جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مجتهد شبستری، به­عنوان سلسله­جنبان گفتمان هرمنوتیکی روشنفکری دینی، سهمی عمده در اشاعه و ترویج گفتمان هرمنوتیکی روشنفکری دینی بر عهده گرفته است و با تأسی از معرفت‌شناسی پست­مدرنیستی، نوعی نسبی‌گرایی و ساختارشکنی در تفسیر‌های دینی او ظاهر گردید. در این جستار، این فرضیه مورد آزمون قرار می­گیرد که گفتمان هرمنوتیکی روشنفکری دینی گفتمانی برون دینی است که متدولوژی آن سنخیت و همگونی با کتاب مقدس و نص ندارد و توشه­گیری علی­الدوام و بلاانقطاعِ این نحلۀ فکری از نظریات جدید، از جمله هرمنوتیک، این گفتمان را به استحاله کشانده است که نتیجۀ منطقی و بلافصل آن گسست آشکار از کتاب و سنت و غلتیدن در وادی گفتمان سکولار و نسبی‌گرای هرمنوتیکی است. این مقاله نشان می­دهد که می­توان در عین کثرت­گرابودن، از نسبی­گرایی مصون ماند، امری که شبستری توفیقی بدان نیافته است. درواقع، مجتهد شبستری نسبی­گرایی را نه مقوله­ای منفی، بلکه از رهاوردهای ارزندۀ خویش می­انگارد. نقد مبادی فکری شبستری، آنهم عمدتاً از آبشخور هرمنوتیکی آن و با تأکید بر تأثرات گادامری تلاش ما در این مقاله است. این متکلم نواندیش دینی، با زمانی و تاریخی خواندن دین، آن را به عصر نزول محدود می­کند و توانایی­های فرازمانی آن را برمی­چیند. افزون بر این، او وحی را به سخن نبی تنزل می­دهد. اما واقعیت این است که نمی­توان، به تأسی از ژاک دریدا، واسازی متن را برگرفت و به کار بست و کمترین اثری از وثاقت معنای متن را برجای گذاشت