جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

قرائت صحیح قرآن یکی از مباحث مهم فقهی در حوزه قرآن و فقه است، زیرا افزون بر استحباب مؤکد قرائت قرآن به طور کلی، قرائت حمد و سوره در نماز واجب است. بیشتر آیات قرآن از زمان نزول تا کنون، جز با قرائت مطابق با اعراب کنونی آیات قرائت نشده اند و در قرائت صحیح آنها اختلافی نیست، اما در بخشی از آیات، قرائت های دیگری غیر از قرائت مطابق با اعراب آنها گزارش شده و در قرائت صحیح این دسته از آیات، دیدگاه های مختلفی پدید آمده است؛ برخی بر اساس متواتر دانستن قرائت های هفت گانه یا ده گانه، به صحت همۀ آن قرائت ها قائل شده اند، و برخی تواتر آنها را ثابت ندانسته و بر اساس حجت دانستن آن قرائت ها، به صحت آنها فتوا داده اند، و برخی قرائت صحیح را در قرائت مطابق با اعراب کنونی آیات متعین دانسته اند. در این مقاله دلایل این دیدگاه ها بررسی و نقد، و بر تعیین صحت قرائت مطابق با اعراب جز در برخی آیات استدلال و تأکید می شود.

افزایش کتاب‌های تفسیر قرآن در قرن معاصر با سبک و سیاقی یکسان و با سخنانی همسان، گمان هم‌طرازی را در نگاه نخستین در میان آنها تداعی می‌نماید. گشایش و صیقل آیینه نقد و بررسی، این هنر را دارد که برجستگی‌ها و کاستی‌های هر یک نسبت به دیگری را آشکار نموده، و اهل مطالعه و دانش و پژوهش را در انتخاب مسیر رهنمون باشد. این قلم در همین راستا چشم‌اندازی بر تفسیر اطیب البیان دارد که به دست فقیه و مفسر شیعی ـ مرحوم آیت ‌الله سید عبدالحسین طیب اصفهانی ـ در 14 جلد به زبان فارسی نگارش یافته و در تهران توسط بنیاد فرهنگ اسلامی کوشان‌پور و انتشارات اسلام، به ترتیب در سال‌های 1352 و 1366 و 1378 شمسی منتشر و تجدید چاپ شده است. شخصیت علمی مفسر فقید، گرایش تفسیری، شیوه نگارشی و دیدگاه‌های تفسیری و اعتقادی ایشان، بخش ابتدایی این جستار را تشکیل می‌دهد؛ سپس کاستی‌های سایه‌انداز ‌بر این نوشتار، با شواهد موجود در آن مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.

یکی از واجبات حج از نظر فقه شیعه، طواف نساء است که باعث حلیت همسر برای حاجی می شود. تعدادی از فقیهان شیعه برای اثبات وجوب آن، به آیه کریمه «وَ لْیَطَّوَّفُوا بِالْبَیْتِ الْعَتِیقِ» استناد کرده اند. از نظر بیشتر مفسران شیعه، مقصود از طواف در این آیه، منحصراً طواف نساء است. اما فقهای اهل سنت دیدگاه های دیگری دارند. در این نوشتار نخست مستندات تفسیر آیه به طواف نساء نقد شده است و سپس به ترتیب اولویت، از تفسیر آیه به طواف فریضه که مختار مرحوم اردبیلی است و اجمال آیه، دفاع شده است.

