جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

سید ابوالفضل ‌برقعی (1287–1372) یکی از روحانیون و قرآنیون معاصر است. او در نیمه اول عمر خود یعنی حدوداً تا 45 سالگی دیدگاه­ های شیعی داشت، اما پس از آن، کم ­کم به نقد تمام اعتقادات شیعی می­ پردازد. او امامت شیعی را قبول ندارد. عصمت انبیا و اهل بیت (ع) را رد می ­کند. امیرالمومنین علی (ع) را خلیفه الهی نمی‌داند و به امامت اهل بیت (ع) اعتقادی ندارد و به طور کلی، به نقد تمامی اعتقادات شیعی می­ پردازد. یکی از دیدگاه ­های برقعی، نقد مسئله زیارت است. او در این ­باره، کتابی با عنوان «خرافات وفور در زیارات قبور» نوشته است و تمام زیارت را خرافه می ­داند. این نگارش به بررسی صحت و سقم دیدگاه ­های برقعی در مسئله زیارت می­ پردازد. روش جمع ­آوری مطالب در این نگارش به صورت کتابخانه ­ای بوده و روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی می­ باشد. پس از بررسی ­ها، مشخص شد که سخنان برقعی درباره مسئله زیارت صحیح نیست و او به برخی از آیات و روایات اشاره می ­کند تا مدعای خود را اثبات کند و آیات و روایات دیگر را نادیده می ­گیرد.

طباطبایی و شنقیطی از مفسران معاصرند که تفسیر قرآن به قرآن نوشته‌اند. این پژوهش، به دنبال پاسخ به این پرسش است که: با توجه به روش یکسان تفسیری این دو مفسر، چه تفاوت‌ها و اشتراکاتی در مبانی، منابع و گرایش تفسیری ‌طباطبایی و شنقیطی وجود دارد؟ روش گردآوری اطلاعات در این نگارش، کتاب‌خانه‌ای و روش تحقیق، توصیفی‌مقایسه‌ای است. به نظر می‌رسد در حوزه مبانی، هر دو مفسر، به اعجاز، و مصونیت قرآن از تحریف معتقدند. طباطبایی در بحث جامعیت قرآن، معتقد است فقط آنچه برای هدایت بشر نیاز است، در قرآن وجود دارد اما شنقیطی معتقد است تمامی علوم، از جمله طب و هندسه و غیره، در قرآن وجود دارد. شنقیطی، برخلاف طباطبایی، نسخ آیه با روایت و نسخ تلاوت را قبول دارد. طباطبایی از روایات تفسیری به عنوان مؤید، و شنقیطی به عنوان منبع مستقل استفاده می‌کند. از منابع مشترک هر دو مفسر، سنت، لغت و تاریخ است؛ اما نحوه استفاده آن ‌دو از این منابع یکسان نیست. گرایش مشترک دو مفسر گرایش‌های ادبی و کلامی است؛ اما طباطبایی گرایش اجتماعی و فلسفی، و شنقیطی گرایش فقهی دارد. در نهایت، می‌توان گفت این دو مفسر علی‌رغم روش تفسیری یکسانِ قرآن به قرآن، تفاوت‌های متعددی در مبانی و منابع و گرایش، و نیز نتایج تفسیری دارند.

این مقاله تحلیل و نقدی اسـت بر نظریه ّ ی کشـف حجاب مخدرات اهلبیت امامحسـین(ع) در رسـاله العاصمیـه کـه عامـه شـیخ محمـد علـی سـنقری حائـری در سـال 1327ق به پایان رسـانده اسـت. عامـه سـنقری در ایـن رسـاله بـه نقـد و بررسـی روایـات ابـی مخنـف، شـیخ صـدوق، شـیخ مفیـد، سـید بـن طـاووس و عامـه مجلسـی مربـوط بـه ربودن حجـاب زنان اهل حـرم کربا میپـردازد و کشـف شـعور بنـات الرسـول؟ص؟ را محـال و بـا غیـرت، حکمـت و شـریعت الهـی و عصمـت حضرت زینـب؟س؟ معـارض دانسـته و دلیلـی چـون: آمـاده بـودن اهلبیـت امـام(ع) بـرای اسـارت و جـدا کـردن حلـل و زیـور از خـود، مانعیـت هیبـت و سـطوت زینـب کبـری؟س؟ از ایـن امـر و اقامـه شـواهدی بـر روپـوش داشـتن کجاوههـای آل اللَّه را دال بـر عـدم تمک َ یـن اجانـب از دیـدن وجـه و شـعر پردگیـان عصمـت و رسـالت، دانسـته اسـت. در ایـن پژوهـش سـعی شـده، پـس از بررسـی سـندی روایـات مشـتمل بـر کشـف رأس بنـات رسـول اللَّه (ص)، ادلـه عقلـی و ادلـه نقلـی ایـن دسـته از روایـات، نقـادی گردیـده، سـپس معنـای لغـوی اسـباب حجـاب آل اللَّه و معنـای مجـازی و کنایـی تعابیـر مفیـد چهـره گشـایی اهـل حـرم امام حسـین(ع)، مـورد کنـد و کاش و در نتیجـه، نظریـه ی عامـه سـنقری حائـری، مبنـی بـر عـدم امـکان کشـف رأس، مـورد تاییـد قـرار گرفتـه اسـت

