جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بحث «امنیت» و بررسی نمونه الگوهای مطرح در آن و نیز نقش زیربنایی و بسترساز مقوله امنیت در حیطه های زندگی اجتماعی از موضوعات مهم در عرصه حیات سیاسی ـ اجتماعی، است. این موضوع به قدری بااهمیت و کلیدی است که می توان گفت در فرهنگ سیاسی اسلام کمتر واژه ای می توان یافت که بدان همانند واژه امنیت عنایت کرده اند. این تاکید و اهتمام، به جهت تاثیرات گسترده و فراگیر مقوله امنیت، در همه عرصه های حیات انسانی اعم از سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، خانوادگی و غیره وجود دارد. اسلام امنیت را بستر تحولات و دگرگونی های مثبت اجتماعی می داند، به همین دلیل، نگرش اسلام به مقوله امنیت، نگرشی استراتژیک و زیربنایی است.

موضوع زمینه سازی ظهور، ارتباط محکمی با نحوه نگرش ما به مفهوم و ماهیت اندیشه انتظار و نیز رابطه این آموزه دینی با شرایط، رفتار و تکالیف سیاسی ـ اجتماعی جامعه منتظر دارد. در این نوشتار، ضمن تبیین ماهیت و خاستگاه آموزه انتظار در فرهنگ شیعی، به بررسی رابطه اندیشه انتظار با مساله زمینه سازی و مهم ترین ضرورت ها و الزامات آن و نیز ظرفیت های جهانی سازی اندیشه انتظار، پرداخته شده است.

تربیت زمینه ساز در اسلام، جایگاهی بسیار والا دارد. حکومت اسلامی همچون دیگر امور جامعه، مسوول این گونه تربیت، نیز هست. روایات متعدد از پیامبر اسلام (عج) و ائمه اطهار (ع) درباره وظایف منتظران و جایگاه آنان نزد خداوند، بیان گر اهتمام آنان به تربیت زمینه ساز ظهور است.پژوهش ها بر ضعف عملکرد نهادهای تربیتی در تربیت، با این رویکرد اذعان دارند. بر همین اساس، هدف این نوشتار، بررسی راهکارهای بهبود عملکرد نهادهای تربیتی جامعه در تربیت زمینه ساز ظهور، بر اساس نظریات محققان و صاحب نظران این حوزه است. در این نوشتار، پس از بررسی پژوهش های مربوط به این موضوع، با روش نظری- تحلیلی به پرسش هایی درباره راهکارهای نهادهای جامعه در تربیت زمینه ساز ظهور، روش های پیشنهادی برای عملی کردن راهکارها و میزان امکان عملی شدن آن ها پاسخ داده شده است.

ایدئولوژی، دربر گیرنده سه عنصر «هویت»، «موعودیت» و «جهانیت» است که بر اساس تعریف این عناصر، راه برد عملی هر مکتب شکل می گیرد. مقاله حاضر کوشیده است در تبیین اختلافات و تعارضات میان ایالات متحده امریکا و جمهوری اسلامی ایران، به سطح عمیق تری از تحلیل ها بپردازد و تقابل این دو کشور را که رهبری دو جریان آینده گرایی را بر عهده گرفته اند، در تفاوت ایده ها جست و جو کند.در بخش نخست، پس از توضیح چارچوب نظری بحث، از هویت، موعودیت و جهانی شدن ایرانی بر اساس فرهنگ و سنت ایرانی ـ اسلامی بحث شده و بر نقش موثر امامت و مهدویت در آینده گرایی ایرانی تاکید گشته است.در قسمت بعد، نویسنده به هویت، موعودیت و جهانی شدن امریکایی پرداخته و ریشه های دینی و فلسفی لیبرالیسم به عنوان درون مایه آینده گرایی امریکایی را بررسی کرده است. به جریان یوتوپیانیسم و آثار آن نیز در این نوع آینده گرایی اشاره شده است.در بخش پایانی، چشم انداز تقابل این دو نوع آینده گرایی که هریک، موعودیت بدیلی نسبت به دیگری در پیش گرفته اند، بررسی شده و مولفه های دو مدل، دسته بندی و تبیین گردیده است. هم چنین فرضیه پژوهش مبنی بر تفاوت ایده های این تقابل و اثر آن بر تقابل ماده های آن توضیح داده شده است.

