جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در چارچوب رئالیسم فلسفی اسلامی و بر اساس نظریه اعتباریات علامه طباطبایی، اعتبار «ریاست» و اعتبار «استخدام» دو عنوان از اعتبارات عقلایی هستند. از لوازم این دو اعتبار، آن است که هر اقتداری، امور متعارض با هویت وجودی خود را در دایره‌ی قدرت خویش نفی می‌کند. منطق جهاد ابتدایی در رئالیسم اسلامی بر پایه این اصل استوار است. بر این اساس اقتدار اسلامی، در دایره قدرت خویش، بقای امور متعارض با هویت توحیدی خود، یعنی شرک و کفر را نفی می‌کند.

آیات فراوانی بیش از یک قول دارند و این اقوالی که در تفسیر آمده، قوت و استحکام متفاوتی دارد و در معنا متفاوت است و بر آن است که در مباحث توضیحی مطرح شده بر اقوال دیگر ارائه شود. برجسته‌ترین کسانی که تفسیرشان شامل این انتخاب‌ها و ترجیحات می‌شد، شیخ سعید حوا در تفسیر (اصول فی تفسیر)، و علامه طباطبایی در تفسیر المیزان بود. این پژوهش با هدف تأمل در برجسته‌ترین جنبه‌های تبیینی از دیدگاه علامه طباطبایی در تفسیر المیزان و شیخ سعید حوا در تفسیر اساس و ایستادگی بر آن‌ها و پرداختن به آنها با مطالعه و تحلیل انجام شده است. از آنجا که این دو تفسیر شامل انتخاب ها و ترجیحات گرانبهایی است که از اندیشه و تجربه و بینش ناشی می شود و جای بحث دارد و با بررسی آنها و نشان دادن سازگاری آنها با مقاصد و مقاصد قرآن دنبال کرده ام. رویکرد تحلیلی. این تحقیق به مجموعه ای از نتایج رسید که مهمترین آنها عبارتند از: این تحقیق جنبه های نورانی را در تاریخ عمر علامه طباطبایی و شیخ حوا در آثار دعوت آشکار کرد. دائرهالمعارف و نبوغ و فراوانی علم ایشان را نمایندگی کردم که کتب مفید ایشان مخصوصاً تفسیر المیزان و تفسیر اساس نشانگر آن بود. این مطالعه به این نتیجه رسید که روش های وزن دهی از نظر شیخ حوا با یک کلمه نشان دهنده آن صریح است و به عنوان اشاره ای است که از ساختار عبارت و ترتیب کلام فهمیده می شود. در این پژوهش، ابعاد زیادی از وزن دهی از نظر علامه طباطبایی، نمایانگر زمینه، وجود مناسبت ها، وحدت موضوع، متشابهات قرآنی، اهمیت هدف، حدیث نبوی و آثار، آشکار شد.

