محمدیه است که مظاهر آن، وجود مبارک حضرات اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) هستند. آنچه به ایشان شأنیت وساطت و خلافت در دار وجود را داده است، دارا بودن صفاتی است که در حقیقت مظهر صفات حضرت حق است.ما با مراجعه به متن زیارات مأثوره و استخراج آن صفات و در حد وسع تبیین آنها سعی کردیم به جایگاه این حضرات از منظر عرفان در زیارات مأثوره دست یابیم. از جمله نتایج پژوهش می توان به روبرو شدن با ویژگیهایی عام و مشترک همچون طهارت ذاتی، مظهریت برای اسم دائم الظهور الولیّ الهی و شأنیت برای مقام امر حق تعالی اشاره داشت. همچنین احاطه معرفتی بر کل ماسوا از طریق اسم العلیم، بخشیدن وجود و ظهور بر عموم مظاهر بواسطه مظهریت برای اسم النّور خداوندی، هدایت قائدانه مخلوقات به سمت مبدأ هستی با نام الهادی از دیگر نتایج این پژوهش است. شهید ، اهل صبر، صدق ، کرم ، رضا و برّ بودن و نیز متفرداتی همچون معدن الوحی و التنزیل، الصراط المستقیم از دیگر ویژگیهای خاصی است که در زیارات مأثوره برای برخی از این بزرگواران آمده است.