جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در اين مقاله، برداشت آيت‌الله محمدتقي مصباح يزدي درباره «وحدت شخصي وجود» که در عرفان اسلامي مطرح است، تحليل و ارزيابي شده است. در اين پژوهش، ابتدا مطالب استاد مصباح يزدي درباره «وحدت وجودِ اهل معرفت» بيان شده، سپس با توجه به آثار عارفان برجسته اسلامي، در چند مرحله نقاط ضعف برداشت و نظر ايشان روشن گرديده و در پايان نتيجه گرفته شده است: اولاً، برداشت استاد مصباح يزدي از معناي «وحدت شخصي وجودِ اهل معرفت» تام نيست. ثانياً، با توجه به ادله گوناگون، اهل معرفت کثرات را نفي نمي‌کنند و لازمه وحدت شخصي وجود نفي مطلق کثرات نيست. ثالثاً، ديدگاه عارفان درباره وحدت وجود با عقل و عقلانيت منافات ندارد و سخن استاد مصباح يزدي که وحدت وجود به علت نفي کثرات، خلاف بديهيات است، نظر صحيحي نيست. رابعاً، طبق شواهد، نظر نهايي صدرالمتألهين، وحدت شخصي وجود است. ازاين‌رو گمانِ اينکه «وحدت شخصي وجود» دقيقاً همان «وحدت تشکيکي وجود» در نظام فلسفي است، يا براي تصحيح آن بايد به تشکيک وجود فلسفي برگردد، نادرست است.