در این پژوهش نظری-کاربردی که روش تحقیق آن تحلیلی-استنتاجی می‌باشد، بر اساس دیدگاه علامه طباطبایی در معرفت النفس و با نظر به اجتماعیات، به راه‌حل مسئله رابطه شیء انگار و غیر صمیمی میان دو رکن اصلی مدرسه یعنی معلم و شاگرد که منجر به ازخودبیگانگی و فردگرایی دانش آموزان گردیده است، پرداخته شد که این مهم، از جنبه‌هایی ست که در تحول آموزش‌وپرورش بسیار مؤثر بوده و باید مورد توجه قرار گیرد. ازاین‌رو، جهت تبیین الگو یا صورت‌بندی نظری این ارتباط، ابتدا بر اساس دیدگاه علامه طباطبایی به مبانی نظری و پیش انگاره‌های فلسفی حوزه‌های «معرفت النفس»، «من انسانی» و «نسبت معرفت النفس و اجتماعیات» و همچنین «رابطه معلم و شاگرد» بر اساس دیدگاه‌های مختلف، پرداخته شد و سپس مفاهیم بنیادین در ارتباط میان معلم و شاگرد بر اساس «معرفت النفس» و «نسبت معرفت النفس و اجتماعیات» از دیدگاه علامه طباطبایی به روش توصیفی-تحلیلی به دست آمد که شامل انگاره‌های «توجه نفس»، «نفی خواطر و تمرکز ذهن»، «من شامل جمع»، «استکمال جمعی» و «اخلاق توحیدی جمعی (اخلاق تشکیلاتی)» می‌باشد و در ادامه، رابطه معلم و شاگرد در مدرسه و کلاس درس بر اساس آن‌ها تحلیل گردید. درنتیجه، در فصل چهارم نیز، اصول و روش‌های ارتباط میان معلم و شاگرد مبتنی بر دیدگاه علامه طباطبایی در معرفت النفس با نظر به اجتماعیات، از مباحث فصل‌های دوم و سوم، استنتاج گردید که شامل هدف غایی «تربیت انسان توحیدی» و 6 هدف میانی، 25 اصل ارتباطی و 25 روش ارتباطی می‌باشد که سعی شد روش‌ها یا مثال‌هایی که برای آن‌ها آورده می‌شود،کاربردی ارائه گردد تا برای معلمان نیز مفید بوده و صرفاً مفاهیم کلی مطرح نشده باشد.

پژوهش درباره قران کریم از جمله بهترین مطالعات و ارجمندترین پژوهش هاست و کتاب های متعددی به هدف تفسیر قران و بیان مباحث مختلف و امور دینی و دنیوی ذکر شده در ان نوشته شده است. در کنار این مقوله ها، مباحث لفظی و انچه که به اعجاز قران از این ناحیه مربوط است نیز مورد واکاوی قرار گرفته است. یکی از این کتابهای تفسیری «المیزان فی تفسیر القران» نوشته علامه محمد حسین طباطبایی است. در این نفسیر نکات بلاغی و لغوی زیادی مورد بررسی قرار گرفته است که بحث التفات هم از همین موارد است با علم به اینکه موارد التفات در قران بیشتر از مواردی است که علامه محمد حسین طباطبایی به انها اشاره کرده است و این یعنی علامه طباطبایی تعدادی از انها را برگزیده و در مورد انها بحث کرده است. در این رساله ترکیبی از مباحث قرانی و بلاغی ارائه شده است، چرا که تفسیر طباطبایی برپایه بیان معنای قرانی و ایجاد پیوند بین ان و معنای بلاغی است. انتخاب سوره انعام به عنوان نمونه برای بررسی موردی، از ان جهت بود که بحث التفات در ان مصادیق بیشتری دارد و به نوبه خود بیانی کامل از این ارایه را ارائه می دهد. این رساله با بهره گیری از روش توصیفی تحلیلی که به بیان معانی مختلف التفات در سوره انعام می پرازد، نشان داد که التفات در تفسیر المیزان بیشتر در ضمایر بوده است، زیرا در افعال و یا اسماء اشاره ای به التفات دیده نمی شود.

