جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از جمله عناوینی که از دیرباز در قرآن‏ کریم، به معرکه آرای گوناگون مفسّران کشیده شده، تبیین هویت فاعل زینت‌گری در آیه چهارده سوره آل‌عمران است که در آن، از موضوعِ تزیین شهوات و محبّت مردم نسبت به زنان، فرزندان، اموال، اسبان، چهارپایان و زراعت، سخن به میان آمده است. در تبیین ماهیت فاعل تزیین، دو احتمالِ «خدا» و «شیطان»(یا «نفس امّاره») مطرح شده است. علامه طباطبایی ذیل آیه، با بررسی آیات مشابه و تبیین آرای مفسّران پیشین، فاعل زینت‏گری را شیطان می‏داند. پس از ایشان علامه فضل‏‏الله، ضمن نقد آراء علامه، فاعل زینت‏گری را خدا دانسته است. علیرغم انجام پژوهش‌هایی با موضوع تطبیق آرای دو مفسّر یاد شده، تاکنون پژوهشی پیرامون اختلاف فوق، انجام نشده است؛ از این رو، مقاله حاضر ابتدا با روش توصیفی-تحلیلی به تبیین نظر علامه طباطبایی ذیل آیه و تطبیق نظر تفسیری ایشان با نظر علامه فضل‌‏الله پرداخته و در ادامه، با نقد و بررسی ادلّه طرفین، این نتیجه برای نگارنده حاصل شد که نقدهای علامه فضل‌‏الله به علامه طباطبایی، ذیل آیه مورد بحث، وارد نبوده و دیدگاه علامه طباطبایی، به صواب نزدیک‌‌‏تر است

مقوله جنگ و نگاه اسلام بدان، از مقولات بحث‌برانگیزی است که دیدگاه‌های گوناگونی از سوی علمای دین و انتقاداتی از سوی غیر مسلمانان را در پی داشته است. آیه 29 سوره توبه که دستور جنگ با اهل کتاب را صادر می‌کند، از مهمترین آیاتی است که با آن بر وجود جهاد ابتدایی در قرآن استدلال شده است. در این مقاله، برداشت تفسیری سه مفسر بزرگ: رشید رضا در «المنار»، سید قطب در «فی ظلال القرآن» و محمد حسین فضل الله در «من وحی القرآن» که سه دیدگاه متفاوت را ارائه می‌دهند، ارزیابی کرده، به نقد می‌گیرد و پس از بررسی نظرات این سه مفسر و نقد تفاسیر آنها، به این نتیجه دست یافته است که آیه در صدد مجازات اهل کتابی است که به پیمان‌هایشان با مسلمانان وفادار نبوده و دشمنی‌های خود را آشکار نموده و به آنها تعدی نموده‌اند؛ مجازاتی که در مقایسه با مجازات مشرکین در واقع تخفیفی برای آنهاست. لذا این آیه نمی‌تواند مجوزی برای آغاز جنگ با مطلق غیر همکیشان باشد.

ترجمه ماشینی : موضوع تحقیق من برداشت فقیه شیعه محمد حسین فضل الله (1935-2010) از قدرت، کاربردها و کارکردهای آن است. فضل الله از چهره های برجسته جنبش شیعی لبنان و احیای اسلامی در کل بود. به طور خاص، من کتاب اسلام و منطق قدرت، 1976 او را بررسی می کنم، که در آن قدرت را به عنوان یک سیستم منسجم و پیچیده معرفی می کند و اصولی را تعریف می کند که به قدرت طلبی و قدرت مشروعیت می بخشد. استفاده از زور فضل الله قدرت را در تشکیل و حفظ ساختار اجتماعی و سیاسی که از طریق آن می توان پیام اسلام را عملی کرد و تداوم دعوت به آن را تضمین کرد، ضروری دانست. عناصر و ابعاد مختلف قدرت - معنوی، اجتماعی، سیاسی - با هم مرتبط هستند زیرا بازتولید قوه را تضمین می کنند، که به نوبه خود نظم اجتماعی - سیاسی و قدرت معنوی جامعه را حفظ می کند. ادعای من این است که فضل الله از طریق مفهوم قدرت، نقش سیاسی تشیع مدرن را مورد بازنگری قرار داد. پایان نامه در نه فصل تنظیم شده است. در فصل اول به تشریح زمینه تاریخی و فکری فضل اللهی می پردازم که در آن نظریه قدرت خود را بیان کرد. فصل دوم زندگینامه فکری نویسنده را ارائه می دهد. فصل سوم قوه را به عنوان یک سیستم و اجزای مختلف آن ارائه می کند. فصل چهارم، تفسیر مجدد او از مذهب شیعه را به عنوان عقیده زور بیان می کند. فصل پنجم، تفسیر مجدد او از مولفه های معنوی قدرت را تحلیل می کند. در فصل ششم، جنبه‌های اجتماعی توانمندسازی را بررسی می‌کنم و در ادامه فصل هفتم را به برداشت او از قدرت سیاسی اختصاص می‌دهم. فصل هشتم به بررسی اخلاق قدرت فضل الله می پردازد. فصل آخر به تحلیل ابزارها و راهبردهای بلاغی او می پردازد. من به شیوه ها و ابزارهایی که فضل الله به وسیله آنها سنت شیعه را بازتفسیر می کند و از طریق آنها اصول اسلامی در مورد زور و قدرت را مورد توجه ویژه قرار می دهد. برای درک بهتر تفکر احیاگر شیعی، پیشنهاد می‌کنم آن را از طریق یک الگوی دگرگون‌کننده مطالعه کنیم که به ما امکان می‌دهد تغییر بنیادی در تشیع را از آرام‌گرایی به کنش‌گرایی به‌عنوان فرآیندی چندوجهی و پیچیده درک کنیم.

