جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

به دلیل ماندگاری مضمونهای اساطیری و نیز تجلی آنها در آثار ادبی – اعم از نظم و نثر – بررسی سابقه اساطیری برخی از تصویرهای ادبی از موضوعات قابل توجهی است که از شاخه های نقد اساطیری (myth criticism) محسوب می شود. یکی از تصویرهای رایج و پرنمود ادبی در شعر پارسی که اساس شکل گیری آن را باید در اساطیر ایرانی جست، بن مایه «روییدن گیاه از انسان» است، بدین معنی که در ادوار و سبکهای گوناگون شعر پارسی با مضمونها و تصاویری روبرو می شویم که در آنها از اشک چشم، خون، خوی، اندامها و متعلقات و خاک گور انسان، «گیاه» به معنای عام آن می روید. الگوی کهن و پیش نمونه اساطیری این بن مایه در فرهنگ ایران، اسطوره بندهشی ریباس از آب پشت گیومرث است که نخستین بازتاب ادبی آن، به دو صورت روییدن گیاه از اشک فریدون و سربرآوردن درخت از خون سیاوش در شاهنامه دیده می شود. تجلیات پنج گانه بن مایه کلی «رستن گیاه از انسان» شواهد متعددی در اساطیر و داستانهای ایرانی و ملل دیگر و نیز ادب پارسی دارد که مجموع آنها در نهایت با گیاه تباری انسان نخستین در اسطوره و به تبع آن، جنبه توتمیک گیاه در معتقدات باستانی مرتبط است.