قران کریم خاستگاه اخلاق اسلامی است و اسلام گفتار و کردار و ارزش و رفتار را به هم پیوند می‌دهد. اخلاق در اسلام وجه مشترکی در ابعاد مختلف زندگی اعم از سیاسی، اجتماعی، حقوقی و تربیتی است. هدف اخلاق در اسلام، ساختن مفهوم «تقوا» است که انجام کار نیک را وظیفه‌ای اجتناب‌ناپذیر و دوری از کارهای زیانبار را وظیفه‌ای اجتناب‌ناپذیر و ترس از خدا را قوی‌تر می‌کند. ارزش‌های اساسی در اسلام ثابت است و تغییر نمی‌کند زیرا برای هر زمان و مکانی معتبر است و اخلاق و اعتقاد و شریعت ساخته دست بشر نیست و بنابراین تا زمانی که زمان در محیط‌های مختلف باقی می‌ماند مبتنی بر زمان است. و اعصار، و این‌که حقیقت، حقیقت خواهد ماند و تغییر نخواهد کرد. بنابراین برجسته‌ترین احکام اسلام (ثبات ارزش‌ها) و در نتیجه (ثبات اخلاقی) است. تعهد اخلاقی یک قانون اساسی است که محوری را نشان می‌دهد که ارزش‌های اخلاقی حول ان می‌چرخد. امیدوارم کارنامه درست شود و این در قران کریم که منبع اصیل تربیت اخلاقی در میان مسلمانان است به ان اشاره شده است. در حالی که رسول خدا(صلی الله علیه و اله و سلم) افریده قران کریم و متصف به اخلاق بوده و امت خود را با اخلاق قران بزرگ کرده است. به ویژه در شرایط سخت کنونی که خطرات ان گریبانگیر امت اسلام و جهان شده است، این پژوهش همچنین با هدف تبیین بینش قرانی و بینش تفسیری علامه طباطبایی از طریق تفسیر المیزان انجام شده است، زیرا بحث در مورد مسائلی از دیدگاه اخلاقی علامه طباطبایی که ادله و شواهدی را در این زمینه ذکر می‌کند و در عین حال انچه را که در استدلال قوی بوده است برمی‌انگیزد، چنان که شواهد جدیدی می‌اورد که قبلا در فلسفی و فلسفی ذکر نشده بود. کتابهای قبلی که نشان دهنده کیفیت تیزهوشی و هوش اوست. علوم اخلاقی و گروه علوم قرانی که تخصص ماست. و در شناخت معیارها و ارزش‌های اخلاقی که از مهم‌ترین مواردی است که باید به انها توجه شود، کاوش خواهیم کرد. برای اینکه بتوانیم فاصله را از خواننده کم کنیم، در این تحقیق تا حد امکان تلاش خواهیم کرد. و خداوند یاور است و محقق در این تحقیق بر رویکرد تحلیلی تکیه کرده است و نتیجه‌ای که محقق به ان رسیده این است که قران کریم منبعی علمی است که معصوم است و باطل از دست او به ان نمی رسد. صورت و وضعیت. این همان تربیت الهی و قرانی است که خدای متعال ساخته است که هر چه را افریده به کمال رسانده و اوست که همه چیز را افریده است.

تربیت انسان، همواره به عنوان یکی از اهداف و غایات، در رشد و تعالی انسان مورد نظر بوده است و توجه به آن، کاری زیربنایی و مهم است. توجه به ساحت روحانی انسان در تعلیم و تربیت(که در پیوند با ساحت ربوبی است) باب مناسبی برای گفت و گو در عصر جهانی شدن فرهنگ هاست و می تواند پیروان ادیان توحیدی را به وحدت نظر در حوزه تربیت انسان رهنمون سازد. مسئله ی این تحقیق آن است که تاثیر معرفت و شناخت را بر فرآیند تعلیم و تربیت، از منظر علامه طباطبایی به عنوان فیلسوف و دانشمند مسلمان و ژان پیاژه به عنوان یک فیلسوف تربیتی، از مغرب زمین بدست دهد. هدف از این پژوهش، بررسی آراء این دو اندیشمند بزرگ در این موضوع است. این تحقیق به روش مطالعات اسنادی، با مراجعه به آثار علامه و پیاژه و بررسی آرا و عقاید این دو متفکر، ضمن یک مطالعه ی توصیفی تحلیلی، با روش تطبیقی انجام