جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این نوشتار، تلاشی است برای پاسخ گویی به سه مورد از شبهاتی که توسط یکی از وهابیون معاصر، علیه اندیشه مهدویت مطرح شده است. وی در شبهه نخست، کوشیده است از یک سو روایات مربوط به مکان زندگی امام مهدی را متعارض جلوه داده و از سوی دیگر، اعتقاد به غیبت آن حضرت در سرداب سامرا را به شیعیان نسبت دهد. در شبهه دوم که مربوط به مدت غیبت امام مهدی است، ادعا شده است که شیعیان در روایات خود، برای ظهور آن حضرت، زمان تعیین کرده بودند، در حالی که هیچ یک از آنها لباس واقعیت به خود نپوشید و دروغ بودنشان آشکار شد. در شبهه سوم نیز ادعا شده است روایات مربوط به نام امام مهدی با یک دیگر در تعارضند.در پاسخ به این شبهات، تلاش شده است روایات مربوط به هر یک از آنها بررسی شوند. با کنکاش در این روایات، در می یابیم که نه این روایات با یک دیگر تعارض دارند، نه هیچ عالم شیعی مدعی پنهان شدن امام مهدی در سرداب است و نه روایاتی که از فرج شیعیان در زمان هایی خاص سخن گفته اند، ناظر به زمان ظهور امام مهدی هستند.

احادیثی در مجامع روایی شیعه وجود دارد که هر قیامی قبل از انقلاب جهانی حضرت مهدی را باطل و محکوم به شکست دانسته و رهبر آن را طاغوت و منحرف معرفی کرده و از پیروان ائمه خواسته که با آن قیام ها همراهی نکنند و در خانه های خود بنشینند تا نشانه های ظهور مانند خروج سفیانی نمایان شود.برخی با توجه به ظاهر این روایات و بدون بررسی و تحلیل آنها، زمینه سازی را نفی کرده اند و معتقد شده اند که در عصر غیبت نباید علیه ظلم و طاغوت قیام کرد و باید درون خانه منتظر نشست تا هنگامی که خداوند متعال ظهور را محقق بدارد.این نوشتار پاسخی به این نظریه است و با بررسی دلالی، محتوای این روایات روشن می کند که این روایات ناظر به قیام هایی است که رهبر آن به جای دعوت به معصوم، قیام کنندگان را به خود دعوت می کند. به عبارت روشن تر رهبران آنها به جای دعوت به حاکمیت اهل بیت خود را مطرح می کنند و دیگران را به انانیت و نفسانیت خود فرا می خوانند.هم چنین منظور نفی قیام کسانی است که خود را مهدی موعود معرفی می کنند، مانند مهدی عباسی. این گونه روایات شیعیان را از بیعت با این گونه قیام ها بر حذر داشته اند و فرموده اند: هرگاه نشانه هایی هم چون قیام سفیانی واقع شد، اهل انقلاب باشید و قبل از هرگونه قیام و نهضتی باید شرایط و مقدمات قیام فراهم باشد.

روش شناسی مهدویت پژوهی _ که از جمله مسائل مهم فلسفه مهدویت پژوهی است _ با رویکرد اکتشافی و هنجاری به شناسایی و کاربست روش ها در حوزه مهدویت پژوهی می پردازد. از آن جا که مهدویت پژوهی موضوعی پیچیده و دارای ابعاد گوناگون و گسترده است، ضروری است برای کاوش با روش هایی متناسب و درخور در همه ابعاد و اضلاع این حوزه، حوزه های مختلف علوم با روش های گوناگون در خدمت مهدویت پژوهی و مسائل فراوان آن قرار گیرند؛ ولی بی گمان به سبب گستردگی بحث و پیچیدگی موضوع، نمی توان همه روش ها و اسلوب مطروحه در حوزه پژوهش را در یک تحقیق، مورد بحث و گفت وگو قرار داد. از این رو در این نوشتار، تنها به یک روش، یعنی روش شهودی و فطری که روشی درخور اعتنا در این عرصه بوده و مسائلی چون انتظار و اثبات منجی و ظهور منجی را توجیه پذیر می کند، پرداخته می شود.