موضوع پژوهش حاضر، بررسی تطبیقی رویکرد علامه فضل الله و سید قطب در مسائل مربوط به حقوق زنان است. مسائل و حقوق زنان در سده های اخیر به یکی از مهمترین مسائل سطوح اجتماعی تبدیل شده است. با تغییرات گوناگونی که در تمامی ساحات زندگی بشر به وجود آمده، حقوق زنان در اسلام نیز مورد نقد و چالش های تازه ای قرار گرفته است، در مواجهه با این نقدها و چالش ها متفکران و روشنفکران مسلمان از جریان های مختلف در صدد پاسخگویی بر آمده اند که علامه فضل الله و سید قطب ازمفسران نوگرای معاصر شیعه واهل سنّت دوتن آنها هستند که هردو با اندیشه بازگشت به قرآن و توجه به اینکه مهمترین عامل پریشانی و انحطاط جوامع اجتماعی را دور ماندن از قرآن ودرمان دردهای اجتماعی و شفای آن را بازگشت به قرآن و سیره پیامبر (ص) می دانند به این موضوع پرداخته اند. این مقاله «حقوق زنان» از جمله فعالیت های اجتماعی، حکومت و ارث را در آثار هر دو اندیشمند با روش اسنادی و کتابخانه ای تحلیل و بررسی کرده است. از نظر هر دو متفکر، اسلام در مقام انسانیت و بُعد روحی، نگاه یکسانی به زن و مرد دارد و هیچ تفاوتی وجود ندارد، اما در خصوص اختیارات علامه هیچ تفاوتی بین زن و مرد قائل نیست و موارد استثنایی را از موارد خاص دانسته که علت دارد، اما سید قطب با تصریح بر اصل برابری زن و مرد، تفاوت در مسئولیت ها را ناشی از تفاوت استعدادها می داند که منافاتی با عدالت و برابری ندارد.

مساله امامت یکی از مسائل اساسی در حوزه تفکر شیعی است و قرآن کریم در برخی آیات به آن پرداخته است. آیه ابتلا یکی از مستندات اصلی در بیان معنای امام و مسأله امامت است؛ که در این زمینه میان مفسران اختلاف نظرهای جدی وجود دارد. مفسران شیعی غالبا امامت را مقامی مافوق نبوت دانسته و مفسران اهل سنت آنها یکی می‌دانند. در این مقاله ضمن تبیین اجمالی نظرات مفسران شیعی در معنای امام، دیدگاه سید محمدحسین فضل‌الله، تبیین و بررسی شده و نظرات او که شامل یکی بودن معنای امامت و نبوت و ناظر بودن نبوت به جنبه درونی و امامت به جنبه بیرونی، امامت جهانی ابراهیم (ع)، ترجمه عهد‌الله به نبوت و درخواست بالقوه آن برای فرزندانش بود، بررسی شد و در چند جنبه ادبی و قرآنی و روایی نقد گردید و در پی آن به تبیین معنای صحیح امام پرداخته شد و با توجه به روایات، معنای مفترض الطاعه برای امام اخذ گردید.

