جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پس از پیروزى انقلاب، گرایش علوم قرآن و حدیث ـ یکى از پنج گرایش رشته الهیات و معارف اسلامى ـ در دانشگاه ها، مؤسسات آموزشى، پژوهشى و حوزه هاى علمیه، به واسطه نیاز جامعه به علوم و معارف قرآنى و حدیثى، مورد استقبال چشمگیر علاقمندان قرار گرفت. اما متأسفانه، در طول دو دهه گذشته، به واسطه عدم تغییر جدى در برنامه، مواد و متون آموزشى، رفته رفته از همراى با نیازهاى جامعه بازمانده و در حال حاضر، ضعف ها و کاستى هاى گوناگونى بر آن سایه افکنده، که رفع آن، همفکرى و همکارى صاحب نظران را مى طلبد، در این نوشتار، نخست به صورت کلى به کاستى ها و ضعف هاى این گرایش اشاره شده و سپس به صورت خاص، کاستى ها و ضعف هاى درس تفسیر مورد بازبینى قرار گرفته است، در بخش سوم نیز متون تفسیرى و سر فصل هاى درس تفسیر به تفکیک مقاطع مورد نقد و بررسى واقع شده است.

چکیدهبه موجب برخی روایات و گزارش‌ها، نقد حدیث با قران به عنوان یک قاعده توسط پیامبر(ص)، ائمه(ع)، صحابیان و تابعان مطرح شده است. همچنین گزارش‌هایی ناظر به اعمال آن توسط برخی ائمه(ع) و صحابه دیده می‌شود. از سده دوم با آغاز دوره تدوین حدیث و دانش‌های پیرامون آن، این قاعده در دو مقام نظر و عمل، مورد توجه اندیشوران مسلمان قرار گرفت.در مقام نظر، دو دیدگاه ایجابی و انکاری پدید آمد. این دو دیدگاه با محوریت متون نامبردار به احادیث عرض شکل گرفت. امامیه و زیدیه، نگاه ایجابی و غالب اهل سنت نگاه انکاری را اختیار کردند. گویی در سده اخیر این مساله جایگاه یکی از شاخص‌های اندیشه اجتهادی در برابر سنت‌گرایی اخباری را پیدا کرده است. چه، محمد عبده، رشید رضا، احمد امین، ابوریه، سباعی و دهها عالم نقد حدیث اهل سنت به جانب اعتبارآن تمایل یافته‌اند. در مقام عمل از این قاعده چندان استقبال نشده است. این ادعا با تتبع در متون روایی و پیرامون آن معلوم می‌شود. چنان که گستره این انطباق، از سه حوزه دانش فقه، تفسیر و کلام فراتر نمی‌رود. این نحوه تعامل، ریشه در عوامل مختلفدارد که اختلاف در جایگاه سنت، زبان قران، گونه تناظر حدیث با قران در قاعده عرض و... از آن جمله است. تاخر جایگاه سنت نسبت به قران، زبان متعارف در نحوه تفهیم قران، تحریف ناپذیری قران، مخالفت قطعی در گونه تناظر قران، اثبات صدور و عدم صدور در برایند قاعده یاد شده چارچوب نظری قاعده قران محور را تشکیل می‌دهد.کلید واژه: حدیث، قرآن، نقد قرآن محور، اثبات صدور، اثبات حجیت.

پس از پیروزى انقلاب، گرایش علوم قرآن و حدیث ـ یکى از پنج گرایش رشته الهیات و معارف اسلامى ـ در دانشگاه ها، مؤسسات آموزشى، پژوهشى و حوزه هاى علمیه، به واسطه نیاز جامعه به علوم و معارف قرآنى و حدیثى، مورد استقبال چشمگیر علاقمندان قرار گرفت. اما متأسفانه، در طول دو دهه گذشته، به واسطه عدم تغییر جدى در برنامه، مواد و متون آموزشى، رفته رفته از همراى با نیازهاى جامعه بازمانده و در حال حاضر، ضعف ها و کاستى هاى گوناگونى بر آن سایه افکنده، که رفع آن، همفکرى و همکارى صاحب نظران را مى طلبد، در این نوشتار، نخست به صورت کلى به کاستى ها و ضعف هاى این گرایش اشاره شده و سپس به صورت خاص، کاستى ها و ضعف هاى درس تفسیر مورد بازبینى قرار گرفته است، در بخش سوم نیز متون تفسیرى و سر فصل هاى درس تفسیر به تفکیک مقاطع مورد نقد و بررسى واقع شده است.