جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در اصطلاح علم رجال، توثیقی که بر مبنای آن در یک حکم یا گزاره، عده­ای مشمول وصف وثاقت از طرف عالم رجالی می­گردند، توثیق عام نامیده می­شود. توثیقات عام، یکی از ابزارهای پرکاربرد رجالیون است و تقریبا تمام رجالیون متقدم و متأخر از آن به عنوان یکی از شیوه‌های اثبات وثاقت زنجیرۀ اسناد روایات بهره برده‌اند. از جمله: توثیق اصحاب اجماع، مشایخ ثقات، روایات ابن ابی عمیر، اسناد روایات تفسیر قمی و اسناد کتاب کامل الزیارات. در این پژوهش به روش توصیفی– تحلیلی یک مورد از مصادیق توثیقات عام تحت عنوان «وثاقت راویان اسناد کتاب کامل­الزیارات» مطرح و به بحث پیرامون آن پرداخته شده است. ازجمله دانشمندانی که دیدگاه خود را دربارۀ این مورد از مصادیق توثیقات عام بیان کرده‌اند، آیت­الله خویی و آیت­الله سبحانی هستند که نظرات ایشان در این پژوهش، بیان و مورد تحلیل قرار گرفته است. نتیجه به دست آمده این که دیدگاه آیت­الله خویی درباره توثیق راویان اسناد «کامل­الزیارات» به دلیل وجود راویان فاسد المذهب و کذّاب در اسناد روایات رد و دیدگاه آیت­الله سبحانی در این زمینه تأیید می­گردد.

محمدباقر بهبودی از پژوهشگران حوزه حدیث، ضمن رد صحت کل روایات کافی، تنها کمی بیش از ربع احادیث آن را صحیح دانسته است. به گفته بهبودی، وی تمام روایات کافی را بررسی و به انتخاب احادیث صحیح بر اساس سیرۀ قدما پرداخته و حاصل این مطالعه را در کتاب صحیح‌الکافی بازنموده است. اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻪ روش ﺗﻮﺻﯿﻔﯽـ ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ به بررسی کتاب صحیح‌الکافی با تکیه بر دیدگاه‌های ناقدان می‌پردازد. بر این پایه، بناست که در مطالعۀ پیش رو دریابیم اولاً، رویکردشان در برخورد با حدیث چگونه بوده است و ثانیاً، رویکرد منتقدان نسبت به کتاب صحیح‌‌الکافی، چه بوده و چه اشکالاتی بر آن وارد کرده‌اند. ﯾﺎﻓﺘﻪ‌ﻫﺎی تحقیق حاکی از آنست که هرچند ایشان در شناسایی احادیث صحیح، علیل و ضعیف، روشهای بدیعی ارائه نموده، اما برخی معیارهای وی مورد نقد قرار گرفته است. مهمترین انتقادات عبارتند از: روش حذف روایات، رد احادیث معاریض، تصوّر تخلیط و اضطراب در روایات، تحلیل تاریخی نامعقول، بی‌ارزش شمردن احادیث غیر صحیح. اگرچه صاحب کتاب یادشده با طرح این معیارها سعی در جداسازی احادیث صحیح کرده، اما از آن جا که مبانی رجالی و برخی معیارهای ایشان در انتخاب صحاح با نقد جدّی روبروست، نمی‌توان پذیرفت که احادیث منتخبشان، تنها احادیث صحیح باشند.