شده است. یافته های این تحقیق عبارتند از اینکه، از نگاه علامه مفهوم شناخت بی نیاز از تعریف و بدیهی است و مباحث تعریف گونه ی آن، برای شناخت خصوصیات و تشخیص مصادیق است. همچنین تعلیم وتربیت در صدد جهت دهی به فرآیند تجرد نفس، متناسب با فطرت ربوبی اوست که در پی تقویت میل، تفصیل معرفت و انجام عمل متناسب با آن است. از نظر طباطبایی، اهداف تربیتی از سه جنبه شناختی،گرایشی و عملی برخوردار است. پیاژه بر این باور است که شناخت، فرایندی پویا حاصل رابطه متقابل استعدادهای فرد و تاثیرات محیط است. یکی از دستاوردهای پیاژه در قلمرو رشد و تعلیم و تربیت، مراحل رشد شناختی است. او تعلیم وتربیت را بخش متمایزی از تربیت دینی و شامل تجربه و درک و طرح سئوالات بزرگ می‌داند. اهداف تعلیم وتربیت از نظر پیاژه متفاوت از آموزش حقایق و پرورش فضایل معنوی است. که در یک گرایش معنوی و یا تربیت در یک فعالیت معنوی صورت می پذیرد. این تحقیق به روش مطالعات اسنادی، با مراجعه و مطالعه ی آثار علامه طباطبایی و ژان پیاژه، و همچنین با بررسی آرا و عقاید این دو متفکر، در یک مطالعه کیفی، با روش تطبیقی انجام شده است.

تجسیم یکی از موارد بسیار خطرناکی است که عقیده جوامع اسلامی را تهدید می کند. از این رو، این مبحث از هدف و اهمیتی برخوردار بود که نشان دهنده تأثیر آن بر ساخت صحیح إعتقادی است، این تحقیق به بررسی آیات دبردارنده ایهام تجسیم، تفسیر آنها و نحوه مواجهه دو مفسر یعنی علامه طباطبایی به عنوان نمونه امامی و ابن تیمیه به عنوان نمونه سلفی پرداخته است که در نتیجه بیان داشته است دیدگاه علامه طباطبایی نزدیکترین رابطه برای رسیدن به معنای واقعی بدون تشبیه و تجسم است؛ با توجه به این که علامه طباطبایی در تبیین معنای واقعی از روش های مناسبی از جمله استنباط بر مبنای سیاق، نشانه های زبانی و سایر روش های بررسی معنای واقعی، بدون تکیه صرف بر معنای ظاهری بیان، استفاده نموده است که نمونه ای از آن در تفسیر ابن تیمیه یافت نمی‌شود. بلکه ابن تیمیه بر معنای ظاهری بدون تفسیر آن متن تکیه نموده که او را در باتلاق قیاس و تطبیق فرو برده و از رسیدن به معنای واقعی آن اصطلاح دور نگه داشته است. پس از مطالعه آرای علامه طباطبایی و ابن تیمیه، هیچ شباهتی بین دو طرف نیافتیم، مگر در تلاش هر دو برای تفسیر این متون شریف قرآنی، و همچنین شباهت در اثبات صفاتی مانند حقیقت کلام الهی که با وجود اصل اثبات در چگونگی آن اختلاف داشته‌اند. علامه طباطبایی ثابت می کند که خداوند نه از طریق بدن خود سخن می گوید و نه بدنی دارد و مانند مخلوق بر عرش مستولی نمی شود و همان گونه که مخلوق تحت تأثیر قرار می گیرد، تحت تأثیر قرار نمی گیرد که همانند انسان عصبانی و خشنود شود و هیچ حرکتی شبیه حرکت موجودات ندارد. ابن تیمیه در حالی که خلاف آن را ثابت می کند إعتقاد دارد خداوند متعال با اعضای خود صحبت می کند، اعضا دارد، و بر کرسی مانند سطح مخلوق استوار است، و همان گونه که مخلوق متأثر می شود، متاثر می شود، و حرکت دارد و به آن شبیه است که تمام این مدعیات بر اساس ظاهر بدوی کلمه و امتناع از تفسیر آن است. در حالی که علامه طباطبایی در بیان خود به اهداف معنای حقیقی و چگونگی رویارویی آن با متن و اینکه این الفاظ مجاز یا کنایه و دارای معنایی منطبق با عقل سلیم انسان است، استناد کرده است.

