جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

---

---

---

---

---

---

‫يکي از موضوعات مطرح در حوزه غيبت کبري، رؤيت امام زمان? است که اين پژوهش در چهار فصل، سير تاريخي اين موضوع را در منابع اماميه تا پايان نيمه اول قرن چهاردهم، بررسي نموده است. بزرگاني که در دوران نخستين غيبت کبري ميزيستهاند، در آثار خود به اين مسئله پرداختهاند. از ظاهر کلام نعماني (م 342) و شيخ مفيد (م413) برميآيد که رؤيت امام در غيبت کبري را نپذيرفتهاند. سيد مرتضي (م436) و شيخ طوسي (م 460) امکان رؤيت را مطرح کردهاند؛ ولي حکاياتي که در موضوع رؤيت نقل کردهاند، مربوط به دوران غيبت صغري است. در مقطع زماني قرن 6 تا 9، در مهمترين کتب اماميه که تا کنون باقي مانده، تنها 14 حکايت ذکر شده است. نخستين کسي که حکايت مربوط به رؤيت امام در غيبت صغري را نقل کرده، مرحوم قطب الدين راوندي است که در «الخرائج و الجرائح»، دو حکايت را آورده است. در «مجموعه ورّام» هم يک حکايت نقل شده است. در آثار سيد بن طاووس هم نُه حکايت ذکر شده است؛ ولي خود ايشان مدعي رؤيت نشده است. در دو- سه مورد نقل شده که امام? با يک واسطه، پيامي را براي سيد بن طاووس فرستاده است. بيشترين حکايات را سيد نيلي (740 -803) در کتاب الغيبه خود نوشته است. از قرن 9 تا 11 که دوران اصوليهاست، منابعي وجود ندارد که به مسئله رؤيت پرداخته باشد؛ اما پس از آمدن اخباري ها و جمع آوري متون حديثي دراواخر قرن 11، در بعضي از منابع حديثي، مسئله رؤيت ذکر شده است. با توجيه علامه مجلسي? نسبت به توقيعي که مهمترين مصدر تکذيب مدعيان رؤيت بود، راه براي پذيرش و اهتمام ويژه براي نوشتن چنين حکاياتي بيشتر شد و خود علامه، حکايات زيادي را در بحارالانوار ذکر کرد. با روي کار آمدن صفويه، زنديه و قاجاريه و رونق شيعه، اين مسئله بيشتر رونق يافت و «دارالسلام»، «جنة المأوي» و «نجم الثاقب» در اين باب نوشته شد و بدون توجه به سند و محتواي اين حکايات، به جمع آوري آنها اهتمام شد. نويسنده اين پژوهش در موارد مختلف، با نگاه انتقادي به اين نقلها پرداخته است و از مجموع سخنان علماي شيعه معلوم ميشود که در زمان غيبت کبري، اصل بر عدم رؤيت امام زمان? است.