جامعه زمینه ساز جامعه ای است که ظرفیت تحمل حاکمیت معصوم و بسط ید او را در خود فراهم کرده و مهیای پذیرش ولایت معصوم است. مسیر دست یابی به سطح عالی این ظرفیت، التزام جامعه به مسوولیت های دینی با هدف فراهم کردن بسترهای ظهور امام زمان(عج) است. اگر افراد جامعه نسبت به انجام وظایفی که نسبت به یکدیگر دارند و نیز مسوولیت هایی که نسبت به امام خود بر عهده دارند، متعهد باشند و این همه را آگاهانه و با هدف رسیدن به ظرفیت همراهی با معصوم انجام دهند، چنین جامعه ای به عالی ترین سطح زمینه سازی دست یافته است و اگر جامعه ای غیردینی به ارزش های انسانی _ که همان ارزش های دینی است _ متعهد باشد و از همین رو به صورت ناخودآگاه، توان پذیرش حاکمیت معصوم _ که احیاکننده ارزش های انسانی است _ را بیابد، شاید بتوان آن را نازل ترین سطح جامعه زمینه ساز خواند.

امروزه دنیا شاهد تحولات و دگرگونی های گسترده و شگفتاوری در عرصه اقتصاد، ارتباطات، فرهنگ، سیاست، معاهدات و امور بین الملل در راستای جهانی شدن است. به علت وقوع این تغییرات و تحولات گسترده در جهان و اهمیت موضوع جهانی شدن، نمی توان آن را نادیده گرفت و از بحث و گفت و گو درباره آن چشم پوشید. واقع بینی آگاهانه نسبت به ابعاد گوناگون و پیچیده جهانی شدن، شناخت وضع موجود، درک کاستی ها و ناکارآمدی های آن، به کارگیری مواضع سنجیده و برخورد آگاهانه و فعال در برابر آن، نیازمند شناخت عمیق و همه سویه آن است.در جهان معاصر، مدعیان و نظریه پردازان جهانی شدن رو به فزونی نهاده اند. شیعه نیز با ارایه نظریه «حکومت جهانی حضرت مهدی (عج)» در طول قرن ها و سال های متمادی، داعیه دار اصلی جهان شمولی در عرصه های فرهنگی، سیاسی و ... بوده است، زیرا در اسلام، به ویژه در مکتب تشیع، توجه به آینده و تشکیل حکومت جهانی واحد بر اساس قسط و عدل و تحت رهبری امام معصوم، جایگاهی ویژه دارد. این مساله در تاریخ اسلام، به نام مهدویت مطرح شده است. این اعتقاد از توانمندترین عوامل رشد و بالندگی جامعه اسلامی است و بقای اسلام و شیعه در گرو این حقیقت بزرگ است.از این رو در این نوشتار برآنیم از بحث های مطرح در زمینه جهانی شدن، ضمن ارایه چشم اندازی از آن، پلی برای فهم و درک حکومت جهانی مهدوی بزنیم و بررسی کنیم که جهانی شدن با آن حکومت عدل جهانی حضرت مهدی (عج) که در آیات قرآن کریم و روایات اسلامی بارها و بارها با عناوین مختلف به آن اشاره شده است، چه وجه اشتراک و امتیازاتی دارد.

مقاله حاضر کوششی است در فهم استعاره های تصویری که سینمای هالیوود با به کارگیری آنها، معناهای ضمنی یک گفتمان آخرالزمانی مطلوب خود را رسانه ای می سازد. برای شناخت گفتمان نهفته در پس استعاره های تصویری از نظریه تعاملی بلک، در استعاره های تصویری بهره می گیریم.با مطالعه موردی فیلم های «2012»، «کتاب ایلای» و «بابل پس از میلاد» به روش نشانه شناسی، به بررسی و تحلیل نشانه های استعاری پرداختیم. با بررسی داده ها مشخص شد که گفتمان مطلوبی که در این فیلم ها از منجی بیان شده است به سوی نشان دادن یک آخرالزمانی غربی با محوریت امریکا و ارزش های امریکایی است که لزوما خوانش تطابقی با ادیان الهی درباره آخرالزمان ندارد.

