جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیدهحضرت زهرا (س) پس از رحلت نبی اکرم (ص) و خلع ید عوامل ایشان از فدک و غصب آنتوسط خلیفه اول ، ظاهرا به دلیل استیفای حق مالکیت خود بر فدک در مسجد مدینهخطبه ای مفصل ایراد کردند ؛ ولی قسمت اعظمی از خطبه مربوط به حقانیت دین اسلام و نبوت پیامبر اعظم( ص) و احکام الهی و دلایل مستدلدر مورد حق ولایت و خلافت بلافصل امام علی( ع) بعد از پیامبر( ص) است و البته در مورد رد ادعای خلیفه اول در مورد ارثیه یا هبه نبودن فدک نیز، حضرت با استناد به آیات محکم الهی سخنان و دلایلشان را مطرح می کنند. در خطبه مشهور به فدکیه ساختار تمامی استدلالات حضرت زهرا(س) مبتنی بر آیات الهی است، بطوریکه در متن خطبه بیش از سی وپنجبار بطورصریحو بهشیوه نقلی و اقتباسی به آیات الهی استناد شده است . البته استنادات خطبه صرفا به ظاهر آیات محدود نشده بلکه با بررسی های بعمل آمده و نشانه هائی که از متن خطبه بدست می آید؛ایشان تلویحا بیش ازهشتصد بار و به شیوه تلمیحی از آیات الهی در سراسر خطبه بهره گرفته اند.تحلیل استنادات قرآنی حضرت زهرا (س) نشان می دهد که ایشان برای اتمام حجت و برطرف ساختنشبهات با استناد به محکمات آیات الهی ، با احتجاجی وحی گونه ضمن رد کردن ادعاهای مطروحه در مورد ولایت و خلافت بلافصل نبی اکرم ( ص) و همچنین ملک فدک و شرایط حاکم بر جامعه پس از جریان سقیفه ، مخاطره جدی برای امت اسلام را در دوری از قرآن و سیره نبوی دانسته اند. خطبه حضرت زهرا (س) در چنین شرایطی در میان غبار فتنه ها، به فرقانی برای تمیز حق از باطلبرای همیشه در تاریخ ماندگار گردید.واژگان کلیدی: آیات قرآن، خطبه فدکیه، فدک، حضرت زهرا (س)، ولایت

ایرانیان پس از تحمل قرنها حکومت ناعادلانه و طبقاتی ساسانیان، با ورود مسلمانان به شعار مساوات و برابری دل نهادند و اسلام را پذیرا شدند. عربهای ناراضی از امویان، همراه با خانواده به شرق ایران، دورترین حد قلمرو خلافت، مهاجرت داده شدند تا مقیم شوند. رفتار تبعیض گونه حکام اموی در ایران، موجبات نارضایتی ایرانیان را فراهم آورد؛ به همین جهت ایرانیان از هر قیامی که به مخالفت با امویان یا با شعار «الرضا من آل محمد (ص)» برپا می شد، حمایت کردند. معاویه برای ترور شخصیت ائمه، تبلیغات سوئی علیه آنان شروع کرد و به جعل احادیث در منقبت خود پرداخت؛ که در زمان جانشینانش نیز ادامه یافت. شیعیان در این دوره تقیه پیشه کردند. علی رغم جو اختناق آلود، قیامهایی از جانب ائمه و شیعیان علیه امویان بر پا شد؛ از جمله قیام امام حسین (ع)، قیامهای توابین، مختار، زید بن علی (ع)، یحیی بن زید و عبدالله بن معاویه بن عبدالله. فعالیت سیاسی ایرانیان علیه امویان برای اولین بار در قایم مختار ظاهر شد. شرکت ایرانیان در قیام زید بن علی و فعالیت یحیی بن زید و عبدالله بن معاویه در ایران، حکایت از تکامل و تکوین بینش ایرانیان در درک نااهل و نامحرم بودن امویان بر مسند خلافت دارد. نارضایتی مردم ایران و عربهای مهاجر موجب شد خلفای اموی رفتار ستمگرانه را قدری تعدیل نمایند. دستور سلیمان بن عبدالملک و عمر بن عبدالعزیز در منع سب علی (ع)، اولی با تدبیر سیاسی و دومی با ایمان، حاکی از این امر است. در اواخر دوره اموی که ضعف بر پیکره خلافت مستولی شده بود فرصتی برای فعالیتهای فرهنگی ائمه و شیعیان فراهم گردید.