‫در اين تحقيق ، با تكيه بر قرآن كريم و تفاسير معروف ، به تحليل سيره ي اجتماعي و سايسي امام حسين (ع) پرداخته شده ، كه فهرست وار معرّفي مي گردد . فصول اصلي اين مقال ، درسه فصل تنظيم شده ، كه يك فصل آن سيره ي اجتماعي و دو فصل ديگر سيره سياسي را در بر مي گيرد . فصل اجتماعي ، به سه بخش تقسيم شده ، كه بخش اوّل آن عاطفي – رواني است و شامل قدرشناسي ، مواعظ، انذارها ، تواضع ، مذّمت كينه توزي ، عفو و وفاي به عهد مي باشد . بخش دوّم اين فصل ، فرهنگي است ، كه فضايل اهل بيت (ع) ، دفاع از عقايد و معرّفي شيعه ، نفرين ، اعتراض به بيعت شكنان و تشويق به ازدواج را در بر مي گيرد . بخش سوّم آن ، اقتصادي و شامل انفاق ، پس گرفتن سهم امام ، خودداري از فروش وقف ، پرداخت مزد و مهريّه مي شود . فصل دوّم ، به سيره ي سياسي امام (ع) در دوران قبل از خلافت يزيد اختصاص يافته و شامل دو بخش است . بخش اوّل كه در قبال دوستان است به مواردي چون ، بيان حقيقت پيرامون حقّ اهل بيت (ع) بالاخص حضرت علي (ع) ، مطيع محض امام (ع) ، مودّه القربي مزد رسالت و بدرقه ي ابوذر به ربذه پرداخته است . بخش دوّم همين فصل ، در برابر دشمنان نام گرفته و به دسته هايي چون ، حق محوري و ظلم ستيزي ، جهاد عليه ستمگران ، افشاي بني اميّه ، سرزنش عثمان ، رسوا كردن معاويه ، بيان حقيقت و تذكّر به غصب خلافت و پيمان شكني ، شجاعت در گفتار ، جدال با مخالفان مانند عمر ، عايشه و مروان ، قصاص و تلافي وقبول پاداش ستمگران تقسيم مي شود . فصل سوّم ، به سيره ي سياسي امام (ع) درزمان خلافت يزيد اختصاص دارد ، به دو بخش تقسيم مي شود . بخش اول ، كه در قبال دوستان است به باب امامت و معرّفي امام بعد از خود ، بشارت به ظهور ، نصرت طلبي، شكايت به خدا و پيامبر (ص) ، امتحان و آزمايش ، ايجاد اعتماد به نفس ، تقويت روحيه شهادت طلبي و تذكّر به بي وفايي دنيا ، اشاره دارد . بخش دوّم آن ، در برابر يزيديان مي باشد و شامل مبارزه ي امام (ع) مانند امر به معروف و نهي از منكر ، ظلم ستيزي ، اصول مبارزه مانند صلح طلبي و سعي در مهار آتش جنگ ، استخدام ابزار سالم و تضعيف روحيه ي دشمن ، خصائص امام (ع) در مبارزه از جمله وظيفه شناسي ، عزتمندي ، كياست و دور انديشي ، استقامت و پايداري و وقايع پس از شهادت مانند گريه ي آسمان ها و زمين ، قصاص قاتلين و نعره ي دوزخ مي شود . اين فصول سه گانه ، به دو طريق ، استشهاد قرآني امام (ع) و يافتن آياتي كه سيره ي ايشان را پشتيباني مي كنند تحليل قرآني شده است . و در پايان ، به اين جمع بندي مي رسيم كه سيره ي ايشان ، الهي و كاملاً معتضد از جانب قرآن است . كليد واژه هاي اين پژوهش عبارتند از : 1- تحليل 2- استشهاد 3- قرآن 4- سيره 5- امام 6- حسين (ع) 7- تفسير 8- سنّت