نویسنده کتاب اصول مذهب الشیعه الامامیه الاثنی عشریه عرض و نقد که مدعی است شیعیان برای امام مهدی شانی پیامبرانه قایلند و بر این باورند که او دین اسلام را نسخ می کند و شریعت جدیدی پی می افکند برای ادعای خود به روایات گوناگونی استناد جسته است. در این بخش از مقاله هشت دسته از روایات مورد نظر ایشان که به گمان ایشان حاوی هشت اشکال است نقل و سپس نقد و بررسی می شوند. در پاسخ به این شبهات فارغ از ارزیابی سندی روایات مورد استناد ـ که البته در جای خود باید پی گیری شود ـ به سه نکته اساسی اشاره می شود.نخست این که برخی از این روایات مورد پذیرش هیچ یک از عالمان شیعی نبوده و نیست. دوم این که پاره ای از این احادیث با الفاظ و مضمونی مشابه در منابع اهل سنت نیز روایت شده است و سوم این که برخی از اشکالات نویسنده مورد نظر ناشی از گزینش معنی دار روایات و تغافل از سایر روایات مربوط بوده است در حالی که با توجه به مجموعه روایات می توان به معنای واقعی آنها بدون کمترین اشکالی پی برد.

مقاله پیش رو، با نگاهی به مفهوم حکومت جهانی واحد، به نقد و بررسی چنین حکومتی از دو منظر کاملا متمایز سکولار و الهی می پردازد. اردوگاه غرب در اندیشه سیاسی خود بر ساختار و محتوای لیبرال ـ دموکراسی پای می فشارد، در حالی که مکتب اسلام در به تصویر کشاندن حاکمیت جهانی، به نظریه عدالت جهانی در پرتو حکومت جهان گستر مهدوی می اندیشد. روی کرد این نوشتار، تحلیلی ـ انتقادی است تا با حفظ جنبه پویایی بحث، عرصه را برای مباحث جامع تر و دقیق تر بگستراند و زمینه بهتری را برای طرح موضوع نظام جهانی واحد در مراکز علمی و فرهنگی و در سطح داخلی و بین المللی، فراهم سازد.

میتریه، موعود منجی در آیین بوداست که متون مقدس همه سنت های بودایی، آمدن او را پیش گویی کرده اند. اصل و اساس این پیش گویی ها به سخنان بودا در سه سبد کانون پالی بازگشت می کند، اما در طی زمان، در هر یک از سنت های بودایی ویژگی هایی پیدا کرده است که در سنت های دیگر دیده نمی شود. از همین رو، اهمیت و جایگاه امروزی میتریه در هر یک از سنت های بودایی نیز متفاوت شده است. موعودگرایی آیین بودای تبتی به دلیل تاخر زمانی و تاثیرپذیری از آیین هندو، گاهی موضوعاتی مانند رویارویی با ادیان ابراهیمی، به ویژه اسلام را در خود دارد که مورد توجه بسیار شرق شناسان نیز قرار گرفته است. همچنین از آن جا که میتریه با مساله حکومت جهانی آینده در پیوند است، تاکید دالایی لامای چهاردهم - رهبر سیاسی و مذهبی آیین بودای تبت - بر احیای نام میتریه و ساخت بزرگ ترین تندیس از میتریه در شهر «بودگیا»ی هند - که طبق نقل تاریخ، بودا در آن جا به اشراق رسید - از نظر مذهبی و سیاسی اهمیتی ویژه پیدا می کند.نوشتار حاضر ابتدا جایگاه میتریه در سنت تبتی و ویژگی های خاص آن را بررسی می کند و سپس به علل اصلی گرایش به احیای مجدد آن در تبت می پردازد.

از جمله تحولات جهانی که بر اساس متون دینی باید رخ دهد، قیام جهانی امام عصر (عج) است. بر اساس اندیشه دینی، هیچ تحولی در جامعه بشری رخ نمی دهد، مگر آن که ابتدا تحولی در انسان ها ایجاد گردد. از طرفی بر اساس نظر دانشمندان علوم اجتماعی، خاستگاه تحولات اجتماعی رسانه های ارتباط جمعی هستند. از این رو برای ایجاد آمادگی در انسان ها و مشارکت آنان در قیام جهانی حضرت مهدی (عج) نیازمند به کارگیری رسانه های ارتباط جمعی هستیم. با این حال، پرسش اساسی این است که ظرفیت ها و محدودیت های این رسانه ها چیست؟مقاله حاضر با بررسی ابعاد سخت افزاری و نرم افزاری رسانه های ارتباط جمعی و ظرفیت ها و محدودیت های آن ها به این نتیجه رسیده است که نمی توان در راستای تحول جهانی قیام حضرت مهدی (عج) به آن ها امیدی بست، ولی با توجه به تعریف رسانه که عبارت است از هر پدیده ای که عامل انتقال فکر و فرهنگ باشد، در جهان اسلام رسانه های مغقول شده ای وجود دارد که در صورت بهره برداری درست، بسیار کارآمدتر از رسانه های موجود هستند. این رسانه ها در سه بخش مراسم (مانند حج، نماز، عیدفطر، نماز جماعت، جلسات مذهبی)، اماکن (مانند کعبه، مشاهد و مساجد) و مناسبت ها مانند عاشورا، اربعین، فاطمیه، شهادت ها و ولادت ها) بررسی و ظرفیت ها و محدودیت های هر یک مشخص شده است.

