جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عصر صفوی دوره طلایی اندیشه شیعی است که فرصت بروز در معماری آن عصر را پیدا کرده است. سیر در مراتب مختلف ‌ادراکی یکی از موضوعات، تأمل­برانگیز در اندیشه فلاسفه شیعی‌ عصر صفوی ازجمله ملاصدرا است که تعین آن را می‌توان در مساجد، به عنوان شاخص‌ترین معماری عصر صفوی مشاهده کرد. اگرچه ملاصدرا ادراک را بالاتر از ساحت مادی می‌داند، اما در سیری معنوی متکی ‌بر نظریه حرکتی‌ جوهری، کالبد مساجد عصر صفوی می‌تواند زمینه ارتقای ادراک را فراهم کند. این پژوهش، بین‌رشته‌ای و از نوع توصیفی-تحلیلی و موردپژوهی است. هدف این پژوهش این است که با واکاوی مراتب ادراکی ملاصدرا، سیر ادراک از ماده به معنا را در مساجد عصرصفوی مورد بررسی قرار دهد. پرسش کلیدی پژوهش این است که سیر در مراتب مختلف ‌ادراکی مساجد صفوی، چگونه باعث ارتقای ادراک، از ماده به معنا می‌شود؟ در این پژوهش، با عنایت سیر معنوی در مراتب ادراکی ملاصدرا، برای ادراک در مساجد عصر صفوی در چهار رکن سکون، حرکت، وصل و وحدت تعریف شده است. بعد از رکن سکون، در هر رکنی به دلیلی، زمینه ارتقای ادراک در مخاطب فراهم می‌شود؛ در رکن حرکت، از طریق تداعی معانی و حرکت جوهری؛ در رکن وصل، به مدد شفافیت و حضور نور؛ در نهایت در رکن وحدت، به واسطه اتحاد ناظر با فضا. ناظر با طی کردن این ارکان، مستعد ارتقای ادراک از سطح حسی به خیالی و سپس عقلی می‌شود.

مباحث معرفتی در معماری وام‌دار حرکت افراد در فضاست. ادراک با عنایت به مفهوم فلسفی حرکت و نظریه حرکت جوهری ملاصدرا، اشاره به دریافت تدریجی افراد از فضاهای معماری دارد. بر همین اساس، ادراک عمیق و جامع از فضاهای مسجد_مدرسه، بدون حرکت امکان‌پذیر نمی‌باشد(به دلیل تنوع حرکتی در قالب دو کاربری نیایشی و آموزشی). برای دست‌یابی به درکی عمیق از این فضاها، می‌بایست ناظر در فضا حرکت کند، و پس از تجربه کردن حرکت‌های فیزیکی و ذهنی، مرتبه ادراکی خود را ارتقاء دهد. سئوال کلیدی این پژوهش، در قالب مورد پژوهی این است که، با توجه به تنوع دسترسی‌ها در مسجد_مدرسه آقا بزرگ کاشان؛ حرکت چگونه باعث ارتقا ادراک از مرتبه مادی به معنوی می‌شود؟ روش این پژوهش، توصیفی_تحلیلی و مورد پژوهی است، و نتایج آن نشان می‌دهد که، با وجود مسیرهای مجزا(برای کاربری نیایشی و آموزشی) در فضاهای مسجد_مدرسه، ناظر با حرکت در هر کدام از این مسیرها، سه نوع حرکتی(بصری، فیزیکی و ذهنی) را تجربه می‌کند، که در قالب چهار رکن در مسجد و سه رکن در مدرسه، ادراک ناظر را(هم‌راستا با مراتب ادراکی ملاصدرا)، از مرتبه حسی به خیالی، و سپس مرتبه عقلی هدایت می‌کند.