فرجام شناسی، از آموزه های الهیاتی دینی است که به دلیل مرتبط بودن با آینده نادیده بشر از مباحث جذاب و تاثیرگذار در ادیان به شمار می رود. در این میان، ادیان ابراهیمی تصویر روشن تری از آینده برای پیروان خود ترسیم کرده اند، چنان که در دینی هم چون مسیحیت این آموزه اصلی و کلامی و تاثیرگذار در اعتقادات به شمار می رود. بازگشت دوباره مسیح و داوری نهایی و بهشت و دوزخ از جمله مباحث فرجام شناختی در آیین مسیحیت است. درک درست این اندیشه در مسیحیت، نیازمند آشنایی بی واسطه با آراء و نوشته های الهیاتی اندیشه ورزان و صاحب نظران این دین است که در هر یک از سه فرقه کاتولیک، ارتدوکس و پروتستان قلم زده اند. در آیین پروتستان از آثار ارزش مند الهیاتی، کتاب نظام التعلیم فی علم اللاهوت القویم نوشته کشیش جیمز انس الامیرکانی است. از ویژگی بارز این کتاب شکل پرسش و پاسخی آن و نیز استنادات بی شمار به کتاب مقدس است که نویسنده در میان مباحث، ضمن طرح اندیشه های کاتولیکی به نقد آنها نیز می پردازد.

این مقاله با هدف تأملی بر موضوع «هنر زمینه ساز» و در جست وجوی ریشه هایی که با اصول هنر و مآثر هنری دینی و اسلامی تناسب بیابد، بحث «زمینه سازی» در دکترین مهدویت را بررسی می کند. سپس در بستر آن، بحث «هنر زمینه ساز» را با تأکید بر مفردات این تعبیر و سپس ترکیب مذکور، به بحث می گذارد.در بحث از هنر به دو شیوه نگاه به هنر در حوزه مباحث نظری می پردازیم. از سویی هنر مبتنی بر اراده و اختیار هنرمند و از سوی دیگر هنر مبتنی بر شهود و بی اختیاری هنرمند را مطرح و سپس بحث «هنر زمینه ساز» را در بستر این دو نگاه بررسی کنیم. و در نهایت با استفاده از مباحث اندیشمندان حوزه هنر دینی و اسلامی، یکی از آن ها را با حوزه دین و مآثر هنری و دینی فرهنگ و تمدن اسلامی متناسب تر دانسته، مبتنی بر آن، هنر دینی منتظر را مورد بحث قرار می دهیم و گفتنی است در این تعبیر «هنر منتظر» را از «هنر زمینه ساز» دقیق تر و صحیح تر می دانیم.در این مقاله می کوشیم به اشکال هایی که ممکن است در پذیرش این شیوه نگاه در رویارویی با روش های متعارف تبلیغ، برنامه ریزی یا برگزاری همایش ها (یا جشنواره ها) ایجاد شود، پاسخ دهیم.

جهانی شدن، با مفاهیمی چون فشردگی جهان، وابستگی بخش های گوناگون جهان، ادغام، هم گون سازی و گسترش تاثیرگذاری و تاثیرپذیری و ... همراه است. هم چنین آن را زمینه ساز شکل گیری سیاست فرابین الملل دانسته اند.باید گفت درباره آثار این پدیده، بر روی جنبه های گوناگون زندگی بشر، از جمله دین، بحث های فراوانی شده است. در این مقاله، مبحث مشترک تمامی ادیان، یعنی موعودگرایی را دریچه ورود به عرصه جهانی شدن قرار داده ایم. این موضوع که راه بردمحوری در حوزه دیپلماسی است، از وجوه گوناگون بررسی شده است.