سیدابوالفضل برقعی یکی از روحانیون شیعی بود که از عقاید شیعی فاصله زیادی گرفت او به انکار امامت و الهی بودن آن که از اصول اساسی اعتقادی شیعه است؛ می‌پردازد علاوه بر امامت بسیاری دیگری از اعتقادات شیعه را نقد و انکار می‌کند او از برخی آیات تفسیرهای ناروایی ارائه می‌دهد. در این نگارش به بررسی دیدگاه‌های اعتقادی تفسیری برقعی درباره شفاعت و صحت‌وسقم آن‌ها می‌پردازیم. روش جمع‌آوری مطالب در این تحقیق کتابخانه‌ای بوده و روش پردازش به آن‌ها توصیفی_تحلیلی است. برقعی درباره شفاعت معنا و مفهوم غلطی ارائه می‌دهد او برای اثبات عقاید از پیش تعیین شده‌اش به برخی آیات توجه می‌کند و برخی آیات دیگر را نادیده می‌گیرد او برداشت‌های شخصی و یا تفسیرهای شخصی از آیات مرتبط با شفاعت مانند آیات استغفار حضرت یعقوب برای فرزندان ارائه می‌دهد و برای این آیه و برداشت شفاعت از آن، اشکالاتی را مطرح می‌کند؛ اما اشکالات او مردود است برقعی منکر این است که یک انسان شفاعت یک انسان دیگر را در قیامت بکند درحالی‌که آیات زیادی در تایید این مسئله وجود دارد و مفسران زیادی آن را تایید کرده و مخالف برقعی نظر داده‌اند. او دیگر آیات را نیز به‌دلخواه و متناسب با دیدگاه‌های خویش تفسیر می‌کند که مورد تأیید پژوهشگران و مفسران شیعه نمی‌باشد.

