جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نزول قرآن، تلاشی برای اصلاح و تربیت مخاطبین است. این تلاش با هدف نجات بشر از شقاوت و رساندن او به سعادت صورت می‌گیرد. یکی از عوامل تحقق این هدف غفلت‌زدایی از مخاطبین و احیا و مانا کردن ذکر در زندگی آنان است. قرآن این اقدام را با روشی حکیمانه و در اسلوبی حساب شده‌ در فرایند نزول تدریجی، انجام داده است. روش خارج کردن مردم از غفلت و تثبیت ذکر در زندگی آنها، از راه بررسی مجموعه آیات قرآن درباره غفلت‌زدایی و احیای ذکر، با توجه به ترتیب نزول قابل کشف است.کلام خدا به نیازهای مخاطبین در سه حوزه دین (بینش و عقاید، ارزش و اخلاق، دستورات و احکام) عنایت کرده است و نهادینه کردن ذکر در این حوزه‌ها را مورد توجه قرار داده است. نخستین و مهم‌ترین موضوعی که قرآن درباره غفلت‌زدایی و احیای ذکر مورد توجه قرار داده ، تصحیح عقاید باطل است. قرآن با یادآوری مظاهر ربوبیت، مالکیت و تدبیر خدای متعال در جهان هستی به بیدار کردن روح ذُکر در مخاطبین اقدام کرد و با توجه به چالش‌‌های ایجاد شده و به تناسب موضوع و مخاطب، به آسیب‌شناسی ذکر پرداخت و عملاً با بناگذاری نهادهای عبادی چون نمازهای یومیه، نماز جمعه و حج و صدور احکام خوردنی‌ها در زمینه ذبح، قربانی و صید به رفع غفلت از مخاطبین و استمرار و نهادینه کردن ذکر خداوند متعال اقدام کرد. قرآن در گام دوم به غفلت‌زدایی از موضوع معاد توجه کرد. بعد از تثبیت معادباوری از طریق احتجاج‌های گوناگون، به بیان آثار تربیتی یاد معاد و آسیب‌های غفلت از آن پرداخت. در این حرکت تکاملی به منظور تقویت روحیه پیامبر? برای تحمل مشکلات رسالت، یاد رسولان الهی را مطرح کرده و ایشان را به کسب شاخص‌های بندگان برگزیده الهی دعوت می‌کند. در نهایت نیز قرآن را به عنوان یکی از بزرگ‌ترین نهادهای غفلت‌زدا و استمرار ذکر در همه ابعاد مربوط به توحید، معاد و رسالت معرفی کرد و با یادآور خواندن قرآن ضمن تثبیت حقانیت کلام وحی و رسالت، مخاطبین را به پندپذیری از تذکرات آن دعوت کرد و با بیان انگیزه‌های ذکرپذیری و ذکرناپذیری از قرآن و آسیب شناسی ذکر، به غفلت‌زدایی از مخاطبین و نهادینه کردن ذکر در زندگی آنان اقدام کرد.واژگان کلیدی: ذکر، غفلت، احیای ذکر، غفلت زدایی، پندپذیری، پند ناپذیری.