جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پس از رحلت پیامبر(ص) نظام سیاسی تازه تاسیس اسلام با چالشهایی چند مواجه شد و مبانی نظری سیره نبوی در تبیین حکومت اسلامی را به مسیری دیگرکشاند و سر آغازتغییرات فکری سیاسی و فرهنگی جدیدی درحکومت اسلامی گردید. سرانجام این چالشها، شرایط و اوضاع جوامع اسلامی را به گونه‌ای ترسیم کرد که جهان اسلام با دو شکل از حکومت، یکی بر پایه سیره نبوی و ادله قرآنی و دیگری باملاحظه عرف و مقتضیات زمانه، به دو نظریه امامت و خلافت انجامید؛ مساله‌ای که به ارائه دو دیدگاه اهل سنت و تشیع انجامید. نظریه خلافت بر اساس برداشت و تفسیری که از دعوت و حکومت نبوی داشت، بویژه در دوره خلیفه سوم به گونه‌ای سیر کرد که در اواخر نیمه اول قرن اول هجری که خلیفه چهارم عهده دار خلافت ظاهری شد مشکلاتی چند دامنگیر مسلمانان و جامعه مسلمین شده بود. مواضع فکری سیاسی و فرهنگی امام علی(ع) در این دوره و نیز موانع موجود پیش روی این حاکمیت و حکومت آن حضرت بر اساس نهج البلاغه و فرمایشات ایشان در این زمینه، در واقع تبیین چالشها و مشکلات از یک سو و راه برون رفت از آنها از سوی دیگر می‌تواند باشد.از طرفی تکیه بر نهج البلاغه به عنوان مهمترین سند و کارنامه به جا مانده ناظر به مسایل آن دوره اهمیت این پژوهش را بیشتر می‌نمایاند.بدون تردید تبیین صحیح موانع و مواضع امام علی(ع) در جایگاه الگوی قابل قبول بسیاری از مسلمانان می‌تواند در جهت وحدت و همدلی جهان اسلام نیز سودمند افتد.

دوره صادقین علیهماالسلام یکی از دوره‌های ویژه تاریخ اسلام می‌باشد، از ویژگی‌های مهم این دوره ترویج و رشد فرقه‌های گوناگون می‌باشد که از این لحاظ، عصر کنونی ما بی‌شباهت به آن دروه نیست، لذا هدف تحقیق حاضر این است که شیوه‌های مقابله با فرقه‌های مختلف را از سیره صادقین علیهماالسلام، به روش تحلیل محتوا به دست آورده تا الگوی مناسب برای مقابله با فرق مختلف در عصر کنونی باشد.فرقه‌های عصر امام باقر و امام صادق علیهما السلام، به فرقه‌های درون شیعی (کیسانیه،زیدیه وغلات) و فرقه‌های برون شیعی (جهمیه،خوارج، قدریه، مرجئه و معتزله ) تقسیم شده و روش‌های برخورد صادقین علیهماالسلام با فرق مذکور مورد دقت و واکاوی قرار گرفته است.بعد از مباحث کلی که در فصل اول آمده در فصل‌های بعدی روش‌های برخورد با فرق درون شیعی و فرق برون شیعی ذکر شده و به صورت کلی هر کدام به دو قسمت روش‌های ایجابی و روش‌های سلبی تقسیم شده‌اند، نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد که بسیاری ازشیوه‌های مواجهه با فرق درون شیعی و برون شیعی، مانند تبیین، امربه معروف و نهی از منکر، ارجاع به قرآن و سنت، رد و انکار، لعن و نفرین و... شبیه به هم هستند، هرچند برخی از شیوه‌های برخورد با فرقه‌ها، متفاوت می‌باشد، همچنین نشان می‌دهد که اخلاق مداری و انصاف، منطق و عقل گرایی سیره صادقین علیهماالسلام در برخورد با همه فرقه‌های زمان خود بوده است، که الگوی کاملی برای مقابله و مواجهه با فرقه‌های مختلف در زمان ما می‌باشد.