جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بحث از کلام الهی، از قدیمی ترین مسئله‌ای ست که ذهن اندیشمندان مسلمان را به خود مشغول کرده است. کلام الهی یکی از صفات باری تعالی است که از سویی مرتبط با وحی و شیوه سخن گفتن خدا با انسان و از دیگر سو به رابطه حق با خلق و آفرینش آنها که با عنوان« کلمات خداوند» از آنها یاد شده، ارتباط می- یابد. بارزترین و بزرگترین کلام الهی، قرآن کریم است. همه مسلمانان خداوند را متکلم می دانند اما در نحوه سخن گفتن خداوند اختلاف دارند. در بین مکاتب کلامی، معتزله و شیعه کلام خدا را حادث و مخلوق می دانند اما اشاعره معتقدند کلام خداوند قدیم است چرا که خداوند محل حوادث نیست و از این رو اشاعره نظریه کلام نفسی و لفظی را مطرح کردند. حنابله و حشویه هم معتقد به قدیم و ازلی بودن کلام خدا هستند. اما در واقع می توان گفت خود قرآن آیاتی مبنی بر حدوث کلام الله را بیان می کند. در بین مکاتب فلسفی، فارابی و ابن سینا کلام الهی را ریزش معانی و صور از عقل فعال به شخص پیامبر، تفسیر می کنند. سهروردی هم پدیده وحی را فرآیند اتصال و پیوند نفس شریف پیامبر با روح القدس می داند. ملاصدرا نظریه ای ارائه کرده که بیشتر مورد قبول واقع می شود. ملاصدرا با این تلقی که کلام انشاء چیزی است که بر درون متکلم دلالت کند، می گوید کلام الهی شامل تمام موجودات و افعال خداوند است؛ فایده آفرینش آنها، اعلان و اظهار غیب است. ملاصدرا با بیان مراتب سه گانه کلام الهی، معتقد است کلام اعلی عالم امر است، کلام اوسط، عالم نفس و کلام ادنی، کلام تشریعی است.روش این تحقیق از نوع توصیفی-تحلیلی و تطبیقی است که نظریات مختلف متکلمین وفلاسفه اسلامی مورد بررسی قرار می‎گیرد.