جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

قاعده عسر وحرج برگرفته از آيات قرآن و احاديث معصومين (عليهم السلام) است كه به عنوان يك اصل حاكم بر قواعد ديگر راهگشاي بسياري از مشكلات موجود در خانواده مي باشد. حسب تصريح روايات و آيات متعدد چنانچه اجراي احكام اولي مكلف را دچار مشقت سازد و او را در تنگنا قرار دهد ، حكم ثانوي بر مساله حاكم ميشود كه باعث برداشتن حكم اولي از آن موضوع خواهد شد. براي مثال هر چند براساس حكم اوليه خوردن گوشت برخي از حيوانات حرام است اما بر طبق حكم ثانوي چنانچه فرد در بياباني گرسنه ماند به قدر ضرورت ميتواند از حيوانات حرام گوشت مصرف كند. درخصوص طلاق نيز وضعيت به همين ترتيب است. در ماده 1130 قانون مدنی كه مبناي آن همين قاعده استبه زوجه اجازه دادهدر مواردی که ادامه زندگی زناشویی، وی را در وضعیت عسر‌و‌حرج قرار دهد، با مراجعه به حاکم و اثبات حالت عسر‌و‌حرج، درخواست طلاق نماید. اگر چه عام بودن ماده موضوع مورد بحث از مزایای مهم آن است، اما از سوی دیگر موجب سلیقه‌ای شدن کاربرد آن گردیده است. در برخي موارد نيز تشخيص مصداق براي قاضي مشكل مي باشد. لذاایجاد و توسعه رویه قضایی در زمینه این قاعده، تبیین مفهوم عسر‌و‌حرج و همچنین به کارگیری قضات زن به طور الزامی در دادگاه‌های خانواده، تا حدی موجب رفع مشکلات اجرایی خواهد شد. این نوشتار به تبیین مفهوم عسروحرج، جایگاه این ماده و ذكر وبررسي مصاديق آن پرداخته است .