علل‌الحدیث، علمی است که به بررسی آسیب‌های مخفی احادیث، از حیث متن و سند می‌پردازد. کتاب «علل‌الحدیث» محمدباقر بهبودی از نگارش‌های معاصر در موضوع احادیث معلّل است. این مقاله درصدد فهم شیوه‌های تحلیل و سنجش در کتاب یادشده می‌باشد. از بررسی کتاب، مشهود است که مؤلف هر آنچه را سبب عدم پذیرش روایات می‌شود، به عنوان آسیب حدیثی لحاظ کرده و از آن‌جا که غالباً این آسیب‌ها را تعریف نکرده، تنها راه دست‌یابی به شیوه‌های ایشان در نقد، بررسی نمونه روایات کتاب است. این بررسی نشان داد که مهم‌ترین روش بهبودی در نقد سندی و متنی، بررسی و مقایسه روایات با یکدیگر است. ایشان با این روش، به وجود برخی آسیب‌های سندی از جمله: إرسال، انقطاع، اعضال، تعلیق، تحریف و تصحیف، تخلیط در سند و برخی آسیب‌های متنی از قبیل: تصحیف و تحریف، اسقاط و ادراج در متون، تخلیط متن و سند و تعریض ... تصریح داشته است؛ در پژوهش انجام شده، مشخّص شد که مواردی که ایشان به عنوان آسیب ذکر کرده، جزء آسیب‌های حدیثی به شمار می‌روند و تشخیص به جا و درست است؛ اما مثال‌هایی که ایشان ذیل عنوان برخی آسیب‌ها ذکر کرده، نشان دهنده آن آسیب حدیثی نبود و با بررسی تمام طرق، صحت برخی از روایات احراز شد.

محمدباقربهبودی، ﺣﺪﯾﺚ­ﭘﮋوه ﺳﺨﺖﮐﻮﺷﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻋﻤﺮ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺗﺼﺤﯿﺢ، ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﺗﻌﻠﯿﻖ ﻣﺘﻮن ﺣﺪﯾﺚ ﺷﯿﻌﻪ ﺳﭙﺮی ﮐﺮد و از اﯾﻦ رﻫﮕﺬر ﻧﻘﺎدی ﮐﺎرآزﻣﻮده در ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﺪﯾﺚ ﺳـﺮه از ﻧﺎﺳﺮه ﮔﺮدﯾﺪ. اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر بررسی ﻣﺒﺎﻧﯽ و اﻧﺪﯾﺸﻪﻫﺎی ﺣﺪیث­شناختی محمدباقربهبودی با تاکید بر ﮐﺘﺎب علل­الحدیث اﻧﺠﺎم ﯾﺎﻓﺘﻪ و ﺑﺮآنست ﺗﺎ از راه ﮐﺎوش در آﺛﺎر ایشان، وﯾﮋﮔﯽ­ﻫﺎ و روش­ﻫﺎی ﺣﺪیث­شناختی اﯾﻦ ﻣﺤﺪث ﺑﺰرﮔﻮار را ﺑﺮرﺳﯽ و ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ از آراء و اﻧﺪﯾﺸﻪﻫﺎﯾﺶ اراﺋﻪ دﻫﺪ. ﻫﻤﺖ ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﮐﻪ ﺑﺎ روش ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ- ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﺗﺪوﯾﻦ ﺷﺪه، ﺗﻼش در ﺟﻬﺖ ﺗﺒﯿـﯿﻦ روش بهبودی در دو ﺣـﻮزه سند و متن از ﺧﻼل آﺛﺎر و ﺗﻌﻠﯿﻘﻪهای وی ﺑﺮ اﺣﺎدﯾﺚ، ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. نتایج تحقیق حاکی از آن است که روش اﺳﺘﺎد در بررسی متنیﺣﺪﯾﺚ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮاردی از ﻗﺒﯿـﻞ: ﻋـﺮض ﺣـﺪﯾﺚ ﺑـﺮ ﻗـﺮآن ﮐﺮﯾﻢ و ﺳﻨﺖ ﻣﻘﻄﻮع، ﻧﻘﺪ ﺣﺪﯾﺚ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺿﺮورﯾﺎت ﻣﺬﻫﺐ و ﺗـﺎرﯾﺦ ﻣﻌﺘﺒﺮ، مقابله و مقایسه متن احادیث برای یافتن موارد تصحیف، تحریف و زیادات، توجه به ادبیات و نحوه سخن ائمه ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ روش اﯾﺸﺎن در بررسی سندی ﺣﺪﯾﺚ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮاردی از ﺟﻤﻠﻪ: ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﺮدن ﻧﺴﺨﻪ­ﻫﺎی ﻣﺘﻌﺪد و ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ اسانید روایات، توجه به ﻃﺒﻘﻪ راوﯾﺎن، توجه به روش صاحبان کتب اربعه در تدوین جوامع حدیثی و بررسی­های رجالی ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ.

چکیده ندارد.