امروزه دنیا شاهد تحولات و دگرگونی های گسترده و شگفتاوری در عرصه اقتصاد، ارتباطات، فرهنگ، سیاست، معاهدات و امور بین الملل در راستای جهانی شدن است. به علت وقوع این تغییرات و تحولات گسترده در جهان و اهمیت موضوع جهانی شدن، نمی توان آن را نادیده گرفت و از بحث و گفت و گو درباره آن چشم پوشید. واقع بینی آگاهانه نسبت به ابعاد گوناگون و پیچیده جهانی شدن، شناخت وضع موجود، درک کاستی ها و ناکارآمدی های آن، به کارگیری مواضع سنجیده و برخورد آگاهانه و فعال در برابر آن، نیازمند شناخت عمیق و همه سویه آن است.در جهان معاصر، مدعیان و نظریه پردازان جهانی شدن رو به فزونی نهاده اند. شیعه نیز با ارایه نظریه «حکومت جهانی حضرت مهدی (عج)» در طول قرن ها و سال های متمادی، داعیه دار اصلی جهان شمولی در عرصه های فرهنگی، سیاسی و ... بوده است، زیرا در اسلام، به ویژه در مکتب تشیع، توجه به آینده و تشکیل حکومت جهانی واحد بر اساس قسط و عدل و تحت رهبری امام معصوم، جایگاهی ویژه دارد. این مساله در تاریخ اسلام، به نام مهدویت مطرح شده است. این اعتقاد از توانمندترین عوامل رشد و بالندگی جامعه اسلامی است و بقای اسلام و شیعه در گرو این حقیقت بزرگ است.از این رو در این نوشتار برآنیم از بحث های مطرح در زمینه جهانی شدن، ضمن ارایه چشم اندازی از آن، پلی برای فهم و درک حکومت جهانی مهدوی بزنیم و بررسی کنیم که جهانی شدن با آن حکومت عدل جهانی حضرت مهدی (عج) که در آیات قرآن کریم و روایات اسلامی بارها و بارها با عناوین مختلف به آن اشاره شده است، چه وجه اشتراک و امتیازاتی دارد.

هنگام بررسی نقش نهاد وکالت در عصر غیبت صغرا، سخن از کارگزاران خائن و مدعیان دروغین وکالت، اهمیتی ویژه می یابد. از آن جا که افرادی موجه و صاحب نفوذ از این دست در میان شیعیان امامی دیده می شدند، مخالفت اینان می توانست تعارض هایی را در جامعه امامیه پدید آورد.احمد الکاتب با استفاده از این نکته، با غیرواقعی نشان دادن تعداد این افراد، سعی دارد از مخالفت و نزاع اینان با متصدیان وقت منصب وکالت، هیمنه ای بسازد تا ساختگی بودن اصل منصب وکالت در روزگار غیبت صغرا را نتیجه بگیرد و به تبع آن، وجود امام زمان را منکر شود.این نوشتار، بر آن است تا با واکاوی و تحلیل داده های تاریخی، در آغاز خواننده را با اوضاع و فضای سیاسی، فرهنگی و ... آن دوران آشنا سازد تا نقش این اوضاع، در بروز ادعاها و مخالفت های مدعیان دروغین آشکار گردد. سپس در ادامه، با گونه شناسی این افراد و رفتارهایشان، از ناکارآیی ادعاها و مخالفت های آنان در به چالش کشاندن جدی اصل منصب وکالت، پرده بردارد.همچنین با نگاهی به ادعاهای احمد الکاتب در این زمینه، درصدد پاسخ گویی به ادعاهای ایشان است.