جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ابوالخطاب محمدبن ابی زینب اسدی از اصحاب امام صادق (ع) بود که به غلو گرایش پیدا کرد. وی امام (ع) را تا مقام خدایی بالا برد و درباره‌ی ایشان غلو کرد. ابوالخطاب در موضوعات فقهی، کلامی، عقیدتی و اخلاقی دست به غلو زد. دانشمندان رجال او را به دروغ گویی، غلو و فساد مذهب متهم کرده اند. در این پژوهش که با نام « جریان شناسی روایات فرقه‌ی خطابیه » تهیه گردیده و به روش توصیفی _ تحلیلی و بر مبنای شیوه کتابخانه‌ای انجام شده است، سعی شده با استخراج اندیشه‌های کلامی و اعتقادی او از میان روایات کتب حدیثی و کتب ملل و نحل، به بررسی روایاتش بپردازیم. با بررسی روایات ابو الخطاب، آراء و اندیشه‌های او در موضوعات اعتقادی به دست آمده، وی در خداشناسی به بیراهه رفته و به تشبیه و تجسیم و حلول و به الوهیت امام صادق(ع) و سایر ائمه معتقد می‌باشد. وی قایل به منصب الهی امامت و نبوت در مورد خود است. در فرجام شناسی به اصل معاد و پاداش و جزاء معتقد نیست. نتیجه اینکه با تحقیق انجام شده در روایات اعتقادی ابو الخطاب ناهماهنگی و ناسازگاری با آراء مشهور و اندیشه‌های کلامی که از ائمه(ع) به ما رسیده مشهود است

واکاوی عقاید غلات در عصر ائمه اطهار علیه السلام و نوع مقابله امامان علیه السلام با آنها از اهمیت خاصی برخوردار است. آشنایی با نوع برخورد ائمه علیه السلام با غالیان، الگوی مناسبی برای مقابله با آنها ارائه می کند. ابوالخطاب به عنوان یکی از مهم ترین غلات دوران ائمه علیه السلام، علاوه بر بیان عقاید افراطی، تاثیر بسیاری بر جریان غلو در زمان خود و غالیان پس از خود داشت. سوالی که مطرح است اینکه ابوالخطاب چه عقاید غالیانه ای را مطرح کرد؟ و چه تاثیری در جریان غلو پس از خود داشت؟ و امامان علیه السلام با این شخصیت غالی و پیروانش چگونه برخورد کرده اند؟ امام صادق ابوالخطاب، عقائدی همچون نبوت و سپس الوهیت ائمه علیه السلام و در نهایت، الوهیت خودش را مطرح کرد و قائل به اباحی گری شد. همچنین، حرکت منحرفانه وی، در پیدایش اسماعیلیه بی تاثیر نبود. اما در خصوص واکنش ائمه علیه السلام نسبت به او، باید گفت: با جدیت به مقابله با ابوالخطاب پرداخت و او را رسوا ساخت و از وی برائت جست و لعن و تکفیر کرد و از همنشینی با وی نهی نمود و سایر امامان علیه السلام نیز به منظور جلوگیری از تاثیرات مخرب وی، به نوعی همچون امام صادق با این جریان برخورد کردند.