ادراک در فلسفه و معماری، عجین با مفهوم حرکت است. مخاطب با حضور و حرکت در فضا، هم راستا با نظریه حرکت‌جوهری ملاصدرا، شامل مراتبی از حرکت می‌‌شود که سطح ادراک مخاطب را از سطح مادی به سطح معنوی ارتقاء می‌دهد. این سیر ادراک مبتنی ‌بر حرکت در فضاهای معماری، قابل انطباق با مراتب ادراکی ملاصدرا می‌باشد. فلذا پژوهش حاضر، بین رشته‌ای و از نوع کیفی با رویکرد تطبیقی-تحلیلی است. هدف این پژوهش، واکاوی مراتب حرکتی در فضاهای معماری، و سپس انطباق سیر ارتقاء ادراک از سطح مادی به معنوی در فضاهای معماری، با مراتب ادراکی ملاصدرا است. سئوالات کلیدی این است که: حرکت در فضاهای معماری چگونه زمینه ارتقاء ادراک از سطح مادی به معنوی را فر‌اهم می‌کند؟ و مراتب حرکتی در فضاهای معماری، چگونه با مراتب ادراکی ملاصدرا قابل انطباق است؟ نتایج نشان می‌دهد که در بازخوانش مباحث ادراکی ملاصدرا در فضاهای معماری، ایجاد درک حضوری، مستلزم اتحاد عاقل و معقول به‌واسطه حرکت ناظر در فضاست. فرد با حرکت در فضا، مراتبی حرکتی را تجربه می‌کند، که در ابتدا ادراک را مشمول لایه‌ی حسی می‌کند؛ اما با حرکت در مراتب بالاتر، ادراک به لایه‌ی معنوی تعلق می‌گیرد، که با مراتب ادراکی ملاصدرا هم خوانی دارد.

چکیدهدر این رساله طراحی برای کودکان با هدف فراهم آوردن شرایط ایده آل فرایند «رشد»صورت میگیرد. سفر پر ماجرای«رشد » کودک در بستر رشد و یا «محیط» اتفاق می افتد و ما بعنوان معمار در میان مفاهیم گسترده محیط با مفهوم فضا یا به تعبیری محیط پیرامون کودک که مستقیما با آن در تعامل است روبرو هستیم.در این پروژه با نگاهی به روانشناسی رشد و بیان دیدگاه روانشناسان راجع به دوران کودکی، سعی داریم به بررسی محیط و عوامل موثر آن، بر رشد بهترکودکان بپردازیم. همچنین مخاطب را به توجه به «رفتار ، حرکات و واکنش های کودکان به محیط اطراف» دعوت می کند چرا که این موجودات ظریف و لطیف به دلیل فطرت پاک و حساسی که دارند ، از ویژگیها و توانایی های برجسته ای بهره مند می باشندو توانایی آن را دارند که دسته ای از نکات مغفول حتی مجهول زندگی را به ما تذکر و آموزش دهند.نتیجه این مطالعات و مشاهدات میدانی احکام و پیشنهاداتی است که می توان برای خلق محیطی مطلوب برای رشد کودکان از آن بهره برد. و نشان میدهد که معماری و فضای خلق شده توسط معمار یکی از مهمترین عوامل محیطی هستند که می تواند در کنار عوامل مهم دیگری مثل طبیعت ، فعالیت های هنری و بازی بر رشد کودک و تداوم فرهنگ یک جامعه تاثیر گذار باشد.نتیجه این فصل، تطابقی است که میتوان میان فرآیند معمول طراحی و فرآیندی که به اصطلاح کودکانه نامیده می شود، برقرار کرد .در بخش نخست یعنی مقدمات طراحی فرآیند معمول طراحی، موقعیت مکانی سایت در مرکز محله کوی اساتید دانشگاه یزد، جمعیت استفاده کننده 1100 کودک چهار تا 14 ساله با جمعیت هدف 4 تا 12 ساله مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرد. سپس به مطالعه حوزه های مختلف فعالیتی (مدیریتی و اداری، خدماتی و تربیتی) با ارائه اطلاعات و برنامه فیزیکی، عرصه بندی و دیاگرام ها در زیربنایی در حدود 4000 مترمربع پرداخته می شود. در بخش دوم مقدمات طراحی یعنی فرآیند طراحی کودکانه ورسیدن به کیفیات طراحی فضای کودک از طریق ارائه راهکار عملی در نحوه خط کشیدن طرح مطرح می شود و به طور خلاصه با پیشنهاد تمرینات عملی سه گانه یعنی مشاهده کودکان، مرور خاطرات کودکی و شناخت کودک درون و رسیدن به سه معیار کیفی اصلی در طراحی فضا برای کودکان یعنی امنیت، تعلق خاطر، جستجو و امکان کشف و دادن احکام عملی در طراحی برای کودکان می پردازیم ودر انتها با توجه به هر دو فرآیند و انطباق آنها ، به طراحی موضوع پرداخته و طرح نهاییمعرفی می شود .مسلم است تطابق این دو فرآیند با توجه به احکامی که در فصل گذشته بدست آمده، مارا در رسیدن به طرح نهایی کمک میکنند..