جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

علامه حلی از عالمان بزرگ شیعه با استفاده از آیات قرآنی مرتبط با امامت و ولایت اهل ‌بیت (ع) و روایات واردشده در کتاب‌های اهل تسنن، به اثبات مسئله امامت و ولایت امیرالمؤمنین علی و دیگر ائمه (ع) در کتاب منهاج الکرامه پرداخته است. برخی از عالمان اهل تسنن از جمله ابن‌تیمیه در کتاب منهاج السنة سعی در خدشه واردکردن به استنادها و استدلال‌های علامه حلی به نصوص مذکور دارند. در تحقیق پیش‌رو استدلال‌های علامه حلی به آیه 124 سوره «بقره» بر خلافت و امامت حضرت امیرالمؤمنین علی (ع) و در ادامه اشکال‌های ابن‌تیمیه به کلام علامه در جایگاه مسئله این تحقیق بررسی شده است. هدف از این پژوهش، بررسی تمام اشکال‌های ابن‌تیمیه بر استدلال‌های علامه حلی به حدیثی ذیل آیۀ 124 سورۀ «بقره» در اثبات خلافت و امامت امام علی (ع) است که با روش تحلیلی انجام شده است. با بررسی‌های انجام‌شده، ثابت شد هیچ‌یک از اشکال‌های پنج‌گانه ابن‌تیمیه به حدیث مذکور ذیل آیه 124 «بقره» در اثبات امامت و ولایت امیرالمؤمنین علی (ع) وارد نیست.

وهابیان بر این باورند که استغاثه به مخلوقِ زندۀ غایب و میت و همچنین استغاثه به مخلوق زندۀ حاضر در امور کلان، مانند شفا خواستن، شرک در ربوبیت و عبادت است. محمد بن عبدالوهاب و هوادارانش پیوسته برای اثبات ادعایشان به برخی از آیات قرآن استدلال کرده‌اند، این درحالی است که این آیات با ادعای وهابیان بیگانه است. در حقیقت آیات مورد استدلال وهابیان مربوط به عبادت‌های «آلهة من دون الله» توسط مشرکان است. مشرکان صریحاً مدعوهای خود را معبود و آلهه می‌خواندند، درحالی‌که هیچ یک از مسلمانانِ اهل استغاثه به‌هیچ‌وجه مستغاثان و مدعوهای خود را آلهة من دون الله ندانسته‌اند و نمی‌دانند. بنابراین تطبیق آیات مشرکان بر مسلمانان، مردود است.

توانایی ارواح اموات بر شنیدن و اطلاع یافتن از سخن زندگان در دنیا، ازجمله موضوعات مورد انکار وهابیت است. وهابیان برای اثبات ادعای خود به آیاتی چون )إِنَّکَ لا تُسْمِعُ الْمَوْتى(، )إِن تَدْعُوهُمْ لَا یسْمَعُوا دُعَاءکمْ ...( و همچنین به داستان عزیر نبی%؛ و ماجرای بی‌خبری انبیا از این دنیا در زمان مرگشان، استدلال کرده‌اند. این در حالیست که خوانش وهابیان از آیات یادشده از دلالت این آیات بیگانه بوده و در میان عالمان مذاهب اسلامی بی­سابقه است. آیه )إِنَّکَ لا تُسْمِعُ الْمَوْتى( طبق تفسیر رسول اکرم $ ربطی به ناتوانی ارواح اموات بر شنیدن ندارد، آیه )إِن تَدْعُوهُمْ لَا یسْمَعُوا دُعَاءکمْ ...( مرتبط با بتان است و از محل بحث متباین است، داستان عزیر نبی% هم تنها بر این دلالت می‌کند که حضرت عزیر% از زمانی که مرده بود و در این دنیا نبود، چیزی به یاد نیاورد، نه‌اینکه چیزی نشنیده باشد، لذا نفی شنیدن نمی‌کند و درنهایت بی‌خبری انبیا به‌معنای نشنیدن مردگان نیست، بلکه نهایتاً عدم علم را ثابت می‌کند و عدم علم با عدم سماع متفاوت است.

دو علم کلام و منطق از جمله علوم مبتنی بر عقل هستند که نقشی محوری و تعیین کننده در شکل گیری علوم اسلامی دارند، با این وجود وهابیان به ستیز با این دو علم برخواسته و دو علم یاد شده را بدعی و گمراه کننده خوانده­اند، از این رو همواره هواداران خود را از مطالعه کتب متکلمان و اهل منطق برحذر می­دارند. وهابیان به زعم خویش دلایلی در ابطال و رد این دو علم بیان کرده­اند، در این مقاله سعی شده این دلایل ابتدا تبیین، سپس ارزیابی شود و در نهایت سستی دیدگاه وهابیان در مخالفت با علم­های کلام و منطق واضح گردد.