اطیب البیان تألیف آیت الله طیب است. مباحث این پایان نامه که پژوهشی است درباره این کتاب عبارتند از:اهمیت قرآن کریم و نظرات دانشمندان درباره مفهوم تفسیر، نخستین تفسیر، نقش مفسران شیعه، شرح احوال و آثار مؤلف، معرفی تفسیر وی و ویژگیهای آن، معرفی دیگر آثار مؤلف از جمله: «کلم الطیب در تقریر عقایداسلام» و «عمل الصالح در بیان ایمان و تقوا»، تصحیح وتنظیم فهارس مجلدات چهارده جلدی تفسیر

در این پایان نامه دو تفسیر شیعی به نامهای اطیب البیان اثر سیدعبدالحسین طیب و الکاشف تألیف محمدجواد مغنیه معرفی و مقایسه شده اند. نخست زندگی، انگیزه تألیف، آثار علمی، وجه تسمیه تفسیر آن دو، سپس ویژگیها، تشابهات و موارد اختلاف این تفاسیر بررسی شده اند . در این پژوهش ویژگی تفسیراطیب البیان تذکرات اخلاقی و استفاده اختصاصی ازمآخذ شیعی و خصوصیت تفسیر الکاشف توجه به مسائل اجتماعی دانسته شده است.

این پایان نامه با هدف معرفی تفسیر اطیب البیان وروش تفسیری آن تدوین یافته است. در این پژوهش پس از شرح حال مؤلف و تفسیر او، موضوعات ذیل بررسی شده اند: ترجمه قرآن، تفسیر قرآن به قرآن،مباحث کلامی، لغت و اشتقاق، تمثیلات و قصص،استدلال و احتجاج، مسائل اخلاقی، مباحث فلسفی،اخبار و روایات، مقایسه این تفسیر با دیگر تفاسیر.

بازشناسی تفاسیر در حوزه روش شناسی، ضرورت اجتناب نا پذیر مطالعات جدید قرآنی می باشد. توجه به ابعاد مختلف روش شناسی تفسیر جهت دستیابی به روش صحیح تفسیر قرآن و نیز طبقه بندی تفاسیر بر مبنای معیارهای روش شناسانه الزامهای روش شناسی تفاسیر را بیش از پیش نمایان میسازد. در علم روش شناسی تفسیر، مقوله های مورد بحث بدین قرارند:1- چه راههایی برای شناخت قرآن وجود دارد؟ 2- تفسیر چه نوع شناختی است؟ 3- نسبت تفسیر با این گونه های شناخت چیست؟ در همین راستا محققان علوم قرآنی به تعریف گونه هایی از شناخت قرآن پرداخته اند؛ ترجمه ای، تفسیری، تأویلی، جری و تطبیق، بطنی، اشراقی، شهودی، تنزیلی، ابتدائی، مصداقی.این محققان اعتبار این گونه های شناخت را نیز مورد بررسی قرار داده و در نهایت تعریفی دقیق از اصول و قواعد تفسیر، ارائه نموده اند. عدم بکارگیری این تئوریهای روش شناسانه و در پیش گرفتن روشهائی متفاوت و گاه فاقد اعتبار، آنچنان باعث پیدایش اختلاف کلمات مفسران در بیان مفاهیم آیات قرآن گشته که ضرورت ارائه تفسیر صحیح قرآن در پرتو تئوریها و اصول و ضوابط دقیق و تعریف شده و ارزیابی دیگر تفاسیر بر اساس این ضوابط معین را آشکار مینماید. به همین منظور این پژوهش در راستای تجزیه و تحلیل روش تفسیری "اطیب البیان فی تفسیر القرآن" اثر آیه الله سید عبد الحسین طیب از مفسران معاصر تشیع که در 14 مجلد به نگارش درآمده، بر مبنای معیارها و تئوریهای روش شناسانه اقدام نموده و ضمن محک زدن آن با معیارها و تعاریف روش شناسانه و بررسی میزان ارائه روشی یکنواخت در سراسر تفسیر، به برخی آراء تفسیری این مفسر نیز اشاراتی مینماید. اهمیت این پژوهش در قابلیت سازی سنجش تفسیر "اطیب البیان" با استفاده از ملاکهای تعریف شده در علم روش شناسی تفسیر قرآن بوده تا میزان تعهد مفسر محترم به روش مورد نظر خویش و تغییر یا عدم تغییر آن را در سراسر این تفسیر نمایان سازد.