جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

راز یگانگی هر شاعری در زبان او نهفته است و اوّلین و اصلی‌ترین زمینه‌ی پژوهش در شعر شاعر، تحقیق در ساخت زبانی او، بخصوص، در علم بلاغت است. یکی از شاخه‌های علوم بلاغت «فن بدیع» است که بررسی صنایع لفظی و معنوی را در بر می‌گیرد. زبان و ادبیات مانند بسیاری از دیگر امور، دچار تحوّل و دگرگونی است؛ مسائل مربوط به آن، و از جمله علم بدیع و آرایش‌های کلامی نیز در طول ادوار شعر ـ چه از لحاظ کمیّت و مقدار صنایع بدیعی و چه از لحاظ کیفیّت و نوع نگرش شاعران بدان‌ها ـ متحوّل و متغیّر بوده است. شاعران دیرپسندی که پس از گذشت قرن‌ها از آغاز پیدایش شعر فارسی پای بدین عرصه ازهنر نهادند، هرگزمحصور در تعاریف اهل بلاغت از صنایع بدیعی و دیدگاه‌های شعرای پیش از خود بدین صنایع نماندند و با نگاهی ظریف و نغز و زبانی عالی، از آرایش‌های کلامی در شعر خود بهره بردند در این میان، بدون تردید کمال خجندی که عمده‌ی راز و رمز و هنر او در زبان شعری‌اش نهفته است، نگرشی بسیار ظریف وهنرمندانه به صنایع و آرایش‌های بدیعی دارد؛ به گونه‌ای که برای درک زیباشناسی شعر او باید با ترفند‌های ساحرانه‌ی او در به کارگیری این آرایه‌ها آشنا شد. موضوع این رساله، یعنی: «بررسی صنایع معنوی بدیع در غزلیات کمال خجندی» در دو بخش مطرح شده است:بخش اوّل، کلیّات که شامل چهار فصل: مقدمه، بدیع، تاریخچه‌ی بدیع و زندگینامه‌ی شاعر است. بخش دوم، آرایه‌های معنوی بدیع که شامل شش فصل: روش تشبیه، روش تناسب، روش ایهام، ترتیب کلام،تعلیل و توجیه و خاتمه در بدیع معنوی می باشد .در این پایان‌نامه، روش کار این بوده که صنایع بدیعی، ابتدا از نظر بدیع‌نویسان مختلف، تعریف می‌شود و سپس نمودهای زیبا و برگزیده‌‌ی آن که قبلا تهیه شده ذکر گردد. از آنجا که نگارنده به بررسی صنایع معنوی، به شیوه‌ی بسامدی و آماری عمل کرده است، در ادامه سعی شده است در پایان هر مبحث، برای آنکه خواننده به اهمیّت آرایه های ادبی نزد شاعر پی ببرد جداول و نمودارهای مربوط به هر فصل ذکر گردد.کلمات کلیدی: بدیع، صنایع معنوی، کمال خجندی، غزل

ایهام یکی از مهم ترین صنایع معنوی بدیع در ادبیات فارسی است، اما علی رغم اهمیتش در تعریف و انواع آن در کتب بدیع و بلاغت دقت کافی نشده است. یکی از اهداف مقاله حاضر بازتعریف ایهام است. در این مقاله با بررسی تعریف ایهام در کتب گوناگون قدیم و جدید، سعی می شود تعریف دقیق تری از ایهام به دست داده شود. همچنین انواع ایهام در کتاب های قدیم و جدید بلاغی فارسی و عربی- مانند ایهام مجرده، ایهام مرشحه، ایهام مبینه، ایهام ذوالوجوه- نقل و سپس تحلیل و نقد می شود؛ و سپس با بهره گیری از دانش زبان شناسی، تقسیم بندی تازه ای از ایهام به دست داده می شود. این تقسیم بندی با استفاده از مثال های گوناگون از متون کلاسیک و معاصر فارسی، اثبات می شود. برخی از انواع ایهام که در این مقاله مطرح و تعریف شده اند، عبارتند از: ایهام واژگانی، ایهام نحوی، ایهام گروهی، ایهام ساختاری، ایهام مرجع ضمیر، ایهام حذف، ایهام خوانشی، ایهام زبر زنجیری. این مقاله، روشی نو را برای تحلیل ایهام در آثار ادبی، به ویژه شعر، مطرح می کند.