‫پـژوهش حاضـر پیـرامون «مهدی¬شناسی» بـا عنوان «جامع¬نگری در شناخت امام مهدی در آموزه¬های دینی» است که در آن با نگاهی جامع به تعالیم دینی و با استفاده از آیات و روایات از چهار بُعد به شناخت شخصیت امام عصر عجل الله فرجه الشریف پرداخت و در پنج فصل تنظیم گردیده است. فصل اول را به عنوان مقدمه¬ای برای آغاز بحث قرار داده¬ایم که در آن علاوه بر تبیین موضوع و پیشینه بحث به بیان اهمیت و اهداف پژوهش پرداخته شده است. فصل دوم به شناخت امام مهدی عجل الله فرجه الشریف از رهگذر اوصاف اهل بیت علیهم¬السلام اشاره دارد که در آن پس از تعریف لغوی و اصطلاحی واژه «اهل بیت» و ادله اثبات اهل بیت بودن حضرت به بررسی اوصاف اهل بیت از منظر قرآن کریم، پیامبر، علی علیه¬السلام، حضرت زهرا و سایر معصومین علیهم¬السلام پرداختیم. در فصل سوم به بررسی شناخت حضرت صاحب¬الامر از رهگذر اوصاف امامت و با تکیه بر آیات و روایات پرداخته شده که پس از مفهوم¬شناسی واژه «امام» از دیدگاه فریقین و ادله اثبات امامت، امام مهدی عجل الله فرجه الشریف از دو راه «نص» و «معجزه»، اوصاف «امام» و به ویژه امام مهدی عجل الله فرجه الشریف را تبیین نمودیم. فصل چهارم به تبیین همسانی سیره نبوی و مهدوی اختصاص دارد که در آن به تعریف لغوی واژه «سیره» و ادله اثبات پیروی حضرت ولی عصر از سیره و روش پیامبر صلی الله علیه و آله پرداختینم و در پایان نمونه¬هایی از هماهنگی و تطبیق سیره این دو بزرگوار بیان نمودیم. فصل پنجم به عنوان «شناخت امام مهدی عجل الله فرجه الشریف از رهگذر نهضت دینی انبیاء» به بررسی جایگاه نهضت دینی آن حضرت در ادامه آرمان انبیاء پرداخته شده است که در آن به ادله برپایی نهضت دینی از سوی ایشان در پرتو آیات و روایات و اهداف و اصول کلی نهضت انبیاء و تطبییق آن با نهضت حضرت ولی عصر پرداخته شده است. در نهایت نتیجه¬گیری کلی مباحث را بیان نمودیم. واژگان کلیدی: امام مهدی، اهل بیت، امامت، سیره نبوی، نهضت دینی، انبیاء، اهداف.

‫امام در لغت به‌معناي رهبر، و در اصطلاح جانشين پيامبر اسلام( مي‌باشد، که از ناحيه خدا منصوب شده، و همه شئون پيامبر غير از وحي و نبوت را دارا مي‌باشد. از ديدگاه شيعه، بر خداوند متعال واجب است که بر اساس قاعده لطف بعد از پيامبر(، امام و خليفه‌اي تعيين کند، تا مردم را از گمراهي‌ها نجات داده و به‌سوي نور هدايت نموده و احکام الهي را تبيين کند. اين امام بايد داراي ويژگي‌هايي مانند عصمت، علم الهي، شجاعت و ديگر صفات عاليه باشد. اما اهل سنت نصب امام را از ناحيه خدا واجب ندانسته، و اعتقاد دارند که امام را مي‌توان به توصيه خليفه پيشين، رأي مردم و کودتاي نظامي انتخاب کرد. آن‌ها همچنين علم الهي و عصمت را از شئون امام نمي‌دانند. شيعه معتقد است که امام مهدي( دوازدهمين امام و فرزند امام حسن عسکري( مي‌باشد، که در پانزدهم شعبان سال 255 قمري در سامراء به دنيا آمد. بر اساس روايات متواتر ميان شيعه و اهل سنت، او همان مهدي موعود( مي‌باشد که با ظهورش جهان را که از ظلم و ستم پر شده، از عدالت پر مي‌کند. اهل سنت هم اعتقاد به مهدويت دارند، و احاديث متواتري از آن‌ها نقل شده است؛ ولي گروهي از آن‌ها معتقدند که مهدي( هنوز متولد نشده است. امام مهدي( هنگام شهادت پدرشان پنج سال داشت، که به امامت رسيد. او به امر خدا در پس پرده غيبت به‌سر مي‌برد. در روايت متواتر ميان فريقين نقل شده که بر اساس فرمايش پيامبر اسلام(، دنيا به آخر نمي‌رسد مگر اين‌که مردي از اهل بيت، که نامش نام پيامبر و کنيه‌اش کنيه او است، ظهور مي‌کند و جهان را پس از آن‌که از ظلم و ستم پر شده، از عدالت لبريز مي‌کند. شيعه و اهل سنت درباره مهدي موعود به آيات زيادي از قرآن کريم استناد کرده‌اند.