با ظهور ابن­تیمیه و پس از او، محمد بن عبدالوهاب، شُبهاتی پیرامون مسائل مورد اتفاق در اسلام ایجاد شد. حرمت سفر به­قصد زیارت قبر پیامبر6نیز، از جمله شبهاتی است که توسط وهابیان مطرح می­گردد. یکی از دلایل وهابیان بر حرمت سفر برای زیارت، حدیث «لا ینبغی للمطی أن تشد رحاله إلی مسجد تبتغی فیه الصلاة غیر المسجدالحرام و مسجدالأقصی ومسجدی هذا» می­باشد؛ بر اساس این حدیث، تنها، سفر به­سوی این سه مسجد (مسجدالحرام، مسجدالاقصی، مسجد پیامبر6) جایز است؛ اما با تتبع در کلام علمای اهل­سنت، این نتیجه به­دست می­آید که حدیث، بیانگر اجر و ثواب کامل در سفر به این سه مسجد است و برتری این سه مسجد بر باقی مساجد را بیان می­کند؛ علاوه بر اینکه طبق قرائن و نظرات بزرگان اهل­سنت، "لاینبغی" دلالتی بر حرمت ندارد؛ همچنین، با سایر قرائنی که وجود دارد، می­توان نتیجه گرفت که سفر به­قصد زیارت، امری جایز و دارای پاداش است.

یکی از آدابی که در زیارت قبور انبیا و اولیای الهی انجام می شود، دور زدن در اطراف قبور است. حال سوال این است، آیا همان‌گونه که زیارت قبور مشروع است، طواف و دور زدن، گِرد قبور نیز مشروع است؟ ابن تیمیه از کسانی است که زیارت و طواف را مشروع نمی داند. سخن در مشروعیت و ماهیتِ این گونه طواف ها است. در این پژوهش به شیوه توصیفی _ تحلیلی، به بررسی این مسئله می پردازیم. در این تحقیق روشن می شود که اولاً، طواف و دور زدن در کنار قبور، طواف مربوط به بیت الله نیست؛ زیرا طواف بیت الله با توجه به دستور خداوند و شرایط خاص آن عبادت است؛ اما طواف دور قبور نه شرایط خاص را دارد و نه عبادت است؛ بلکه طواف به معنای لغوی است و صرفا به جهت تبرک انجام می گیرد. اگر در روایات، طواف مورد نهی قرار گرفته، نه به معنای لغوی آن، بلکه به معنای مصطلح شرعی آن است. اگر نهی در روایات، مطلق قلمداد گردد که به هرگونه طواف متوجه باشد، در این صورت، نهی، تحریمی نبوده و تنزیهی و کراهتی می باشد.

وهابیت برای تکفیر مسلمانان و گروه‌های مختلف از روش‌ها و مناهجی استفاده می‌کند. این مناهج باید با بررسی عقاید تکفیری این گروه به دست آید و سپس بررسی و نقد شود. هدف از این تحقیق به دست آوردن این منهاج است. با بررسی عقاید تکفیری وهابیت به چند منهج و روش عمده در تکفیر می‌توان دست یافت که عبارت است از: ظاهرگرایی و تأویل‌نکردن نصوص دینی؛ سلف‌گرایی و اتکا به آرای علمای سه قرن اول؛ تساهل در سند نصوص دینی؛ تکفیرِ مخالف عقاید خود و تأیید و مسلمان‌دانستن موافق عقاید خود؛ جعل و ساخت اجماع در تکفیر و افترا و تهمت‌زدن به دیگران.

سراج منیر شماره 20: * سرمقاله: جنایت های آل سعود * ابن تیمیه، وهابیت و عربستان سعودی / در مصاحبه با دکتر علی الشعیبی * منهج و روش شناسی وهابیت در تکفیر مسلمانان / رحیم صبور * سیر تاریخ اندیشه سلفی گری در شبه قاره هند از قرن دوازده تا سیزده هجری / علی ملاموسی میبدی * بررسی مسئله سماع موتی از دیدگاه دیوبندیه / مصطفی غفوری * ارزیابی دیدگاه ابن تیمیه در بحث حسن و قبح / سید ابوالفضل حسینی پور * منهج ابن عثیمین در مواجهه با آیات فضایل اهل بیت علیهم السلام / علی اصغر کمالی * وهابیت، سلفیت و اسلام گرایی، دشمن کیست؟ / احمد مصلی با ترجمه: مصطفی ورتابی کاشانیان * سلسله گزارش هایی از آثار اهل سنت در نقد افکار وهابیت (15) * گزارشی از کتاب الشهاب الثاقب علی المسترق الکاذب / علی ملاموسی میبدی * گزارش مقاله: رافضه از ابن سبا تا دجال / مصطفی غفوری - مصطفی ورتابی کاشانیان