جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بيان‌ناپذيري تجارت عرفاني مورد تأكيد عارفان و فيلسوفاني از شرق و غرب عالم است. دربارة راز و چرايي توصيف‌ناپذيري حالات عرفا ادله‌اي مطرح شده است. لازمة توصيف‌ناپذير بودن تجارب عرفاني اين است كه بيان عرفا عاري از معنا و محتوا، و از حيث واقع‌نمايي، فاقد ارزش و اعتبار باشد؛ ولي آيا مي‌توان به چنين لازمه‌اي ملتزم شد؟ عارفان و غيرعارفان در توجيه ارزش بيانات عرفا و در معنا و مقصود سخن و گفتار ايشان، توجيهات و تفسيرهايي ارائه كرده‌اند. نظرية ديونيسيوسي، نظرية استعاره و نظرية استيس، سه نظريه‌اي هستند كه در اين‌باره عرضه شده‌اند، ولي هركدام از اين سه نظريه، نقاط ضعفي دارند كه مانع از پذيرش آنها مي‌شود. نظرية پيشنهادي اين نوشتار، نظرية چهارمي است كه سرّ بيان‌ناپذيري تجارب عرفاني را در عواملي خاص جست‌وجو مي‌كند و مي‌كوشد توضيحي فاقد نقاط ضعف سه نظريه پيش‌گفته ارائه دهد.

زبان عرفان، معركه آرای عارفان و ناعارفان است . عارفان تجـارب عرفـانی خـود را فراتـر از حـد تقرير و توصيف می دانند. عده ای نيـز تجزيـه و تحليـل تجربـه عرفـانی را نـا ممكـن مـی شـمارند. ازينرو، يكی از خصايص تجارب عرفانی، «بيان ناپـذيری» معرفـی شـده اسـت. در بـاب تجـارب عرفانی، نظريه های گوناگونی ارائه شده اسـت كـه بـه اختـصار عبارتنـد از : نظريـه تمثيـل، نظريـه «نمادين»، «نظريه تجسد»، «نظريه غير شناختاری بودن زبان دينی » ، نظريه های عـرف پـسند، ماننـد: «نظريه عواطف»، و «نظريه نابينايی معنوی»، نظريـه مجـازی بـودن زبـان عرفـانی و دينـی، «نظريـه پارادوكسيكال بودن تجربه عرفانی»، « نظريه زبان هنری و جمال شناسانه بودن زبان عرفان». از منظر بعضی ديگر، ريشه اصلی مشكل بيان ناپذيری تجارب عرفانی، در«نقص منطق زبان عرفی» است كه در حوزه آگاهی های عرفی كارساز است ودر قلمروتجارب عرفانی كارايی ندارد. به نظر اينجانب زبان ويژه عرفان «زبانی رمزی و نمادين» اسـت. ايـن نظريـه فاقـد نقـص هـای نظريه های پيشين است وتأمل در كلمات عارفان آن را تأييد می كند.