جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ایمان در اسلام، پاسخ مثبت به وحی است. از اینرو ارائه تحلیلی معناشناختی از آن ضرورت دارد. تحقیق حاضر به تحلیل انتقادی از تصور استاد مطهری درباره ایمان میپردازد. ایمان در نظر ایشان، هویت دو بعدی شناختاری و گرایشی است. ایشان از تحویلینگری فاصله گرفته و به تعریف جامعنگر دست یافتهاند. از آنجا که استاد، وحی را متعلق ایمان می¬شمارند، مفهومسازی ایشان درباره «ایمان» از تصور ایشان از وحی کسب هویت می¬کند. بهنظر ایشان، وحی هم شامل آگاهی¬های نظری و عملیِ خطاب به عقل بشر است و هم نوعی ارتباط با دل و روح بشری میباشد. شیوه استاد در دستیابی به این تعریف، از اعتقاد ایشان درباره مشکک بودن ایمان نشأت میگیرد. در نزاع اخذ عمل در تعریف ایمان، ایشان مانند جمهور متکلمان شیعه، معتقد به رابطه مفهومی «ایمان» و «عمل» نیست؛ اما رابطه وجودی و نسبت آنها در عالم خارج را انکار نمیکند.

در این مقاله با گذر از مساله «ما أدری» بودن لیله القدر و در مواجهه با مساله «پیچیدگی» حاکم بر این شب و با تکیه بر توان ادراکی محدود بشری، از بین ابعاد بیکران این لیله بعد معنوی ارزشی آن با استفاده از تحلیل معناشناختی مفرده «مبارک» که در متن قرآن دارای «روابط جانشینی» با «القدر» است و تحلیل درون متنی مفرده «نزول» در قرآن و ترسیم فرآیند «نزول» ملائکه به عنوان مهمترین اتفاق در این شب و کلیدی ترین فعل از سوره قدر در شناخت ماهیت و چیستی ظرف زمانی «لیله القدر» معناکاوی می شود تا فهم بهتری از ماهیت دوساحتی «لیله القدر» که در بیان روایات به «بطنان العرش» تعبیر شده است، به دست آید. لذا فهم «لیله القدر» نیازمند «جهش معرفت شناختی» بین دو ساحت معنایی غیبی و عرشی (القدر) و شهادتی و فرشی (لیله) این واژه است که کاربرد فراوانی در فهم و تفسیر این گونه مفردات قرآنی دارد.