یکی از آیات قرآن کریم که در انتقال به دوره مدرن، نوعی از نابرابری جنسیتی میان مردان و زنان را به اذهان متبادر ساخته، آیه شریفه بقره/282 است که بر مبنای آن، ارزش شهادت زنان در قیاس با مردان، به نصف کاهش یافته است. طیف گسترده‏ای از عالمان تفسیر با طرحِ این مدعا که زنان، موصوف به ویژگی‏هایی چون نقصان در عقل، ضعف در حافظه و ناتوانی در ضبط حوادث هستند، خوانش‏هایی مبتنی بر ارزش‏داوری جنسیتی علیه زنان ارائه کرده‏اند. این خوانش‏ها گرچه تا آستانه سده چهاردهم از رواج بسیار گسترده‏ای برخوردار بوده و به روند تفسیرنویسیِ جهان اسلام جهت داده است، اما در گذار به دوره معاصر و مطرح شدن پرسش‏ها و شبهاتِ نوظهور عصری، زمینه‏های فرهنگی- اجتماعی برای فاصله گرفتن از سنت‏های تفسیری و به موازاتِ آن، پیداییِ خوانش‏های روزآمد از آیه بقره/282 فراهم آمد. در این پژوهش تلاش می‏شود با تمرکز بر تفاسیر المنار، المیزان و مِن وحی القرآن، همه امکان‏های تفسیری که در پیرامون این آیه شریفه پیش افکنده شده است، با رویکرد تطبیقی مورد مطالعه قرار گیرد. پژوهش حاضر نشان می‏دهد که صاحبان تفاسیرِ نام‏برده کوشیده‏اند با پیش گرفتن سه مسیر متفاوت، فهمی نو از آیه شریفه، متناسب با پرسش‏ها و نیازهای عصری ارائه دهند.

علامه محمدحسین فضل الله از متفکران بزرگ و نواندیش در حوزه مسائل اسلامی و سیاسی می­باشد. در دیدگاه فضل الله که متاثر از انقلاب اسلامی ایران و تحولات بعد از آن بود، انقلاب سیاسی به منظور تغییر حکومت و سیاست های غیر اسلامی به حکومت و سیاست های اسلامی و به تبع آن اقامه عدل و قسط می­باشد. از نظر ایشان یک سری قوانین و الزاماتی را می­بایست در حوزه اندیشه و عمل فعالان سیاسی با توجه به مقتضیات زمان تبیین و رعایت کرد تا فعالیت ها فایده مند واقع گردد. هدف پژوهش حاضر تحلیل و بررسی الزامات انقلاب است. نگارنده در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و منابع کتابخانه ای به بررسی پیرامون برخی از الزامات یک انقلاب فایده مند از دیدگاه این اندیشمند پرداخته است؛ که از جمله آن ها می­توان این موارد را نام برد: مبارزه سیاسی در کنار مبارزه فکری، غافل گیر کردن دشمن و سازش ناپذیری، دعوت تدریجی قبل از شروع انقلاب، رعایت اصول شرعی و تفکیک منافع، هدف گرایی در مواضع، اتخاذ سیاست باز در روابط سیاسی، بهره گیری از حزب سیاسی و فعالیت تشکیلاتی.

نیاز جنسی، از مهم­ترین نیازهای زیستی انسان به‌شمار می­رود که پاسخگویی صحیح به آن، تاثیر بسزایی در سلامت جسمی و روانی فرد و جامعه دارد. بر این اساس، دستور به ازدواج، راهکار عملی قرآن کریم برای تأمین این نیاز است. در این میان، پیوند ازدواج، حقوق­ و تکالیف جنسی متقابلی را برای همسران ایجاد می­کند. علامه سیدمحمدحسین طباطبایی و علامه سیدمحمدحسین ­فضل­الله از جمله مفسرانی هستند که در ضمن تفسیر آیات زن و خانواده، به بیان حقوق و تکالیف جنسی بانوان پرداخته­اند. بنا بر دیدگاه این دو مفسر، معاشرت به معروف و اصل مماثلت در حقوق و تکالیف، از مبانی قرآنی این بحث است که به نتیجه­ای چون وجوب عدم إضرار به همسر در ­ارتباطات ­جنسی می­انجامد. حقوق جنسی زوجه بنا بر صریح یا ظاهر آیات قرآن، مواردی هم­چون حق قسم، حق مضاجعه و حق استمتاع را در بر دارد. اغلب این موارد، مورد اتفاق دو مفسر است، به جز حق جنسی زوجه از حیث زمان، که علامه طباطبایی و علامه فضل­الله دیدگاهی متفاوت درباره آن دارند. علامه ­طباطبایی، بنا بر نظر مشهور فقهی، قائل به حق جنسی زوجه هر چهار ماه یک­بار است؛ در حالی‌که علامه ­فضل­الله، به‌دلیل ناسازگاری این امر با نیازهای ­جنسی ­زنان، هدف ­ازدواج و معاشرت ­به­ معروف، این فاصله زمانی را قابل پذیرش نمی­داند و معتقد است دیدگاه مشهور فقهی، نیازمند بازنگری است.

کتاب حاضر درباره صحیفه سجادیه و تلقی های مختلفی که از محتوا و سند آن شده در طول تاریخ می باشد که در این کتاب نظریات بزرگان تشیع در این باره ذکر می شود.