آیات خمس از آیات محکم در قرآن کریم است. موضوع خمس یکی از مهمترین محورهای منازعه میان مذاهب اسلامی است که قلم فقها، علما و محققان را به خود مشغول کرده است، زیرا یکی از مهم ترین مسائل اقتصادی دولت اسلامی و یکی از مهم ترین اجزای آن به شمار می رود و بر وجوب خمس توافق کردند و در این که خمس چیست و در چه مواردی مصرف میشود، اختلاف نظر دارند. از این رو، محقق در با این پژوهش و با مقایسه نظر دو عالم مسلمان یعنی علامه طباطبایی در تفسیر المیزان و الفخر رازی در تفسیر الکبیر، می کوشد تا به نقاط اشتراک و اختلاف میان آن ها اشاره کند. آیا اکثریت مسلمانان با آنها موافق اند یا مخالف؟ در فصل اول پژوهشگر به (موضوعات و مفاهیم)، بهمراه دو مبحث اساسی پرداخته است و آن دو (کلیات تحقیق) و (مفاهیم تحقیق) است به طوری که موضوع بحث (کلیات) از 12 مطلب، و مبحث (مفاهیم) از چهار مطلب تشکیل شده است. اولی آن خمس از نظر لغت و اصطلاح و دومی در باره غنیمت از نظر لغت و اصطلاح است. اما سومی در باره تاریخ خمس است. فصل چهارم به سخنان علما در آیه خمس با توجه به روایات صحیح می پردازد. فصل دوم پژوهش (مبانی دو عالم) است و مشتمل بر پنج مبحث است و فصل سوم با عنوان (مقایسه اصول دو عالم) و مشتمل بر چهار مبحث اختصاص یافقه است. پژوهشگر در پایان پژوهش به این نتایج رسیده است که که بر اساس آن دایره خمس نزد علامه طباطبایی شامل غنائم جنگی، گنجها، غواصی و منافعی است که انسان به دست آورده است، برخلاف فخر رازی که خمس را محدود به غنائم جنگی ... مسلمانان می کند، مشروط بر اینکه مورد حمله با اسب قرار گیرند و شامل اموال منقول و غیر منقول، کم یا بدون ارزش می‌شود. به همین ترتیب، این دو عالم در مورد کسانی که مستحق آن هستند، اختلاف دارند؛ بنابراین علامه نصف آن را برای بنی هاشم و اولاد آنها و نیم دیگر را برای امام (صلوات الله علیه) قرار داد در حالی که فخر رازی به ارائه نظرات مسلمانان در این مورد بسنده کرد و نظرش را ارائه نکرد است. محقق با تکیه بر رویکرد تحلیلی متن به بررسی تطبیقی دو رویکرد پرداخته ، دنبال می‌کنند و سخنان علما در باب آیه خمس و آن چه که خمس به آنها تعلق می‌گیرد و نیز کسانی که مستحق دریافت خمس هستند را مورد بررسی قرار داده است، به رویکرد تحلیلی متون روایی پرداخته است. همچنین به توضیح اینکه بنی هاشم چه کسانی هستند، آیا فقط شامل آل علی علیه السلام می شود یا بنی هاشم و بنی العباس را هم دربر می گیرد پرداخته است و همچنین چگونگی واجب بودن خمس در مازاد درآمد با رویکرد استنتاجی صحیح و تعیین مستحقان خمس در زمان غیبت امام عجل الله تعالی فرجه الشریف بیان نموده است.