کتاب «معرفی مجلات خارجی در حوزه مطالعات دینی» به معرفی 550 مجله خارجی در حوزه اسلام، مسیحیت، یهود، سایر ادیان و مطالعات دینی به طور کلی پرداخته است که توسط انتشارات جهاد دانشگاهی منتشر شده است. در مقدمه این کتاب آمده است: در هر کشوری، سخن از مباحث دینی متناسب با دین و مذهب آن کشور وجود دارد و مسائل دینی در هر کشوری به ‌صورت کتاب و مجله و غیره منتشر می‌شود. مجلات علمی، سطح علمی مناسبی دارند؛ ازاین‌رو، شناخت مجلات خارجی در حوزه مطالعات دینی برای پژوهشگران امری مفید و لازم است. با شناخت و مطالعۀ این مجلات می‌توان از مباحث مطرح‌شده در آن‌‌‌ آگاه شد و از علم روز دنیا در موضوعات دینی، اطلاعاتی به دست آورد. همچنین، پژوهشگران با شناخت این مجلات می‌توانند ‌‌‌‌مقاله‌های خود را به مجلات مرتبط ارسال کنند و از امتیاز علمی آن بهره‌مند شوند و سبب شناخته‌ترشدن ایران و فرهنگ ایرانی اسلامی در مجامع بین‌المللی شوند. پس از بررسی‌‌‌های فراوان، بیش از پانصد مجله دینی در موضوعات مختلف شناسایی شد که در چند دسته قرار می‌گیرد: 1- اسلام؛ 2- مسیحیت؛ 3- یهود؛ 4- سایر ادیان؛ 5- مطالعات دینی (به‌طور کلی). البته برخی مجلات در دو یا چند دسته قرار می‌گیرد که در این نگارش سعی می‌شود هر مجله تنها در یک دسته‌بندی موضوعی ذکر شود. پیش از پرداختن به بحث اصلی، ذکر توضیحی درباره اعتبارسنجی مجلات ضروری می‌نماید. با توجه به اینکه ممکن است اعتبار مجلات تغییر کند، پژوهشگران قبل از اقدام به انتشار مقاله، باید اعتبار مجله را بررسی کنند. به همین منظور، وب ‌سایت‌هایی را در این کتاب معرفی شده که می‌توان با درج کد آی‌اس‌اس‌ان هر مجله در آن به‌راحتی اعتبار آن را سنجید. 1- ژورنال‌چکر دات‌ای‌آرjournalchecker.ir ؛ 2- ایمپکت فاکتور دات‌ای‌آر impactfactor.ir؛ 3- سامانۀ منبع‌یاب وزارت بهداشت rsf.research.ac.ir؛ 4- سایمگو scimagojr.com؛ 5- وب‌ آو ساینس ip-science.thomsonreuters.com/mjl؛ 6- ای‌اس‌سی isc.gov.ir/en؛ 7- اسکوپوس scopus.com؛ 8- دوآج doaj.org؛ 9- ایمپکت‌فاکتور مجلات bioxbio.com در این اثر تلاش شده است که عناوین مجلات انگلیسی را ترجمه و عنوان انگلیسی آن در پاورقی بیاید؛ اما برخی از عنوان‌های مجلاتی که به زبان‌های آلمانی و اسپانیولی و عربی و غیره است، ترجمه نشده و همان عنوان مجله ذکر شده است. در این کتاب، مجلات بر اساس موضوعات گفته‌شده، معرفی می‌شود. در بخش اول این کتاب 127 مجله در حوزه اسلام، در بخش دوم 183 مجله در حوزه مسیحیت، در بخش سوم 35 مجله در حوزه یهود، در بخش چهارم 18 مجله در حوزه سایر ادیان و در بخش پنجم 198 مجله که در حوزه مطالعات دینی به طور کلی فعالیت می کنند؛ معرفی شده است. در انتها نیز، مجلات به همراه کد Issn آن ها ذکر شده است. هدف اصلی این نگارش، معرفی مجلات خارجی در حوزه مطالعات دینی است تا مخاطبان بتوانند از آخرین مطالب منتشر شده در این مجلات در حوزه مطالعات دینی باخبر شوند و هم اگر پژوهشگر یا محقق هستند بتوانند مقالات خود را جهت انتشار به این مجلات ارسال کنند.

پس از قرآن، حدیث مهم‏ترین منبع دریافت مفاهیم دینی است. لذا عالمان مسلمان برای حدیث اهمیت والایی قائل هستند و در طول تاریخ اقدام به شرح احادیث کرده‌اند هر کدام از دانشمندان نیز روش‌های خاص خود را دارند. هر یک از حدیث‌پژوهان در فرآیند فقه الحدیث و شرح حدیث دارای یک روش استاندارد بوده که آن روش را در روند کار رعایت نموده‌اند، اما در برخی از موارد با تکیه بر مبانی خاص خود، تغییراتی در شیوة عامه ایجاد کرده‌اند. فیض کاشانی نیز مانند دیگر حدیث‏پژوهان، در شرح احادیث دارای روش‌های مخصوص به خود است. مقاله حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی روش‌های شرح حدیث فیض کاشانی در تفسیر صافی می‌پردازد. برخی از روش‌های فقه الحدیث و شرح حدیث در تفسیر صافی، شرح محتوای حدیث با استناد به آیات قرآن، شرح مفردات، که در مواردی عیناً از کتب لغت نقل شده است اما بدون اینکه به آنها ارجاع داده شود، بیان نکات تأویلی، عرضۀ روایات بر قرآن و تشکیل خانواده حدیث و جمع بین روایات، و غیره است. البته شرح حدیث فلسفی و عرفانی نیز در این میان مسئله‌ای قابل بحث است؛ در مواردی هم فیض به نقد احادیث از باب مخالفت با عامه پرداخته و در جهت ترجیح روایات به مواردی از قبیل موافقت آن حدیث با کتاب و سنت و نیز شهرت روایت و عدالت و وثاقت راوی‌ها می‌پردازد.

