جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

قلمرو حکومت عقل بر رد و قبول امور آیا ادیان را نیز در بر می گیرد؟ آیا ایمان حاصل برهان و استدلال است یا منشاء دیگری دارد؟ اگر در ایمان به برهان عقلی نیازی نیست پس منشاء آن چیست؟ در این مقاله پس از بحثی اجمالی در این مقولات به بررسی و نقد نظرات ابن جوزی پرداخته شده است. ابن جوزی – واعظ، مفسر و فقیه حنبلی – با تأکید بر لزوم عقل و استدلال برای وصول به اعتقاد دینی، کتاب تلبیس ابلیس را آغاز می کند، اما پس از نکوهش و سرزنش فیلسوفان و ناتوان از توفیق در مناظره با آنان خواننده کتاب خویش را میان تقلید – که عقل در آن راه ندارد – و استقلال عقلی – که ترک جمود بر ظواهر است – سردرگم رها می سازد.

«ظاهرة الافتراء علي الشيعة عبر التاريخ»، اثر محقق فقيه آيت الله شيخ جعفر سبحاني، تأليف قرن حاضر به زبان عربي است. دروغ و افتراء از گناهان كبيره‌ اي است كه در كتاب و سنت مورد نهي قرار گرفته و قبح آن به حدي آشكار است كه از هر گونه استشهاد به آيات و روايات بي نياز است؛ و همين قدر كافي است كه بگوييم دروغ با ايمان قابل جمع نمي‌ باشد. در تاريخ اسلام اولين كسي كه در معرض دروغ و افتراء و تهمت‌ ها قرار گرفته شخص رسول خدا (ص) بوده و در همين راستا اين هجوم به خاندان و عترت پاك آن حضرت تسري يافته است. نويسنده، متن كتاب خود را با عنوان «الافتراء علي الشيعة و اكابرهم» (افترائاتي كه به بزرگان شيعه وارد شده) آغاز كرده و سپس به طرح مواردي از افتراء به رسول خدا (ص) و اهل بيت طاهرينش اشاره نموده كه اين بليه تا حدي براي اهل بيت آزار دهنده بوده است كه در موارد متعددي آن بزرگواران به لعن و نفرين كساني پرداخته‌ اند كه به اين عمل ناپسند روي آورده‌ اند كساني همچون: عبدالله بن مغيرة و حكم بن عتيبة. نويسنده در ادامه با عنوان «الاكاذيب المفتعلة لابن تيمية» سخن از بزرگ دروغ‌ پرداز وهابي به ميان آورده و مواردي از دروغ‌ ها و افتراهايي كه وي عليه شيعيان مطرح نموده است را به عنوان نمونه ذكر كرده و بدون هر گونه قضاوتي از خوانندگان خواسته است تا خود نسبت به سخنان ابن تيميه قضاوت كنند. از جمله دروغ‌ پردازان ديگري كه عليه مذهب شيعه و پيروان آن از هيچ اقدامي فروگذار نكرده، ابن جوزي صاحب كتاب «الموضوعات» است كه نويسنده با عنوان «نظرة تمحيصية في كتاب الموضوعات» به طور مبسوط دروغ‌ ها و تهمت‌ هايي از او عليه شيعه را شاهد آورده كه در حقيقت با پايان بردن كتاب با اين عنوان اصلي و چندين عنوان فرعي كه ذيل همين موضوع بيان شده و به نقد مباحث ابن جوزي پرداخته، مي‌ توان اين گونه تعبير كرد كه اصلي‌ ترين بخش اين كتاب موضوع دروغ و افترائات ابن جوزي عليه مذهب شيعه مي‌ باشد.