علامه طباطبایی گرچه رویکردهای زیادی در تفسیر آیات قرآن وجود دارد، اما رویکرد تفسیر قرآن به قرآن را در پیش گرفته است که از عالی ترین و عالی ترین رویکردهای تفسیری به شمار می رود. این محقق با هدف تأیید صحت تفسیر خود و رساندن معنای صحیح آیه، تفاسیر و تبیین خود را از آیات با اقوال و قرائت مختلف ائمه اهل بیت علیهم السلام پشتیبانی کرد. بر اصل ایشان که در تفسیر قرآن کریم و سنت رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم اختلافی وجود ندارد. درک نادرست بشر از قرآن کریم و اهداف دور و نزدیک آن. از این منظر، این پژوهش رویکردی را که علامه طباطبایی در کتاب تفسیر البیان خود در توافق حدیث و قرآن در زمان تألیف این کتاب دنبال کرده است، و نیز روشنفکران مختلف روشن می کند. جریان هایی که در طول آن وجود داشته است. برای دستیابی به اهداف تحقیق، پژوهش به چند فصل تقسیم شد که از طریق آن به دنبال احاطه چند موضوع برای رسیدن به نتایج مطلوب تحقیق بودیم، به همین دلیل نکات زیادی در روش علامت مورد بررسی قرار گرفت. از جمله تأثیر بناهای لفظی اصولی در تفسیر قول، و بناهای عقلی و متعاقب آن، علاوه بر تأثیر بناهای ادله شرعی و دارایی های عملی در کتاب خود، با ارائه توضیحات و تفاسیر. رویکرد او با توجه به این نکات با مثال هایی پیرامون آنها. این پژوهش با رویکردی که در تفسیر قرآن کریم و نظرات و آرای مهمی که در این مسیر در بر داشت بر مبنایی اساسی، به نتایج بسیار مهمی رسید که جایگاه عالم و نقش والای و برجسته وی را در این عصر نشان داد. تأکید بر پیوند نزدیک قرآن کریم با خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در تفسیر قرآن است، زیرا آنها یکپارچه هستند. واحد بر اساس حدیث دو ثقل.

این پایان‌نامه با رویکرد توصیفی تحلیلی تطبیقی به بررسی تفسیر سوره مائده در تفسیر المیزان آقای طباطبایی و تفسیر کبیر فخر رازی پرداخته است. به تفسیر دو تن از علمای اسلامی پرداخته شده است که در میان مسلمانان به طور کلی دارای علم و دانش و در تفسیر علم و دانش اند و از علوم زبان و ادب و علوم اهل بیت (علیهم السلام) آگاهی فراوان دارند. در تفسیر روایی و به ویژه در تفسیر قرآن به ویژه، دیدگاه تفسیری آنان را در سوره مائده و تبیین تفاوت آنها مهم دانستیم. همچنین در این تحقیق به تفکیک و تبیین اختلاف در دو تفسیر سوره مائده پرداخته شد، زیرا ایشان آیات خود را بر حسب سیاق و وحدت موضوع تقسیم کردند، چنانکه آقا تفسیر خود را از همه سوره ها درک کردند. هدف این پژوهش، یافتن تفاوت‌های تفسیر المیزان و تفسیر کبیر در بعد فقهی و اعتقادی، با بررسی و موشکافی تفسیر سوره مائده در دو مبحث عبادات و معاملات است و با ارائه مفهوم عقیده در هر دو مکتب، و ارائه مفاهیم توحید الوهیت و توحید اسماء و صفات، اختلافات تفسیری را در بعد اعتقادی روشن کند. این تحقیق همچنین با هدف بررسی دقیق داستان‌های سوره مائده و انتقال تفسیر آن از دو تفسیر المیزان و تفسیر کبیر انجام شد و پژوهشگر به نوشتن تفاوت‌های مربوط به آیاتی که در پایان هر فصل مطالعه شد. این تحقیق با نتایج تحقیق به پایان رسید که وجود اختلاف تفسیری بین علامه طباطبایی و علامه الفخر رازی در تفسیر المیزان و مفاتیح الغیب در هر یک از احکام، معانی و داستان ها را تأیید کرد.