سورۀ شوری، چهل و دومین سوره و یکی از هفت سورۀ «حوامیم» در قرآن است. این پژوهش به دنبال پاسخ به این پرسش است که این سوره دارای چه محورهای موضوعی است؟ و درباره چه مسائلی بحث می­کند؟ در این نوع پژوهش‌ها، هر سوره به صورت جداگانه مورد مطالعه قرار می­گیرد و در موارد ارتباط یک سوره با دیگر سوره­ها تبیین می­شود و در نهایت جایگاه و اهداف و مقاصد هر یک از سوره‌های قرآن‌کریم بازشناخته می‌شود.لازم به ذکر است که تحقیقات سوره­شناختی بسیار کم است و ضرورت دارد که این نوع تحقیقات در تمامی سوره‌های قرآن انجام گیرد. روش جمع­آوری مطالب در این پژوهش کتابخانه‌ای بوده و روش پردازش مطالب، توصیفی تحلیلی می‌باشد. در این پژوهش پس از بررسی جایگاه و ویژگی‌ها و فضائل و خواص و اسباب نزول سورۀ شوری مشخص شد که این سوره دارای محورهایی چون: استمرار وحی،آمرزش خواهی فرشتگان، فلسفۀ گوناگونی امت‌ها، دوست داشتن اهل بیت(ع) منشا معصیت­ها و برتری دنیا بر آخرت و غیره می­باشد.

یکی از افرادی که به صورت روشمند به نقد حدیث می‌پردازد؛ سیدمرتضی است. او در یکی از آثار خود به نام رساله «الرد علی اصحاب العدد» به نقد اصحاب عدد (قائلین به ۳۰ روز بودن ماه رمضان) می‌پردازد و احادیثی که ماه رمضان را 30 روز کامل می‌داند (بدون هیچ کم و کاست)، بررسی و نقد می‌کند. سیدمرتضی با نقد این روایات، اتمام ماه رمضان را با رویت هلال ماه(چه 29 روزه و چه 30 روزه) صحیح می‌داند . او در نقد روایات مورد استناد اصحاب عدد با استفاده از روش‌های مختلف از جمله: استدلال به اجماع و استناد به آیات(بقره/ 189 و یونس/5) بی اعتبار بودن سخن آنان را اثبات می‌کند، او قیاس را که مورد استناد اصحاب عدد است؛ فاقد حجیت می داند و بر اساس علم لغت به نقد روایات مورد استناد آن‌ها می‌پردازد . همچنین سیدمرتضی روایات مورد استناد آن‌ها را مخالف اخبار مشهور و سیره تاریخی مسلمانان می داند. روش‌ها و معیارهای سیدمرتضی در نقد دیدگاه‌های عدد تنها در قالب نقد متنی منحصر بوده و به نقد سندی نمی‌پردازد. روش جمع‌آوری مطالب در این پژوهش، کتابخانه‌ای بوده و روش‌تحقیق، توصیفی تحلیلی می‌باشد.

شناخت مفهوم دقیق اصطلاحات هر بحث علمی، امری لازم و ضروری است یکی از مباحث علمی پیرامون مهدویت، علائم ظهور است علائم ظهور به معنای نشانه­های ظهور است که قبل از ظهور حضرت مهدی7 اتفاق خواهد افتاد. نوشتار پیش رو به دنبال پاسخ به این سؤال است که چه اصطلاحاتی درباره علائم ظهور وجود دارد؟ و این اصطلاحات به چه معنایی می‌باشند؟ روش جمع‌آوری مطالب به صورت کتابخانه‌ای بوده و روش تحقیق، توصیفی تحلیلی می‌باشد. پس از بررسی‌های مشخص شد که کلماتی مانند: حدیث، روایت، علائم، آیه، خروج، ظهور، بعث، قیام، ملاحم، فتنه، اشراط الساعه، آخرالزمان، حتم(محتوم) و شرایط ظهور مرتبط با بحث علائم ظهور هستند که در این نوشتار مفهوم دقیق آنها بررسی و بیان شد. مفهوم این عبارت‌ها براساس کتب لغت و آیات و روایت بیان شده که سبب مشخص شدن معنای دقیق و تفاوت معنایی آنها و جلوگیری از خلط معنایی این کلمات و عبارت­ها می­شود.